درس (17): ادعیه و زیارات در باره حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
اشاره
ص:191
دلا بسوز که سوز تو کارها بکند دعای نیمه شبی دفع صد بلا بکند
بشریت در صحنه نمایش هستی، با فیلمنامه ها و نقش های متعددی روبرو است و برای بهتر بازی کردن در این نمایش احتیاج به کارگردان برجسته و یکتایی دارد که او را در ایفای نقش یاری رساند
بشریت از ابتدای آفرینش، در مواقع فراوانی احساس ضعف و نیاز کرده است که این خود مقتضای آفرینش است در بعضی مواقع دجار جهالت شده و از منبع پایین تر از قدرت اصلی تقاضای کمک کرده است «اندعوا من دون الله ما لا ینفعنا ولا یضرنا» (انعام /71) و دچار شکست شده است. «تدعون من دونه لایستطیعون نصرکم ولاانفسهم ینصرون» (اعراف /197)
وبعد از نا امیدی از عوامل نقص و ضعف، به سوی منبع عظیم قدرت و توانایی روی آورده است و اورا با تضرع زاری می خواند «ادعو ربکم تضرعاً وخفیه» (اعراف /55) و از درگاه خداوند باری تعالی طلب کمک می کند. پیشوایان دین اسلام نیز از این نعمت الهی بهره جسته اند و در مواقع مختلف زندگی از دعا غافل نشده اند و سخنان گرانبهای زیادی در ارتباط با دعا به جای گذاشته اند به طور مثال پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:«علیکم
ص:192
بسلاح الا نبیاء فقیل و ما سلاح الانبیاء ؟ قال الدعاء» (اصول کافی ج2 باب الدعا) دعا به مثابه کوبیدن در است که بالاخره صاحب خانه در را می گشاید:«الدعا ترس المؤمن ومتی تکثر قرع الباب یفتح لک »و این اصرار در دعا کردن و اهمیت قائل شدن برای آن نشان از ارزش دعا دارد. سدریر گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: چیزی نزد خداوند عزتمند و شکوهمند بهتر و برتر از این نباشد که (بندگان) از او درخواست کنند و از آنچه نزد اوست بخواهند، وکسی نزد خدای عزتمند و شکوهمند دشمن تر از آن کسی نباشد که از عبادت او سر باز زند و روی برتابد و آنچه نزد اوست درخواست نکند.
و همچنین امام صادق علیه السلام می فرماید: هر که از فضل خدای غزتمند و شکوهمند درخواست نکند به فقر و تنگ دستی در افتد.
بنابراین دعا در زندگی انسان نقش بسیاری دارد و در تمام اعصار زندگی فریادرس دلهای بی قرار است.
در قسمت آخر از نمایش هستی ودر عصر انتظار منجی آخر الازمان به سر برده میشود و از مهمترین اعمال در این زمان حساس زندگی، دعا برای ظهور این مرد آسمانی است. چراکه او صاحب و زمام دار و سرپرست تمام جهانیان است. بنابراین مشکلی نیست که یکی از بهترین و بزرگترین اعمال دعا برای کسی است که نجات بشریت در دست اوست.
چگونه می توان نسبت به آن حضرت – که امام و پیشوای شیعیان است بی توجهی کرد در حالی که بی توجهی به حضرت مهدی علیه السلام به عنوان یکی از اصول و پایه های دین بسیار ناروا است. بنابراین دعا برای آن حضرت باید پیش از دعا برای خویشتن و خانواده باشد.
ص:193
از مهربانی امام عصر علیه السلام همین بس که دعای ایشان برای کسانی که در حق ایشان دعا می کنند، حاصل می شود و این عمل مولا بر اساس آیه 86 سوره نسا که می فرمایند:«و إذا حییتم بالتهیه فحیوا بالاحسن منها أو ردواها» که در دعای تعجیل فرج در کتاب مهج الدعوات می فرماید: «وإجعل من یتبعنی لنصرتِ دینک مؤیدین، و فی سبیلک مجاهدین و علی من ارادنی و ارادهم بسوءٍ منصورین »....... هر کسی را که برای پیروزی آیین تو به دنبال من حرکت می کند تأیید و موفق بگردان؛ هر کسی را که در راه تو به دنبال من راه افتاد و جهاد می کند موفق و پیروز گردان؛ و نیز نصرت و یاری خود را به ما برسان و بر کسانی که سوء قصدی به من و ایشان کرده، پیروز فرما.
