مسافت امتدادى و مسافت تلفيقى
مسأله 13- مسافت شرعى (هشت فرسخ) دو نوع است 29 كه هر كدام از اين دو، تحقق پيدا كند بايد نماز شكسته خوانده شود (البته با اجتماع بقيه شرايط):
الف - مسافت تلفيقى: و آن مجموع مسافت طى شده در رفت و برگشت است .
مثال: روستاى «الف» در چهار فرسخى اهواز واقع شده است. اگر كسى قصد داشته باشد از اهواز به آن روستا برود و باز گردد، مجموع رفت و برگشت او هشت فرسخ مى شود كه به اندازه مسافت شرعى است. بنابراين، بايد نماز را در مسير رفت و برگشت و در روستا، شكسته بخواند. همان طور كه در اين مثال ملاحظه مى فرماييد، اگر مسافت بازگشت را به مسافت طى شده در رفتن ضميمه نكنيم، مسافت شرعى (هشت فرسخ) محقق نمى شود .
ب - مسافت امتدادى: و آن مسافت طى شده در رفتن تنها و يا در برگشتن تنهاست .
مثال: روستاى «الف» در هشت فرسخى اهواز واقع شده است. اگر كسى قصد داشته باشد از اهواز به آن روستا برود، در بين راه نمازش شكسته * است؛ هر چند تصميم نداشته باشد به اهواز باز گردد. همان طور كه ملاحظه مى فرماييد، فقط با رفتن، مسافت شرعى تحقق پيدا مى كند و نيازى به ضميمه كردن مسافت بازگشت نيست. ***
مسأله 14- مسافت تلفيقى بايد سه ويژگى زير رادارا باشد:
ويژگى اول: در مسافت تلفيقى، مسير رفت بايد كمتر از چهار فرسخ نباشد؛ اما اگر بازگشت، كمتر از چهار فرسخ باشد، اشكال ندارد 30 و نماز شكسته است (البته به شرطى كه مجموع رفت و برگشت هشت فرسخ يا بيشتر باشد). (ر.م 1272).
مثال: از اهواز به روستاى «الف» دو راه وجود دارد: يكى راه فرعى كه دو فرسخ است. ديگرى جاده اصلى كه هفت فرسخ مى باشد. حال اگر شخص ساكن اهواز بخواهد از راه فرعى به آن روستا برود و بعد از دو روز توقف، از جاده اصلى باز گردد، در مسير رفت و برگشت و در روستا، نمازش تمام است 31، اما اگر بخواهد از جاده اصلى برود و از راه فرعى باز گردد، در رفت و برگشت و در روستا نمازش شكسته است. 32
ويژگى دوم: بايد قصد اقامه ده روز در مقصد را نداشته باشد. * بنابراين، اگر بخواهد ** ده روز (يا بيشتر) در مقصد ***بماند و پس از آن به وطن بازگردد، نمازش در راه و مقصد تمام است؛ يعنى با اقامه ده روز، رفت و برگشت از هم جدا مى شوند و نمى توان مسافت بازگشت را به مسافت رفت، ضميمه نمود؛ بلكه بايد هر كدام را مستقلاً حساب كرد، در نتيجه، مسافت تلفيقى تحقق پيدا نمى كند. 33 (ع .ف 67).
مثال: شخصى ساكن اهواز مى خواهد به روستاى «الف» واقع در چهار فرسخى اهواز برود و همان روز يا چند روز ديگر (حداكثر تا نه روز ديگر) دوباره به اهواز باز گردد، در مسير رفت و رگشت و در روستا، نمازش شكسته است. اما اگر بخواهد پس از ده روز (يا بيشتر) توقف در روستا به اهواز باز گردد، در اين صورت در مسير رفت و برگشت و در روستا، بايد نماز را تمام بخواند.
