آواتار / شهادت امام محمد باقر (علیه السلام)

الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْباقِرُ بِعِلْمِ الله

شهادت مظلومانه و جانسوز امام محمد بن علی الباقر (علیهم السلام) تسلیت و تعزیت باد.

امام محمد باقر (علیه السلام) پس از عمرى تلاش در ميدان بندگى خدا و احياى دين و ترويج‏ علم و خدمات اجتماعى به جامعه اسلامى، در روز هفتم ماه ذو الحجه سال 114 [1] رحلت کرد.

منابع روايى و تاريخى علت وفات آن حضرت را مسموميت دانسته‏ اند، مسموميتى که دستهاى حکومت امويان در آن دخيل بوده است. [2]

از برخى روايات استفاده مى‏ شود که مسموميت امام باقر (علیه السلام) به وسيله زين آغشته به سم، صورت گرفته است، به گونه‏اى که بدن آن گرامى از شدت تأثير سم‏ بسرعت متورم گرديد و سبب شهادت آن حضرت شد. [3]

در اين که چه فرد يا افرادى در اين ماجراى خائنانه دست داشته‏ اند، نقل هاى روايى و تاريخى از اشخاص مختلفى نام برده‏ اند ، بعضى از منابع، شخص هشام بن عبد الملک را عامل شهادت آن حضرت دانسته‏ اند. [4] بخشى ديگر، ابراهيم بن وليد را وسيله مسموميت معرفى کرده‏ اند. [5] و البته اشخاص دیگری هم نامبرده شده است.
به طور مسلم وفات امام باقر (علیه السلام) در دوران خلافت هشام بن عبد الملک رخ داده است، [6] زيرا خلافت هشام از سال 105 تا سال 125 هجرى استمرار داشته، و آخرين سالى که مورخان در وفات امام باقر (علیه السلام) نقل کرده‏اند 118 هجرى مى‏ باشد. [7]

با اين که نقلها بظاهر مختلف است، اما با اندکى تأمل در منابع روايى و تاريخ، بعيد نمى‏ نمايد که همه آنها به گونه‏اى صحيح باشد زيرا عامل شهادت آن حضرت لازم نيست يک نفر باشد بلکه ممکن است افراد متعددى در شهادت امام باقر (علیه السلام) دست داشته‏ اند که هر روايت و نقل، به يکى از آنان اشاره کرده است.

با توجه به برخوردهاى خشن و قهر آميز هشام با امام باقر(علیه السلام) و عداوت انکار ناپذير بنى اميه با خاندان على(علیهم السلام) شک نيست که او در از ميان بردن امام‏ باقر(علیه السلام) ـ اما بشکلى غير علنى ـ انگيزه‏اى قوى داشته است.

بديهى است که هشام براى عملى ساختن توطئه خود، از نيروهاى مورد اطمينان خويش بهره جويد، از اين رو ابراهيم بن وليد را که عنصرى اموى و دشمن اهل بيت(علیهم السلام) است به استخدام مى‏گيرد و او امکانات لازم را در اختيار فردى که از اعضاى داخلى خاندان على(علیهم السلام) بشمار مى‏ آيد و مى‏ تواند در محيط زندگى امام باقر (علیه السلام) بدون مانع راه يابد و کسى مانع او نشود، قرار دهد، تا به وسيله او برنامه خائنانه هشام عملى گردد و امام به شهادت رسد.
امام باقر(علیه السلام) اين چنين به شهادت رسيد و به ملاقات الهى شتافت و در بقيع، کنار مرقد پدر بزرگوارش امام سجاد (ع) و عموى پدرش حسن بن على (علیهم السلام) مدفون گشت. [8]

پى‏ نوشت‏:
[1]. فرق الشيعة 259
[2]. الصواعق المحرقة 210
[3]. مستدرک الوسائل 2/ .211
[4]. مصباح کفعمى .522
[5]. مناقب ابن شهر آشوب 4/210
[6]. تاريخ يعقوبى 2/320
[7]. اخبار الدول و آثار الاول ص 111
[8]. اصول کافى 2/372.
---------------------------------
مطالعه بیشتر در:
ویژه نامه شکافنده علوم