جامعه و سیاست در اسلام
اسلام می خواهد, مسلمانان در سایه رحمت و رأفت و قوانین حکیمانه و عادلانه اش, سروری, پیشوایی, بزرگی و عظمت یافته, رهبریِ ملت ها را در دست گیرند و برای تحقّق این مهم آنان را امر فرموده که با یکدیگر وحدت و یکپارچگی وبرادری داشته در راه تشکیل امتِ واحده گام بر دارند, و نیز ایشان را از تفرقه و از هم گسستن منع فرموده است
مسلمانان نیز , دستورات اسلام مبنی بر یگانگی و برادری و امت واحده را گردن نهاده از تفرقه و جدایی خودداری می کردند و بدین ترتیب همان گونه که اسلام برای آنان می خواست سروری جهان و رهبری ملت ها را در دست داشتند, در حالی که امروزه پس از آن که مسلمانان اوامر اسلام در این زمینه را واگذاشته و بر عکس گِرد مَنهیّات دین گشتند؛ زیر دست و دنباله رو, ستم کش و ظلم پذیر, بیچاره و آواره, و خوارتر و نگون بخت تر از بردگان شده اند, و این سزای روی برتافتن مسلمانان از تعالیم مترقی اسلام است
پس همان طور که گفته شد مسلمانان صدر اسلام, مقررات اسلامی را مو به مو اجرا می کردند و این آیه قرآن را سر لوحه کار خویش قرار می دادند که می فرماید : (و إن هذه أُمتکم أمه واحده و أنا ربکم فاتقون)1
و بر این اساس بود که نه از تفاوت های قومی و قبیله ای خبری بود و نه از مرزهای جغرافیایی و درگیری های مرزی, گرچه مسلمانان در گستره سرزمین های اسلامی, حکومت های متعددی داشتند2 امّا متصرّفات متعدد آنان بر اساس یک حکومتِ مرکزی اداره می شد, و لذا مسلمانان با آزادی کامل در پهنه سرزمین اسلامی سفر می کردند و به آسانی ازدیاری به دیار دیگر می رفتند بی آن که نیاز به گذرنامه و خروجی و أمثال آن داشته باشند
نمونه ای از امتِ واحده
این جانب شصت سال پیش از این, شخصاً نمونه هایی از این مظاهر اسلامی که قرآن به آن دستور می دهد را, شاهد بودم, زمانی که بین عراق و دیگر کشورهای اسلامی مانند : ایران, کویت, بحرین, عمان, حجاز, سوریه, لبنان و سایر کشورها, مانند امروز مرزهای جغرافیایی ساختگی وجود نداشت, هم چنان که در آن دوران کشورِ پهناور هند نیز چنین بود به طوری که مسلمانان هند از آن خطّه دور دست به عراق می آمدند و مردم عراق نیز برای گردشگری و یا تجارت بدون هیچ مانعی به آن سامان سفر می کردند, به همان سادگی که امروز یک فرد عراقی از نجف به کربلا, یا از کربلا به کاظمین و سامرّا و از آن جا به بغداد, یا از بغداد به بصره سفر می کند, و خوب به خاطر دارم که چگونه مردم از دورترین نقاط با آزادی کامل به عراق آمده و از آن جا به حج رفته, سپس به عراق بازگشته و عازم کشورها و شهرهای خود می شدند, و یا از حجاز و سایر کشورهای اسلامی برای زیارت عتبات مقدسه و مراقد مشرفه به عراق می آمدند بدون این که نیازمند
گذرنامه یا اجازه ورود و خروج باشند و یا موانع کاذب و مرزهای ساختگی جغرافیایی مانع آنان گردد
امّا بر عکس, امروزه کشورهای غربی امت واحده تشکیل داده اند مرزها را از میان برداشته و شناسنامه و گذرنامه را کنار گذاشته اند و زمینه را برای تشکیل امتی واحده فراهم آورده اند, در حالی که مسلمانان تمام این ها را ترک کرده اند و مصداق هشدار امام علی بن أبی طالب واقع شده اند آن گاه که مسلمانان را از پیامدهای روی گردانی از قرآن و تعالیم اسلام بر حذر داشت و فرمود : (و الله الله فی القرآنِ, لا یسبقنّکم بالعمل به غیر کم)3
مسلمانان و برادری اسلامی
یکی دیگر از دستورات اسلام, برادری اسلامی است که مسلمانان به آن پای بند بودند بر این اساس یک فرد مسلمان, دیگر مسلمانان, چه مرد و چه زن را برادر و یا خواهر دینیِ خود می دانست و خدای متعال نیز می فرماید : (انما المؤمنون أخوه) 4
و هم چنان که تاریخ نگاران نگارش کرده اند پیامبر نیز دو بار میان مسلمانان پیوند برادری ایجاد کرد یک بار در مکّه و بارِ دیگر در مدینه رسول خدا در مدینه بین مهاجران و انصار برادری برقرار کرد در نتیجه هر یک از مهاجران با یکی از انصار برادر شدند و این به روشنی گویای آن است که یکی از وظایف نظام تعدد آرا و احزاب آزاد, که رمزِ پیشرفت و شکوفایی یک ملّت است؛ همانا حفظِ شؤونِ برادری در میان یکایک آن ملت و نیز پاس داشتن حقوق برادری در تعاملِ آنان با یکدیگر است هم چنان که انصار و مهاجران نیز