سؤال 4 - اگر از آغاز سفر، نسبت به مدت توقف در روستا مردد باشد - كه ده روز بماند يا كمتر و با همين حال ترديد، دو هفته در روستا توقف كند و بعد به اهواز باز گردد، در مسير رفت و برگشت و در روستا نمازش چه حكمى دارد؟
سؤال 5 - اگر موقع شروع به سفر، تصميم داشته باشد بعد از يك هفته توقف در روستا به اهواز باز گردد؛ لكن بعد از يك هفته توقف، تصميمش عوض شود و يك هفته ديگر هم بماند و پس از آن به اهواز بازگردد، نمازش در مسير رفت و برگشت و در روستا چه حكمى دارد؟
سؤال 6 - اگر روستاى «الف» در هشت فرسخى اهواز قرار گرفته باشد و او از آغاز سفر قصد اقامه ده روز (يا بيشتر) در آن جا را داشته باشد، نمازش در مسير رفت و برگشت و در روستا چه حكمى دارد؟
ويژگى سوم : بايد يكبار رفت و برگشت، مجموعاً هشت فرسخ (يا بيشتر) باشد. بنابراين اگر بين دو محلى كه فاطمه آنها كمتر از چهار فرسخ است، چند مرتبه رفت و آمد كند، هر چند روى هم رفته هشت فرسخ (يا بيشتر) شود، بايد نماز را تمام بخواند. 34(ر.م 1278).
مثال: شخص ساكن اهواز مى خواهد به روستايى واقع در دو فرسخى اهواز برود و شب باز گردد. در مسير رفت و برگشت و در روستا، نمازش تمام است؛ چون مجموع رفت و برگشت كمتر از مسافت شرعى (هشت فرسخ) است. همين شخص اگر براى انجام كارى، سه بار به آن روستا برود و باز گردد - هر چند در مجموع سه بار رفت و برگشت، دوازده فرسخ را طى كرده و اين، بيش از مسافت شرعى است - در تمام اين رفت و برگشت ها و در روستا، نمازش تمام است .
مسأله 15- مفهوم شرط اول (سفر، كمتر از هشت فرسخ نباشد) اين نيست كه بعد از پيمودن هشت فرسخ، بايد نماز را شكسته بخواند؛ بلكه مقصود اين است كه اگر تصميم به پيمودن هشت فرسخ يا بيشتر را داشته باشد، همين كه شروع به سفر كرد و از شهر (حد ترخص) خارج شد،* بايد نماز را شكسته بخواند (البته با تحقق ساير شرايط).
خلاصه
مسافت شرعى هشت فرسخ است كه حدود 45 كيلومتر مى شود.
راه به دست آوردن مقدار مسافت (مسأله 4)
1- خود شخص اندازه گيرى كرده باشد.
2- بين مردم معروف و مشهور باشد.
3- دو نفر عادل خبر دهد (اگريك عادل خبر دهد، بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند).
در صورت جهل يا شك به مقدار مسافت(مسأله 3)
اگر تحقيق آسان باشد واجب است احتياطاً تحقيق كند.
اگر تحقيق مشكل باشد - تحقيق لازم نيست و نماز را تمام مى خواند.
با يقين به مسافت شرعى بودن سفرش، نماز را شكسته خوانده. (مسأله 6)
1- داخل وقت متوجه شد كه كمتر از مسافت شرعى بوده واجب است دو باره نماز را چهار ركعتى بخواند.
2- خارج وقت متوجه شد كمتر از مسافت شرعى بوده واجب است دوباره نماز را چهار ركعتى قضا كند.
پى بردن كه به اشتباه
بايقين به كمتر از مسافت شرعى بودن سفرش، نماز را تمام خوانده. (مسأله 7)
بعدازنماز متوجه شد كه سفرش به اندازه مسافت شرعى بود
1- داخل وقت واجب است دوباره نماز را شكسته بخواند
2- خارج وقت متوجه شد كه سفرش به اندازه مسافت شرعى بود. واجب است احتياطاً نماز را شكسته قضا نمايد.
1- مسافت امتدادى ذهابى (تنها، رفتن هشت فرسخ يا بيشتر است).
1- امتدادى
مسافت امتدادى ايابى (تنها، برگشتن هشت فرسخ يا بيشتر است).
مسافت شرعى
(مسأله 13) 1- رفتن كمتر از چهار فرسخ نباشد.
2- تلفيقى 2- يك رفت و برگشت مجموعاً هشت فرسخ يا بيشتر باشد (نه چند رفت و
برگشت).
3- در مقصد قصد اقامه ده روز نكند. (قبل از ده روز باز گردد).
