بر اساس بينش اسلامى، ميان كردار دنيوى و سرنوشت اخروى انسان ارتباطى محكم وجود دارد؛ يعنى همه اعمال كوچك و بزرگ انسان در دادگاه عدل الهى بررسى مى شود و براساس آن پاداش يا كيفر داده مى شود. براساس آيات قرآن، اگر كسى خواهان آخرت باشد و در اين راه تلاش كند، كوشش او نتيجه مورد قبول خواهد انجاميد: و من اراد الاخرة وسعى لها سعيها و هو مؤمن فاولئك كان سعيهم مشكورا (346) و هر كس آخرت را اراده كند و براى رسيدن به آن بكوشد، خداى سبحان بر كاشته آخرت آنان خواهد افزود: من كان يريد حرث الاخرة نزد له فى حرثه... (347).
اعتقاد به ارتباط ميان اعمال دنيوى و سرنوشت اخروى سبب مى شود كه انسان در انجام دادن كارهاى نيك و پرهيز از گناه و آلودگى بكوشد و دل به اطاعت خدا و پيامبر و پيشوايان معصوم بسپارد:
...اطيعوا الله و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم...ان كنتم تؤمنون بالله و اليوم الاخر... (348).
مؤمنان به آخرت، تسليم محض فرمان الهى اند، حتى اگر اجراى فرمان الهى به ايثار جان آنان بينجامد؛ از همين رو آنان در جهاد با مال و جان ترديد نمى كنند و با عزمى راسخ و بدون تعلل به دنبال اداى وظيفه الهى خود مى روند، در حالى كه افراد بى ايمان با طرح عذر و بهانه اجازه مى خواهند، در ميدان جهاد شركت نكنند:
لا يستذنك الذين يؤمنون بالله و اليوم الاخر ان يجهدوا بامولهم و انفسهم و الله عليم بالمتقين * انما يستذنك الذين لا يؤمنون بالله و اليوم الاخر و ارتابت قلوبهم فهم فى ريبهم يترددون (349) ؛ كسانى كه به خدا و روز بازپسين ايمان دارند، در جهاد با مال و جان شان از تو (عذر و) اجازه نمى خواهند. و خدا، به (حال) تقوا پيشگان داناست. تنها كسانى از تو اجازه مى خواهند (به جهاد نروند) كه به خدا و روز بازپسين ايمان ندارند و دل هاى شان به شك افتاده و در شك خود سرگردانند.
افراد با ايمان در اداى تكاليف فردى و ارتباط با خدا و از جمله نماز مراقبت دارند:
...و الذين يؤمنون بالاخرة يؤمنون به و هم على صلاتهم يحافظون (350) ؛ و كسانى كه به آخرت ايمان مى آورند، به آن (قرآن نيز) ايمان مى آورند و آنان بر نمازهاى خود مراقبت مى كنند.
و در ساعات شب به عبادت خدا مشغول اند:
امن هو قنت ءاناء اليل ساجدا و قائماً يحذر الاخرة و يرجوا رحمة ربه... (351) ؛ (آيا چنين كسى بهتر است) يا آن كسى كه او در طول شب در سجده و قيام اطاعت (خدا) مى كند (و) از آخرت مى ترسد و رحمت پروردگارش را اميد دارد.
آنان مساجد را كه جاى گاه نماز و ياد خداست، آباد مى كنند:
انما يعمر مسجد الله من ءامن بالله و اليوم الاخر... (352) ؛ مساجد خدا را تنها كسانى آباد مى كنند كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده اند.
و به رعايت حقوق ديگران از جمله خانواده اهتمام مى ورزند و با راستى و صداقت عمل مى كنند:
...و لا يحل لهن ان يكتمن ما خلق الله فى ارحامهن ان كن يؤمن بالله و اليوم الاخر... (353) ؛ و اگر به خدا و روز بازپسين ايمان دارند، براى آنان روا نيست كه آن چه را خداوند در رحم آنان آفريده پوشيده دارند.
ولى افرادى كه به آخرت ايمان ندارند، اهل فريب و نيرنگ اند:
و من الناس من يقول ءامنا بالله و باليوم الاخر و ما هو بمؤمنين * يخدعون الله و الذين ءامنوا... (354) ؛ و برخى از مردم مى گويند: ما به خدا و روز بازپسين ايمان آورديم؛ ولى گروندگان (راستين) نيستند و با خدا و مؤمنان نيرنگ مى بازند.
آنان رياكارند:
يايها الذين ءامنوا لا تبطلوا صدقتكم بالمن والاذى كالذى ينفق ماله رئاء الناس و لا يؤمن بالله و اليوم الاخر... (355) ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد، صدقه هاى خود را با منت و آزار، باطل مكنيد؛ مانند كسى كه مالش را براى خودنمايى به مردم، انفاق مى كند و به خدا و روز بازپسين ايمان ندارد.
و حق را انكار مى كنند و مستكبرند:
...فالذين لا يؤمنون بالاخرة قلوبهم منكرة و هم مستكبرون (356) ؛ پس كسانى كه به آخرت ايمان ندارند، دل هايشان انكار كننده (حق) است و خودشان متكبرند.
مردم را از راه خدا باز مى دارند و كژى و انحراف در دين را مى خواهند:
الذين يصدون عن سبيل الله و يبغونها عوجاً و هم بالاخرة كفرون (357) ؛ همانا كه (مردم را) از راه خدا باز مى دارند و آن را كج مى خواهند و آنها منكر آخرت اند.
--------------------------------------------------
346 - اسراء، آيه 19.
347 - شورى، آيه 20.
348 - نساء، آيه 59.
349 - توبه، آيه 44 - 45.
350 - انعام، آيه 92.
351 - زمر، آيه 9.
352 - توبه، آيه 18.
353 - بقره، آيه 228.
354 - همان، آيه 8 - 9.
355 - همان، آيه 264.
356 - نحل، آيه 22.
357 - اعراف، آيه 45.