بنابراین حق وفاداری این است که برای بهانه هستی، دعا کرد و از دعاهای وارده از خود ایشان و سایر معصومین بهره جست و زندگی معنوی را متحول ساخت.
در مجموعه پیش رو بعد از بیان مفهوم کلی از اهمیت دعا و زیارت شرح تعدادی از دعاهای صادره از امام مهدی علیه السلام و سایر معصومین علیهم السلام در ارتباط با حضرت مهدی (روحی له الفداء) آورده شده است.
که إن شاءالله مورد پذیرش حضرت واقع شود.
ای عاشقان! برای ظهورم دعا کنید
روز و شبان به سوی خدا التجا کنید
ص:194
بخش اول : حقیقت دعا و زیارت
فصل اول: مفهوم شناسی دعا و زیارت
فصل دوم : اهمیت دعا و زیارت
فصل سوم : آثار کلی دعا و زیارت
فصل چهارم : منبع شناسی دعا و زیارت (منابع ادعیه مهدوی)
بخش اول
با نگرش به انسانهای روی زمین دیده می شود که بسیاری از انسانها، دستهای خود را به شکل خاصی به سوی آسمان بلند کرده اند و هر گروهی، با هر فرقه و مذهبی، ندایی را سر می دهد و کلامی را زمزمه می کند.
این ندا و خواندن را دعا می گویند که در همه انسانها به صورت فطری وجود دارد.
انسانها در شرایط مختلف و به خصوص در مشکلات خود نیاز به کسی دارند که او را بخوانند و از او کمک بجویند و خود را به منبع قدرت و توانایی وصل کند که این عمل، همان دعا است که در دین اسلام جزء اعمال عبادی است.
امام صادق علیه السلام می فرمایند: «الدعا هو العباده».(1)
ص:195
1- اصول کافی ، کتب الدعا، باب فضیلت دعا.
فصل 1: مفهوم دعا و زیارت
مطلب اول: دعا از ریشه «دعو»و در لغت به معنی خواندن و حاجت خواستن و استمرار است (1).
مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملی است که از دائره قدرت انسان بیرون باشد آن هم از کسی که قدرتش بی پایان و هر امری برای او آسان است(2).
و در اصطلاح شرع، دعا یک نوع عبادت و خضوع بندگی است و انسان به وسیله دعا توجه تازه ای به ذات خداوند پیدا می کند.(3)
دعا بهترین وسیله است که انسان می تواند نیازمندی های خود را به وسیله آن از خدا طلب کند.
مطلب دوم: زیارت: زیارت دیدارکردن با قصد را گویند، گویی از دیگران روی گردانده است و به سوی زیارت شونده تمایل و قصد کرده است.(4)
زیارت دیداری مشتاقانه است که در پیشگاه اولیای خدا و ائمه اطهار علیهم السلام رخ می دهد انسان زیارت کننده جسم و جان خود را در برابر خلیفه الهی در زمین قرار می دهد و با تمام وجودبه او توجه می کند و او را روشنگر زندگی اش می داند. زیارت نوعی ارتباط قلبی است که با انسان کلامل در زمین که همان امام است بوجود می آید.
ص:196
1- قاموس اللغه ، علی اکبر قرشی،ج2، ص344. تهران. دارالکتب اسلامیه.
2- تفسیر نمونه ، مکارم شیرازی، ج1،ص641.
3- تفسیر نمونه ، مکارم شیرازی، ج1،ص641.
4- معجم المقاییس اللغه ، ج3، ص36.
فصل 2: اهمیت دعا و زیارت
مطلب اول: در بیان اهمیت و فضیلت دعا همین بس که آیات زیادی در قرآن کریم در ارتباط با دعا آمده است. (بقره/187، یونس/13، انعام/53، نمل/63،کهف/29،سجده/7،اسراء/111،اعراف/56،غافر/15 و....).