1- ابتداى مسافت آخرين محدوده عرفى شهر
1- شهرهاى متعارف 1- مقصد خود شهر ابتداى محدوده عرفى شهر
محدوده 2- انتهاى مسافت (مسأله 11) 2- مقصد نقطه
مسافت خاصى از شهر همان نقطه اى كه قصد كرده
شرعى 2- شهرهاى خارق العاده 1- ابتداى مسافت ديوار منزل
بزرگ (بلاد كبيره)
(مسأله 10 و 11) 2- انتهاى مسافت ديوار منزل
شرط دوم از آغاز مسافرت، مسافت شرعى قصد شده باشد.
پرسش هاى مقدماتى
- قصد تبعى چيست ؟
- نماز كسى كه در حال بيهوشى به شهر ديگرى منتقل شده است، چه حكمى دارد؟
- نماز كسى كه نمى داند سفرش چند فرسخ است، چه حكمى دارد؟
- نماز كسى كه بدون تصميم قبلى، بيش از هشت فرسخ را طى كند، چه حكمى دارد؟
- نماز كسى كه در سفر، مستقل نيست و تابع ديگرى است، چه حكمى دارد ؟
- نماز مسافرى كه در اثناى سفر، مقصدش تغيير كند، چه حكمى دارد ؟
مسأله 1 - كسى كه نمى داند سفرش چند فرسخ است، بايد نماز را تمام بخواند. 35 *(ر.م 1281).
مثال: شخصى براى پيدا كردن گمشده اى يا در پى شكارى از شهر بيرون رفته و نمى داند كه چه مقدار بايد برود تا آن را پيدا كند. در اين حال بايد نماز را تمام بخواند، ولى در بازگشت چنان چه تا وطن يا جايى كه مى خواهد ده روز در آن جا بماند، هشت فرسخ (يا بيشتر) باشد، بايد نماز را شكسته بخواند.
سؤال 7 - اگر فرد مزبور بعد از طى چهار فرسخ، به روستايى برسد و در آن جا تصميم بگيرد به شهرى كه در چهار فرسخى آن روستا واقع شده برود و بعد از يك هفته توقف در آن جا از همين راهى كه رفته، به وطن باز گردد، نمازش چه حكمى دارد؟
مسأله 2- كسى كه بدون قصد، مسافت شرعى را طى كند(يا برده شود)، نمازش تمام است. (ع.م 11).
مثال: شخصى آبادانى بر اثر عارضه اى بيهوش (يا مجنون) شده، جهت معالجه به اهواز منتقل و پس از معالجه به هوش آمده (يا جنونش برطرف شده) و مقرر گرديده است كه به مدت يك هفته در اهواز بسترى باشد، در اين مدت بايد نماز را تمام بخواند. 36 *
سؤال 8 - هنگام بازگشت از اهواز به آبادان، نمازش چه حكمى دارد؟
مسأله 3 - اگر به محلى كه فاصله آن (با محل شروع سفر) كمتر از هشت فرسخ است، مسافرت كند و پس از رسيدن به آن جا، قصد كند به جايى برود كه با مقدار مسافتى كه آمده هشت فرسخ مى شود - چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته - بايد نماز را تمام بخواند، ولى اگر بخواهد ازآن جا هشت فرسخ يا بيشتر را طى كند. (امتدادى يا تلفيقى **) از آن به بعد بايد نماز را شكسته بخواند .37 (ر.م 1280)
مثال: شخصى ساكن اهواز براى ملاقات دوست خود به روستاى «الف» واقع در دو فرسخى اهواز مى رود، پس از رسيدن به روستاى «الف» متوجه مى شود كه دوستش به روستاى «ب» در دو فرسخى روستاى «الف» رفته است، وقتى به آن جا مى رسد مطلع مى شود كه دوستش در روستاى «ج» در سه فرسخى روستاى «ب» مى باشد. او براى ديدار دوستش به طرف روستاى «ج» حركت مى كند. اين شخص با اين كه در مجموع، چهارده فرسخ راه را طى نموده (هفت فرسخ موقع رفتن و هفت فرسخ در بازگشت به اهواز)؛ ولى چون از آغاز سفر، اين مقدار را قصد نكرده بود؛ بنابراين از اهواز تا روستاى «ج» (هم بين راه و هم در روستاهاى مزبور) و نيز در مسير بازگشت به اهواز، نمازش تمام است. 38 *
