آفت جايگزيني اعتباريات به جاي حقايق

يکي از عواملي که تفسير شريف الميزان را بايد تفسير قرآن براي امروز جامعه دانست، به جهت توجهي است که مؤلف محترم به اين نقيصه کرده است و سعي مي فرمايد با توجه دادن به آيات قرآن ما را متوجه اين نکته بزرگ بنمايد که در دين تمام اعتباريات ريشه در حقيقت دارد و حقيقت به اعتبار ما تغيير نمي کند بلکه اگر با تشريع و دستورات الهي مأنوس شويم به حقيقتي که مربوط به آن دستورات است مرتبط مي شويم.

علامه طباطبايي«رحمة الله عليه» متوجه اين خطر بزرگ شده اند كه مطابق روح دنياي مدرن، اعتبار جاي حقيقت نشسته است. ايشان همان وقت كه در نجف بودند در ارتباط با كتب و مجله هاي غربيِ ترجمه شده به عربي، متوجه اين فاجعه شدند و از طريق نور قرآن، خدمت بزرگي به جهان اسلام كردند مبني بر اين که عالم قوانين و سنن مطلقي دارد که با اعتبار ما عوض نمي شود.

زورگويان و ستمگران عالَم معتقد به قوانين و سنن در عالم نيستند، فکر مي کنند هر چه آن ها اراده کنند واقع مي شود. اين فکر و پندار را ساده نگيريد چون ريشه همه ظلم هايي كه امروز در جهان مي شود بر اساس اين پندار غلط است. حال شما نحوه ساده آن را در حرکت آن خانم مي بينيد که هم به مکه مي رود و هم حجاب را رعايت نمي کند، نحوه شديدتر آن ظلمي است که به مردم فلسطين مي شود، حاکمان اسرائيل معتقد به سنن و قوانيني در عالم نيستند، تصور مي کنند هر چه اراده کنند واقع مي شود و آن ها به نتيجة دلخواهشان مي رسند. بسياري از افراد که تحت تأثير فرهنگ مدرنيته هستند - اعم از مذهبي و غير مذهبي - همين طور فکر مي کنند.[1]

اول چيزي که بايد براي نجات از مهلکه شبه قدسي کردن دين به آن توجه شود، نظر به جايگاه باطني دستورات دين است و اين که همه احکام الهي ريشه در حقايق قدسي دارد و صرفاً مجموعه دستورات اعتباري نيست که ما به ميل خود بتوانيم هر طور خواستيم عمل کنيم، ولي باز به آن حقايق متصل گرديم، اين همان طرز فکري است که قرآن مورد نقادي قرار مي دهد و مي فرمايد: «وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنسَانَ كَفُورٌ»؛[2] و چون به انسان ها به جهت آنچه انجام داده اند سختي و مشكلي برسد، ناسپاسي خواهند كرد. زيرا آن ها باور ندارند كه هر عملي نتايج خاص خود را دارد.

------------------------------------

[1] - براي بررسي مباني فکري فرهنگ مدرنيته به کتاب «فرهنگ مدرنيته و توهّم» از همين مولف رجوع فرماييد.

[2] - سوره شوري، آيه48.

Share