دعا و نیایش در آیینه قرآن، هدف خلقت نامیده شده است «قل ما یعبوا بکم ربی لولادعاءوکم» (فرقان /77) و این آیه با آیه 56 سوره ذاریات منافاتی ندارد «و ما خلقت الجن و الانس إلا لیعبدون».
زیرا در روایات آمده است که منظور از عبادت در این آیه همان دعاست چنانچه در خود قرآن کریم نیز عبادت به جای دعا بکار رفته است و در آیه سوره مؤمن که مربوط به اهمیت دعاست خدای تعالی فرموده:«ادعونی استجب لکم إن الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین» (غافر/6)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند:«لیس شی ء اکرم علی الله تعالی من الدُّعاء: هیچ چیز نزد خدا گرامی تر از دعا نیست».(1)
و یا روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که می فرمایند:«الدعاء مُخُّ العباده» دعا مغز عبادت است.(2)
ثابت می گردد که هدف خلقت آفرینش همان عبادتی است که مغز آن دعاست. همچنین امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند:«دعا کلیدهای نجات و گنجینه های رستگاری است. و برترین و فضیلت مند ترین دعا، دعایی
ص:197
1- مستدرک الوسائل ، ج5.
2- بحارالانوار ، ج93.
است که از سینه پاک و دلی پرهیزکار برآید و راه نجات در زمزمه و مناجات با خداست و رهایی با پاکدلی و اخلاص به دست می آید و چون بی تابی و بی قراری (فزونی گیرد و)سخت شود پناهگاه خداست».(1)
در فضیلت دعا حضرت علی علیه السلام می فرمایند:«احب الاعمال الی الله عزوجل فی الارض الدّعاء » محبوبترین عمل ها در پیشگاه خدای عزوجل در روی زمین دعا است.(2)
از امام صادق علیه السلام روایت شده است: «علیکم بالدعاء فانکم لا تقربون بمثله و لا تترکوا صغیرهً لِصِغرها أن تدعوا بها انّ صاحب الصّغار هو صاحب الکبار» بچسبید به دعا که به راستی شما به چیزی مانند آن به خدا تقرب نجویید و هیچ کوچکی را به خاطر کوچکی آن رها نکنید زیرا کسی که کوچک ها را در اختیار دارد همان کسی است که بزرگترها در اختیار دارد.(3)
از طرف دیگر، ارتباط با منبع قوی تر برای موجود ضعیف از ضروریات است که اگر این منبع قوی نباشد اضطراب سرتاسر موجود ضعیف را فرا می گیرد بنابراین، دعا وسیله ای است تا به واسطه آن موجود ضعیف به موجود قوی متصل شود و نقص و نیازش را از طریق آن برطرف سازد.
مطلب دوم: همانطور که گفته شد، زیارت ارتباط و اتصال زائر با مزور است. ائمه اطهار علیهم السلام جلوه ذات الهی هستند و راه وصول بشریت به منبع نور«الله نور السوات و الارض» هستند و بدون این راه، هیچ کمال انسانی
ص:198
1- اصول کافی ، کتاب الدعا، باب فضیلت دعا
2- اصول کافی ، کتاب الدعا، باب فضیلت دعا
3- اصول کافی ، کتاب الدعا، باب فضیلت دعا
حاصل نمی شود:«فماذا بعد الحق الا الضلال» (یونس/23). پس از حق چیزی جز گمراهی نیست. این معنا در سوره مبارکه «رعد» به این صورت آمده است: «افمن یعلم انما انزل الیک من ربک الحق کمن هو أعمی انما یتذکر او الو الالباب٭الذین یوفون بعد الله و لا ینقضون المیثاق٭و الذین یصلون ما امر الله به أن یوصل و یخشون ربهم و یخافون سوء الحساب٭اولئک لهم عقبی الدار » (رعد22-19) در این آیه بر اساس اولویت و اهمیت ابتلا به عهد و میثاق الهی، یعنی توحید اشاره شده:«یوفون بعهد الله» و پس از آن به میثاق و پیمان رسالت و امامت تذکر داده شده:«و لا ینقضون المیثاق» سپس به مسئله ی ارتباط و اتصال به حقایقی که همه ی چیز و نیکی از آن ها نشأت می گیرد و مستقیماً هم مورد توصیه و امر الهی واقع شده توجه داده شده است:«الذین یصلون ما امر الله به أن یوصل» که این همان «حبل من الله» یعنی قرآن و «حبل من الناس» یعنی اهل بیت علیهم السلام است.(1) عن ابی عبدالله علیه السلام الحبل من الله کتاب الله و الحبل من الناس هو علی بن ابی طالب علیه السلام »