سؤال 9 - اگر بنا به پيشنهاد دوستش از روستاى «ج» به روستاى «د» واقع در پنج فرسخى آن جا بروند، با اين قصد كه يك هفته در آن جا توقف كنند، نماز او در مسير روستاى «ج» به روستاى «د» و در آن جا و در مسير بازگشت به اهواز چه حكمى دارد؟
سؤال 10- در فرض سؤال قبل اگر قصد داشته باشند در روستاى «د» ده روز يا بيشتر توقف كنند، نمازش در مسير روستاى «د» و در خود روستا و در مسير بازگشت به اهواز چه حكمى دارد ؟
سؤال 11- در مثال مذكور، اگر بعد از رسيدن به روستاى «الف»، تصميم بگيرد به روستاى «ج» برود و همان روز به اهواز بازگردد، نمازش چه حكمى دارد؟
مسأله 4 - اگر سفر را به حصول چيزى قبل از چهار فرسخ، مشروط و معلق كند، اگر به حصولش اطمينان داشته باشد، نماز شكسته است، اما اگر اطمينان نداشته باشد، نمازش تمام مى باشد. 39 (ع.م 15)
مثال 1 - شخصى ساكن روستاى «الف» واقع در سه فرسخى اهواز، به اهواز مى رود، با اين قصد كه اگر دوست اهوازى اش قبول كرد با هم به مشهد بروند؛ چنان چه اطمينان داشته باشد كه او قبول خواهد كرد، هنگام حركت از روستا (بعد از حد ترخص) نمازش شكسته است ؛ * اما اگر اطمينان نداشته باشد، نمازش در بين راه و در اهواز تمام است .
مثال 2 - شخصى ساكن روستاى «الف» واقع در سه فرسخى اهواز، براى خريد بليط قطار به مقصد مشهد به اهواز مى رود، با اين قصد كه اگر بليط مشهد را تهيه كند از همانجا عازم مشهد شود. دو سه روز در اهواز، معطل مى شود و بالاخره مموفق به تهيه بليط مى شود. اين شخص در مسير روستا به اهواز و مدتى كه در اهواز بوده، بايد نماز را تمام بخواند ** اما اگر از قبل براى او بليط گرفته باشند، يا اطمينان داشته باشد كه بليط مى گيرند، در اين صورت، در مسير روستا به اهواز و در اهواز نمازش شكسته است .
سؤال 12- اگر بليط نداشت، ولى وقتى به اهواز مى رفت مصمم بود به هر وسيله اى كه شده به مشهد برود، در اهواز دو سه روز را صرف پيدا كردن وسيله براى سفر به مشهد كرد و بالاخره موفق شد و عازم مشهد گرديد، نماز اين شخص در مسير روستا به اهواز و چند روزى كه در اهواز بود، چه حكمى دارد؟
سؤال 13- شخص مذكور در مثال اگر با اطمينان به تهيه بليط، عازم اهواز شود و پس از دو سه روز تلاش موفق به خريد بليط نشده و به روستا باز گردد، نماز اين شخص در مسير روستا به اهواز و بالعكس و مدتى كه در اهواز بوده، چه حكمى دارد؟
سؤال 14- اگر روستا در چهار فرسخى اهواز واقع شده باشد و او براى خريد بليط به مقصد مشهد به اهواز برود با اين قصد كه پس از تهيه بليط از همان جا عازم مشهد شود، در حالى كه اطمينان به تهيه بليط ندارد، نماز اين شخص در مسير روستا به اهواز و در اهواز، چه حكمى دارد؟
مسأله 5 - كسى كه قصد دارد مسافت شرعى (هشت فرسخ يا بيشتر) را بپيمايد، اگر چه در هر روز مسافت كمى را طى كند، بايد نماز را شكسته بخواند؛ البته بايد به اندازه اى باشد كه مردم او را مسافر بدانند. بنابراين، اگر در هر روز مقدار خيلى كمى راه برود؛ مثلاً هر روز نيم كيلومتر، چون مردم او را مسافر حساب نمى كنند، پس بايد نمازش را تمام بخواند. 40 (ع.م 16)
مثال: كسى از تهران به قصد كرج حركت كرده و در هر يك كليومتر، يك هفته اقامت مى كند، اين شخص را عرفاً مسافر نمى گويند، پس بايد نماز را تمام بخواند.