این شؤون و حقوق را حفظ و رعایت می کردند درست عکس آنچه امروزه در بینِ گروه های اسلامی مشاهده می شود این ها همدیگر را ضایع می کنند و به هیچ وجه به اصول اولیه تعدّد آرا و احزاب, که اسلام برای آنان ترسیم نموده پای بند نیستند, لذا زمانی که با یکدیگر در ستیزند نمی توانند از اسلام دم زده, و یا خود را به مسلمانان نسبت دهند, چرا که با این سوء نیت و بد رفتاریِ خود, چیزی جز بدنامی نصیب اسلام و مسلمانان نمی کنند, در حقیقت آنان با رفتار ناپسند خود, برادری اسلامی را که آیین اسلام بر مسلمانان واجب کرده است, زیر پا گذاشته اند
باری, مفهوم برادری اسلامی, همان رفتاری است که انصار با برادرانِ مهاجر خویش داشتند, خانه به آنان دادند و آن ها را مهمان خود نمودند, و همه نیازمندی های اولیه زندگی را در اختیار و دسترس مهاجرین قرار دادند؛ و آنان را در کسب و کار و تجارت, کشت و زراعت, و حرفه و صنعت و غیره سهیم نمودند
امروز کمترین حدّ پای بندی به همبستگی اسلامی این است که : چنانچه مسلمانی از هر نقطه جهان, به کشوری اسلامی مسافرت کرد و در آنجا ساکن شد؛ مسلمانان آن سامان با او به گونه ای رفتار و برخورد نمایند که با همدیگر رفتار و برخورد می کنند
آزادی های جامعه مسلمان
در باب آزادی های اسلامی نیز, مسلمانان همین وضعیّت را داشتند یعنی در هر شهر و یا کشور اسلامی که وارد می شدند در همه زمینه ها به جز محرمات, که تعداد آن ها بسیار اندک بود, آزادی کامل داشتند به طوری
که قرآن کریم نیز به این مسئله اشاره نموده می فرماید : (الذین یتبعون الرسول النبّی الأمّی الذی یجدونه مکتوباً عندهم فی التورایه و الإنجیل یأمرهم بالمعروف و ینهیهم عن المنکر, و یحل لهم الطیبات و یحرّم علیهم الخبائث و یضع عنهم اصرهم و الأغلال التی کانت علیهم)5و مراد از إصرا در آیه شریفه همان بار سنگینی است که فرد به سبب عادات و آداب و رسومِ نادرستِ رایج در جامعه متحمل می شود همین طور که مراد از أغلال همان قوانین دست و پاگیری است که انسان را در بند کرده و او را از رهایی, آزادی و پیشرفت باز می دارد
آری, مسلمانان در زمینه هایی همچون امتِ واحده, اخوّت دینی و آزادی های اسلامی, بر اساس دستورات اسلام عمل می نمودند؛ اما امروزه می بینم به طور کامل بر خلاف گذشته عمل می کنند از این رو به جای این که امتی واحده باشند, ملت هایی از هم گسسته اند و به جای این که همچون برادرانی به همیاری یکدیگر بشتابند, چونان دشمنانِ خونی یکدیگرند و قوانین خود نوشته, دست و پایشان را بسته و مانع آزادی شان شده و به دنبال آن کارها, دشوار و پیچیده گشته است و به اجازه دولت و پرداخت هزینه و مالیات و هزار و یک چیز دیگر از این قبیل بستگی دارد تا جائی که بیشتر آزادی ها مانند آزادی کار و سفر, آزادی اندیشه و قلم, آزادی بیان و عقیده و دیگر آزادی های اسلامی از مسلمانان گرفته شده است
------------------------------------------------
پی نوشتها
1 و در حقیقت این امتِ شماست که امتی یگانه و یکپارچه است, و من پروردگار شمایم, پس از من پروا دارید سوره مؤمنون, آیه
52
2 مانند حکومتِ عثمانیان در ترکیه , صفویان و قاجار در ایران, در دوران اخیر
3 نهج البلاغهِ, صبحی صالح, نامه 47, ص 422, قطع جیبی
4 در حقیقت مؤمنان با هم برادرند سوره حجرات, آیه 10
5 کسانی که از این فرستاده, پیامبر درس نخوانده ای که نام او را در نزد خود, در تورات و انجیل نوشته می یابند پیروی می کنند؛ همان پیامبری که آنان را به کار پسندیده فرمان می دهد, و از کار ناپسند باز می دارد, و برای آنان چیزهای پاکیزه را حلال و چیزهای ناپاک را حرام می گرداند, و از دوش آنان قید و بندهایی را که بر ایشان بوده است بر می دارد سوره اعراف, آیه 157
