تمام وجود انسان می تواند نگاه به حق باشد، دیگر خود را نباید دید و حتی خدا دیدن خود را هم نباید دید، فقط دیدن حق باید در میان باشد.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
با به گوش رسیدن صدای قافله ی ماه مبارک رمضان که بحمدالله هر روز نزدیک تر می شود، لازم است هرچه بیشتر قلب و روح خود را آماده ی پذیرش انوار آن ماه بگردانیم. حضرت مولی الموحدین«علیه السلام» در نامه ی خود به فرزندشان امام حسن«علیه السلام» می فرمایند: «وَ أَوْثَقُ سَبَبٍ أَخَذْتَ بِهِ سَبَبٌ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ» محکم ترین و پایدارترین پیوند، پیوند تو است با خدا.
وقتی متوجه باشیم به جز بندگیِ ما و ربوبیتِ خدا، همه اعتبارات است و حقیقتی ندارد. پس به واقع یک ریسمان است که بین ما و خدا، حقیقی و پایدار و محکم است که همان بندگی او است. این ریسمان وقتی وارد زندگی ها می شود که ما خودمان را بنده ببینیم و لاغیر، و خدا را معبود ببینیم و لاغیر. برعکس آن کس که خود را همه کاره زندگی خود می داند و خود را به ابزارهای دنیا، اعم از خانه و پول و مقام، متصل می کند، این آدم به پوسیده ترین وسیله بین خود و آن ابزارها متوسل شده است. با چیزهای همراه و مصاحب شده که بر عکسِ نفس خودش که پایدار است، ناپایدار اند. به گفته حافظ:
نخست موعظه ی پیرِ می فروش این است که از مصاحب ناجنس احتراز کنید
مصاحب حقیقی خدا است و از آن جهت هم جنس شماست که شما جلوه ای از روح او هستید، همان روحی که عالی ترین مخلوق است و نمایش کامل انوار او.ناجنس یعنی آن چیزی که هم جنس شما نباشد و شما را به خدا متصل نگرداند، خداست که مقصد و مقصود هر کس است. و لذا غیر خدا همه چیز نسبت به قلب و روان ما ناجنس است.
چنانچه ملاحظه بفرمایید به غیر خدا، همه انسان ها همه چیز را برای خود می خواهند، چون همه ناقص اند و می خواهند از طریق بقیه نقص خود را برطرف کنند، فقط کسانی از این امر استثناء هستند که متوجه شده اند باید از طریق خدا نقص خود را بر طرف نمایند. رفقای عادی شما به شما می گویند: رفته بودی دلم برایت تنگ شد، چون از تنهایی خودشان ناراحت اند. یک وقت است ما بدون امام نمی توانیم زندگی کنیم چون امام جان ماست، آن درست است. و ملاقات اولیاء الهی و علماء بزرگ هم در همین راستا است. ولی در بسیاری موارد ما در ارتباط با بقیه می خواهیم به خیالات خود جواب دهیم. چیزی که فرهنگ مدرنیته گرفتار آن است و برای جواب گویی به آن امثال سینما و تلویزیون را پدید آورد، و از این طریقه ها، با پرکردن خلوت های خود،راه ارتباط خود را با خدا به فراموشی سپرد.
حضرت می فرمایند: مواظب باش با گرفتار شدن در بندهای گره خورده خیالات از آن رشته اصلی و قابل اعتمادی که بین تو و خداوند هست محروم نشوی. در ماه رمضان با بند های خیال وداع کن اما با رشته بین خود و خدا هرگز وداع نکن.
این که در آیات مربوط به ماه رمضان خداوند به پیامبرش«صلوات الله علیه وآله» می فرماید: چون بندگان من از تو در باره ی من سؤال می کنند، من نزدیک هستم؛[1] نشان می دهد که ماه رمضان ماه همّت جهت ایجاد آمادگی برای ملاقات و رؤیت خدا توسط قلب ها است.