مسأله 6 - كسى كه قصد پيمودن مسافت شرعى را دارد، هر چند مقصدش غير معين باشد، بايد نماز را شكسته بخواند. (در قصد مسافت شرعى، لازم نيست مقصد، معين باشد.)41 (ع.م 22)
مثال: اگر كسى از روستاى «الف» واقع در سه فرسخى اهواز، جهت تهيه بليط قطار و مسافرت، به اهواز رفته باشد، ولى مردد باشد كه به مشهد مسافرت كند، يا به قم و يا به تهران *، نماز اين شخص (از حد ترخص روستا شكسته است .
مسأله 7 - كسى كه قصد پيمودن مسافت شرعى (هشت فرسخ يا بيشتر) را دارد، چنان چه در اثناى سفر مقصدش تغيير كند - به شرطى كه قصد مسافت هم چنان باقى باشد - نمازش شكسته است، (با بقاى قصد مسافرت، تغيير مقصد، اشكال ندارد). 42 (ع.م 22)
مثال: اگر كسى از روستاى «الف »واقع در سه فرسخى اهواز، به قصد سفر به مشهدمقدس، به اهواز رفته باشد و در اهواز با عوض كردن تصميمش، قصد مسافرت به شهر قم را بكند، نمازش (از حد ترخص روستا) هم چنان شكسته است .
قصد مستقل و قصد تبعى
مسأله 8 - قصد مسافت شرعى (هشت فرسخ يا بيشتر) لازم نيست مستقل باشد؛ بلكه قصد تبعى هم در تحقق شرط دوم، كفايت مى كند. 43(ع.م 17)
مثال: كسى كه در سفر، اختيارش به دست ديگرى است (مانند زن نسبت به شوهر، فرزند نسبت به پدر *، سرباز نسبت به فرمانده و اسير نسبت به نگهبان و...) چنان چه بداند سفر او هشت فرسخ (يا بيشتر) است، قصد تبعى دارد و بايد نماز را شكسته بخواند.
مسأله 9 - كسى كه در سفر اختيارش به دست ديگرى است، اگر نداند كه او (صاحب اختيارش) قصد هشت فرسخ را دارد يا نه؟ بايد نماز را تمام بخواند و تحقيق و سؤال - از مقدار سفر - لازم نيست. 44 (ع.م 17)
مسأله 10 - كسى كه در سفر اختيارش به دست ديگرى است، اگر بداند يا احتمال عقلايى بدهد كه قبل از رسيدن به چهار فرسخ، از او جدا شده و بر مى گردد، بايد نماز را تمام بخواند. 45 (ع.م 18)
سؤال 15 - اگر بداند يا احتمال عقلايى بدهد كه بعد از چهار فرسخ از او جدا شده و باز مى گردد، نمازش چه حكمى دارد؟
پى نوشتها:
18- بهجت (استفتا)، خامنه اى (استفتا) و فاضل (استفتا): حدود 45 كيلومتر مى باشد.
خوئى (ر.م 1280)، گلپايگانى (ر.م 1280)، تبريزى (ر.م 1280)، و مكارم (ر.م 1119): حدود 43 كيلومتر مى باشد. (هر فرسخ شرعى مقدارى كمتر از پنج كيلومتر و نيم است).
زنجانى (ر.م 1280) حدود 40 كيلومتر مى باشد.(هر فرسخ شرعى تقريباً پنج كيلومتر است.) اراكى ؟
19- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
20- گلپايگانى (ر.م 1283)، بهجت (ر.م 1034) و فاضل (ر.م 1296): حكم همان است كه امام (ره) فرموده اند.
اراكى (ر.م 1266): بايد نماز را تمام بخواند و تحقيق لازم نيست، مگر آن كه به راحتى بتواند مقدار مسافت را بفهمد.
خوئى (ر.م 1283)، تبريزى (ر.م 1283)، خامنه اى (استفتا) و زنجانى (ر.م 1283): تحقيق كردن لازم نيست وبايد نماز را تمام بخواند.
مكارم (ر.م 1121): در صورت عدم مشقت، بايد تحقيق كند.
21- اراكى (ر.م 1267)، گلپايگانى (ر.م 1283) و فاضل (ر.م 1296): حكم همان است كه امام (ره) فرموده اند.
خوئى (ر.م 1284): خبر يك نفر عادل يا شخص مورد اعتماد هم كفايت مى كند.
بهجت (ر.م 1034): خبر يك نفر عادل هم كفايت مى كند در صورتى كه گمان آور باشد (معمولاً خبر يك نفر عادل گمان آور است .ن).
تبريزى (ر.م 1284)و مكارم (ر.م 1122): دو نفر عادل يا يك نفر مورد اعتماد.
خامنه اى (استفتا): خبر يك نفر عادل هم كفايت مى كند در صورتى كه اطمينان حاصل شود .
زنجانى (ر.م 1284): خبر يك نفر عادل هم كفايت مى كند.
22- اراكى (ر.م 1267) و گلپايگانى (ر.م 1284): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
خوئى (ر.م 1284)، بهجت (ر.م 1034)و زنجانى (ر.م 1284): با خبر يك نفر عادل هم مسافت شرعى ثابت مى شود. بنابراين نماز شكسته كفايت مى كند.
تبريزى (استفتا): اگر يك شخص قابل اعتماد - كه به آن راه اطلاع دارد - خبر دهد، بايد نماز را شكسته خواند و عدالت لزومى ندارد.
خامنه اى (استفتا): با خبر يك نفر اگر اطمينان پيدا شود، مسافت ثابت مى شود، پس نماز شكسته است ؛ اما اگر اطمينان پيدا نشود، واجب است به همان نحو كه امام (ره) فرموده اند، احتياط كند.
فاضل (ر.م 1297): با خبر يك نفر عادل، مسافت ثابت نمى شود؛ بنابراين، نماز تمام است .
مكارم (ع.م 4، ر.م 1122): اگر يك عادل خبر دهد، بنابر احتياط واجب، بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند، اما اگر يك شخص قابل اعتماد - كه به آن راه اطلاع دارد - خبر دهد، بايد نماز را شكسته بخواند.
23- اراكى (ر.م 1268)، خوئى (ر.م 1285)، گلپايگانى (ر.م 1285)، بهجت بنابر احتياط واجب بايد دوباره شكسته بخواند و اگر وقت گذشته باشد قضا نمايد (ر.م 1106)، تبريزى (ر.م 1285)، خامنه اى (استفتا)، زنجانى (ر.م 1285)، فاضل بنابر احتياط واجب قضا نمايد. (ر.م 1298) و مكارم (ر.م 1123)): حكم همان است كه امام (ره) فرموده اند .
24- اراكى (ر.م 1354)، زنجانى (ر.م 1370) و فاضل (ر.م 1383): اگر وقت گذشته باشد، بايد نماز را شكسته قضا كند .
خوئى (ر.م 1370)، گلپايگانى (ر.م 1370)، تبريزى (ر.م 1370)و مكارم (ر.م 1185): اگر وقت گذشته باشد، قضا لازم نيست.
بهجت (ر.م 1106): اگر وقت باقى باشد، بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره به صورت شكسته بخواند. هم چنين اگر وقت گذشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد آن را شكسته قضا نمايد.
خامنه اى (استفتا): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
* - قواطع سفر سه تاست: 1- وطن؛ 2- محلى كه مسافر با قصد ده روز (يا بيشتر) در آن اقامت كند؛ 3- محلى
كه مسافر، با ترديد، سى روز (يا بيشتر) در آن بماند. (رجوع شود به فصل چهارم )
** - همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
25- اراكى (س 40)، گلپايگانى (استفتا)، خامنه اى (س 691)، فاضل (استفتا) و مكارم (استفتا): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
بهجت (استفتا) و تبريزى (استفتا): ابتداى مسافت، آخرين خانه هاى مسكونى است كه عرفاً جزو شهر محسوب مى شوند و كارخانه ها جزو شهر نمى باشند.
خوئى و زنجانى: ابتداى مسافت، آخرين خانه هاى مسكونى است. (اين كه آيا كارخانجات متصل به شهر هم جزو محدوده شهر است يا نه؟ نظر اين دو بزرگوار به دست نيامد).
* - اين فتوا مخصوص امام راحل است به نظر ساير مراجع معظم تقليد در شهرهاى بزرگى مثل تهران نيز، ابتداى مسافت، همان است كه در مسأله هشت گذشت.
** - محدوده عرفى شهر، در مسأله هشت توضيح داده شد.
*** - از نظر امام راحل (قدس سره) اين مسأله مربوط به شهرهاى متعارف است ؛ وگرنه در بلاد كبيره (مثل تهران)، همانطور كه ابتداى مسافت، ديوار منزل است، انتهاى مسافت نيز ديوار منزل مى باشد.