فقط نگاه
تمام وجود انسان می تواند نگاه به حق باشد، دیگر خود را نباید دید و حتی خدا دیدن خود را هم نباید دید، فقط دیدن حق باید در میان باشد. شما وقتی مرا نگاه می کنید دیگر نگاه کردن خود را نگاه نمی کنید. یک وقت شما فقط مرا نگاه می کنید و دیگر هیچ، ولی یک وقت می گویید عجب! دارم نگاهش می کنم، در حالت دوم دیگر مرا نگاه نمی کنید بلکه به نگاه کردن خود توجه دارید. شما وقتی در آینه چیزی را می بینید فقط نگاه کردن هستید، اما وقتی متوجه خودتان هستید که دارید نگاه می کنید آن وقت دیگر به آن چیز نگاه نمی کنید. پس در موقع رؤیت نگاهتان را نگاه نمی کنید. نگاه کردن، غیر از نگاه را نگاه کردن است. پروانه وقتی به دور شمع می گردد همین طور می گردد و می گردد تا جذب نور شود تمام وجودش توجه به نور می شود، اصلاً وجود خود را فراموش می کند. به همین جهت به سرعت به طرف آتش شمع می رود، ناگهان با تماس با آتش و گرمی آن به خودش می آید، عقب می کشد. دوباره نور را می بینید و جذب آن می شود، خود را فراموش می کند و به طرف آتش می رود، دوباره می سوزد و عقب می کشد، تا به آن جا می رسد که هرچند نزدیکی به شمع با سوختن همراه است، اما بالأخره خود را به آتش می زند، دیگر مواظب است خود را نبیند تا عقب بکشد، تمام وجودش می شود دیدن نور، این جاست که قوْتِ نور می شود و خودش می شود آتش. انسانی که متوجه رشته بین خود و خدا شد، تمام وجودش می شود نگاه به حق، دیگر هیچ رشته دیگری را به رسمیت نمی شناسد. اگر کسی فهمید که بنده است. یعنی بند به خدا است تمام نگاهش می شود نگاه به حق، چیزی جز حفظ این ارتباط برایش معنی ندارد. بندگی چیزی جز توجّه به حق نیست، عین اتصال به حق است، چون وجودش به همان بندگی و بند بودن است، وجود مستقلی ندارد، بندگی یعنی عین فقر نسبت به حق. این نور پائینی را نگاه کنید وقتی رابطه اش با نور بالایی قطع شود مثلاً یک مقوا بین نور بالایی و پائینی قرار دهند. نور پایینی هیچ می شود. چون همین که به نور بالایی وصل است، وجود دارد. وقتی می خواهیم بندگی کنیم. چون بندگی چیزی جز اتصال به حق نیست، تماماً می شویم توجه و نظر و نگاه به حق، و انصراف از هر آنچه می خواهد ما را به خود جذب کند. تمام عبادات برای حفظ این نگاه است. گفت:
گرت هواست که معشوق نگسلد پیوند نگاه دار سرِ رشته تا نگهدارد
خودِ خدا به ما یاد داده که بگو: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ»؛ به ما یاد داده است که چطور سرِ رشته را نگهداریم، اگر کس دیگری خواست به ما یاد بدهد ما نمی پذیرفتیم، اوست که می داند راه و رسم ارتباط با خودش چگونه است، حتی به پیامبران نیز خودش یاد داد چگونه رشته ی بین خود و او را پایدار نگهدارند. سوره «حمد» تحفة بزرگ خدا است، خدا در این سوره به ما یاد داده که چگونه با او حرف بزنیم، چیز عجیبی است. حالا شما در سوره حمد فقط نگاه به حق هستید، تمام مضامین این سوره دریچه نگاه به حق است. نگاه به نگاه نیست. نگاهت را نگاه نمی کنی. اگر نگاهت را نگاه کنی که نگاه نمی کنی. بنده فقط نیاز است، فقط فقر است. حالا ببین ریسمانی که بین تو و اوست چه ریسمانی است. یک طرفش تویی که فقط نیازی و نگاه، یک طرفش فقط اوست که فقط غنا است و لطف و حیات و سایر کمالات. «هیچ چیز» به «چیز» وصل شده است. در سوره حمد راه اتصال به خودش را به ما آموخته و ما را دعوت کرده که به او وصل شویم و به او بنگریم. گفت:
خود، که را آمد چنین دولت به دست //قطره را موجی تقاضا گر شده است
چــون تقاضــا می کنـــد دریـا تو را// از چه اِستــادی و وامــانــدی هَــلا
اَللّـــه، اَللّـــه ،زود بشتـــاب و بجـــو// زان که بحررحمت است این، نیست جو
اَللّـــه اَللّـــه چون به فضلت راه داد// ســر بــه خـــاک پـــای او بـاید نــهاد
آری! خداوند در ماه رمضان ما را به فضل خاصی راه داده است، تا او را بنگریم و مست تماشای اسماء جمال و جلال او شویم. آن طور که حضرت صادق«علیه السلام» فرمودند:
«لَا تُدْرِکُهُ الْعُیُونُ فِی مُشَاهَدَةِ الْأَبْصَارِ وَ لَکِنْ رَأَتْهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِیمَان»[2]
چشم ها هنگام نظر افکندن او را نمی بیند ولى دلها با حقایق ایمان او را دیدهاند.
در طلیعه ی ماه رمضان خداوند از ما سؤال می فرماید که:
«اَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ»[3]
آیا هنگام آن نشده که قلوب مؤمنین با رؤیت عظمت حق و آیات الهی به خشوع آیند و مانند یهود و نصاری نباشند که با گرفتارشدن به آرزوهای بلندِ دنیایی قلب هایشان از رؤیت الهی محروم شد و اکثراً از دین خارج شدند؟
«اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا…»[4]
بدانید وقت آن رسیده که خداوند قلب های مرده را زنده گرداند.
جهت آمادگی برای روبه روشدن با ماه مبارک رمضان علاوه بر روزه در ماه شعبان و استغفار، کتاب «روزه؛ دریچه ای به عالم معنا» و نوشتار « راه های استفاده ی بیشتر از ماه رمضان» إن شاءالله کارساز است. امید است إن شاءالله همه عزیزان و من حقیر توفیق آمادگی جهت بهره برداری از آن ماه عزیز را هرچه زودتر در خود به وجود آوریم که ماه ضیافة الله در راه است.
«و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته»
منبع: لب المیزان
..............................
پی نوشت ها:
[1] - سوره بقره، آیه 186
[2] - الکافی ج1ص 98
[3] - سوره حدید، آیه 16 .
[4] - سوره حدید، آیه 17 .
مطالب مرتبط