26- اراكى (س 40)، خوئى (س 304)، گلپايگانى (استفتا)، خامنه اى (س 680)، فاضل (س 455) و مكارم (استفتا): انتهاى مسافت، ابتداى عرفى شهر مقصد است، چه خود شهر را قصد كرده باشد، چه نقطه خاصى از شهر را .
بهجت (استفتا)، تبريزى (استفتا) و زنجانى (استفتا): حكم همان است كه امام (ره) فرموده اند .
26- اراكى، خوئى، گلپايگانى، خامنه اى، فاضل و مكارم: نمازش تمام است .
* - يعنى نقطه خاصى (مثل دانشگاه، يا فرماندارى، يا دادگسترى يا...) را قصد نكرده باشد .
** - به اين دليل كه ازروستا تا اهواز سه فرسخ است، پس مجموع رفت و برگشت شش فرسخ مى شود، در حالى كه مسافت شرعى هشت فرسخ مى باشد.
*** - حتى اگر عمداً براى اين كه مسافر شود (تا نماز را شكسته بخواند و روزه ماه رمضان را بخورد)، از راهى كه هشت فرسخ است برود، اشكال ندارد و معصيت نكرده است .
**** - البته فرض اين است كه روستاى «الف» وطنش نيست و قصد اقامه ده روز را هم ندارد .
27- اراكى (ر.م 1271)، خوئى (ر.م 1288)، گلپايگانى (ر.م 1288)، بهجت (ر.م 1040)، تبريزى (ر.م 1288)، خامنه اى (اجوبةالاستفتاءات)، زنجانى (ر.م 1288)، فاضل (ر.م 1301) و مكارم (ر.م 1125): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
28- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند. (ع .ف 67).
* - از حد ترخص اهواز، نماز شكسته مى شود.
** - اين مثال براى مسافت امتدادى ذهابى (رفت) بود. مثال مسافت امتدادى ايابى (بازگشت) در سؤال 2 گذشت و در فصل دوم، ضمن مثال مسأله 2 خواهد آمد.
29- اراكى (ر.م 1264): اگر هم رفت و هم برگشت، چهار فرسخ يا بيشتر باشد، نماز شكسته است، اما اگر يكى از آن دو، كمتر از چهار فرسخ باشد (در حالى كه مجموع رفت و برگشت هشت فرسخ است)، بنابر احتياط واجب بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
خوئى (ر.م 1281)و گلپايگانى (ر.م 1281): چنان چه هم رفتن وهم برگشتن كمتر از چهار فرسخ نباشد، بايد نماز را شكسته بخواند، اما اگر يكى از آن دو، كمتر از چهار فرسخ باشد( در حالى كه مجموع رفت و برگشت هشت فرسخ است)، بايد نماز را تمام بخواند.
بهجت (استفتا)، خامنه اى (س 650) و فاضل (ر.م 1294): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
تبريزى (ر.م 1281)، زنجانى (ر.م 1281)و مكارم (ر.م 1120): همين كه مجموع رفت و برگشت هشت فرسخ يا بيشتر باشد، بايد نماز را شكسته بخواند، هر چند رفتن يا برگشتن كمتر از چهار فرسخ باشد.
* - هم چنين آن جا (مقصد) وطنش نباشد يا سى روز يا بيشتر به حال ترديد درآن جا (مقصد) توقف نكند. (رجوع شود به فصل چهارم، بحث قواطع سفر).
** - ترديد در اقامه ده روز نيز همين حكم را دارد.
*** - در مسافت تلفيقى لازم نيست بازگشت همان روز يا همان شب باشد؛ بلكه همين قدر كه قصد اقامه ده روز را نداشته باشد كافى است. بنابراين، اگر موقع رفتن تصميم بگيرد بعد از نه روز برگردد، باز مسافت تلفيقى تحقق پيدا كرده و نمازش شكسته است. (ع .ف 67).
30- اراكى: واجب است احتياطاً، نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
خوئى، گلپايگانى، بهجت، خامنه اى و فاضل: نمازش تمام است .
تبريزى زنجانى و مكارم: نمازش شكسته است.
31- اراكى: واجب است احتياطاً نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
32- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
33- اراكى (ر.م 1270)، خوئى (ر.م 1287)، گلپايگانى (ر.م 1278)، بهجت (ر.م 1039)، تبريزى (ر.م 1287)،خامنه اى، زنجانى (ر.م 1287) و فاضل (ر.م 1300): حكم همان است كه امام (ره) فرموده اند.
مكارم (ر.م 1124): مگر اينكه عرفاً به او مسافر بگويند كه در اين صورت بنابر احتياط واجب، بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
* - براى توضيح بيشتر به فصل هشتم مراجعه فرماييد
* - چون با جهل به مقدار مسافت، نمى تواند قصد مسافت شرعى كند؛ در حالى كه شرط دوم براى شكسته خواندن نماز، قصد مسافت شرعى است .
34- اراكى (ر.م 1273)، خوئى (ر.م 1290)، گلپايگانى (ر.م 1290)، بهجت(ر.م 1042)، تبريزى (ر.م، 1290) خامنه اى (س 650)، زنجانى (ر.م 1290)، فاضل (ر.م 1303) و مكارم (ر.م 1128): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
* - استنباط ما از فتاواى امام راحل و آيت الله خوئى (قدس سرهما) در كتاب عروةالوثقى و تحرير الوسيله، تمام بودن نماز اين شخص است. در عين حال مقلدين اين دو بزرگوار، در صورت شك، مى توانند عمل به احتياط كنند (هم شكسته و هم تمام بخوانند).
** - براى توضيح مسافت امتدادى و تلفيقى به مسأله 13 فصل اول مراجعه شود. هم چنين به اختلاف فتاواى مراجع در ويژگى هاى مسافت تلفيقى كه در مسأله 14 همان فصل ذكر شده توجه شود.
35- اراكى (س 39)، بهجت (استفتا) و زنجانى (استفتا): واجب است احتياطاً هم شكسته و هم تمام بخواند.
گلپايگانى (استفتا)، تبريزى (استفتا)، خامنه اى (استفتا)، فاضل (استفتا) و مكارم (استفتا): بايد نماز را تمام بخواند .
36- اراكى (ر.م 1272)، خوئى (ر.م 1289)، گلپايگانى (ر.م 1289)، بهجت (ر.م 1041)، تبريزى (ر.م 1289)، خامنه اى (س 650)، زنجانى (ر.م 1289)، فاضل (ر.م 1302) و مكارم (ر.م 1127): حكم مسأله همان
است كه امام (ره) فرموده اند.
* - در حالى كه اگر به هنگام خروج از اهواز، قصد داشته باشد اين مسيرها را طى كند، طبق فتواى همه مراجع در رفت و برگشت و در وستاهاى مزبور، بايد نمازش را شكسته بخواند .
37- اراكى: از روستاى «ب» به بعد تا مراجعت به اهواز بنابر احتياط واجب نماز را هم شكسته و هم تمام مى خواند.
خوئى ،گلپايگانى، بهجت، خامنه اى و فاضل: حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند .
تبريزى، زنجانى و مكارم: از روستاى «ب» به بعد تا مراجعت به اهواز، نمازش شكسته است. (چون قصد مسافت تلفيقى را دارد). (براى توضيح بيشتر به مسئله 14 فصل اول مراجعه شود).
* - چون با وجود اطمينان، در واقع هنگام حركت از روستا قصد طى مسافت شرعى (هشت فرسخ يا بيشتر) را دارد.
** - چون سفر مشهد، مشروط به تهيه بليط قطار بود كه اطمينان به آن نداشت.
38- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
39- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
40- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
* - در حالى كه اطمينان به تهيه بليط داشت.
41- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
* - البته مراد، موارد متعارف است كه زن و فرزند تابع شوهر و پدر هستند والا مى توانند تابع هم نباشند براى توضيح بيشتر موارد تبعيت زن و فرزند به عنوان اول از فصل چهارم، بحث وطن تبعى مراجعه شود.
42- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند .
43- اراكى (ع.م 17)، گلپايگانى (ر.م 1293)، بهجت (ر.م 1046)، فاضل (ع.م 17) و مكارم (ع. م 17): بنابر احتياط واجب، تحقيق و سؤال لازم است .
خوئى (ر.م 1293)، تبريزى (ر.م 1293)، خامنه اى (استفتا) وزنجانى (ر.م 1293): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرموده اند.
44- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