پس انسان بدون توجه به حلقه رسالت و امامت هرگز به حلقه توحید نخواهد رسید. زیارت، عامل تحقق این اتصال است و منشأ خیرات و برکات و نزول فیض الهی است زیارت به عنوان یک عبادت معرفت آموز، عملی است در بزرگداشت پیشوایان هدایت و فداکار که برای نجات انسان بسیار تلاش کرده اند. زیرا اگر احترام وتکریم دانشمندان، خدمتگزاران به انسان و.... ارزشمند است بی شک انبیاء و اوصیائشان سزاوارترین افراد به تعظیم و تکریم اند.
ص:199
1- نورالثقلین ، ج1، ص383
فصل سوم: آثار دعا و زیارت
دعا به عنوان یک عمل عبادی به طور قطع از آثار شگفت انگیزی برخوردار است که اینگونه در بیان اهمیت آن سخن گفنه شده است. در این مجموعه به قطره ای از دریای آثار دعا پرداخته می شود:
آرامش روانی: آرامش در لغت به معنی آسایش و راحتی است که در مقابل اضطراب آمده است.«اضطراب» به عنوان اصلی ترین دلیل بروز بیماری های روانی نامیده شده است.
دعا به عنوان راه اتصال با معبود و منبع قدرت سبب می شود که فرد از نقص و ضعف خود ناامید نگردد و اضطراب سراسر وجودش را نگیرد و در همه حال با امیدواری در خواست های خود را از پروردگار جهانیان بخواهد.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «ما جلس قوم یذکرون الله إلّا حَفَّتهُمُ الملائکه و غشیتهم رحمهً و تنزلت علیهم السکینه». هر گروهی گرد هم آیند و در آن گردهمایی خدا را یاد می کنند. آنان را فرشتگان در برگرفته و زیر پوشش رحمت قرار می دهند و آرامش را بر آن ها فرو می آورند.(1)
دوری از بلا: انسان در این زندگی مادی درگیر بلاهای زمینی و آسمانی است که ناخواسته با آن موجه می شود.و در مقابل هم انسان هیچ اطلاعی از آینده خود ندارد و ممکن است که در هر لحظه با مسائل و مشکلاتی روبرو شود در این جاست که آدم با مدد جستن و دعا کردن در درگاه الهی خود را از این مسائل محفوظ بدارد.
ص:200
1- روضهالواعظین ، ج2، ص391.
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: «ان البلاءَ یتعلق بین السماء و الارض مثل القنادیل فإذا سأل العبد ربه العافیه صرف الله تعالی البلاءُ عنه و قد ابرمه لَه إبراماً». همانا که بلاها بین زمین و آسمان آویزان است. زمانی که بنده از خدای خود درخواست عافیت کرده و دعا کند آن بلاها از بنده برطرف می شود گرچه به مرحله قطعیت رسیده باشند.(1)
امام موسی کاظم علیه السلام می فرمایند: «علیکم بالدعا ء فإن الدعاء لله و الطلب الی الله یرد البلاء » برشما باد به دعا کردن، به درستی که دعا و طلب از خداوند است که بلاها رابرطرف می سازد.(2)
دعا کردن درمان هر دردی است
در دنیای کنونی که فشارهای زندگی بر مردم سنگینی می کند با بوجود آمدن بیماری های جسمی فراوان، باید راهی وجود داشته باشد که بشر به وسیله آن قدمی برای حل این مشکلات بردارد.
از امام صادق علیه السلام روایت شده است: برتو باد به دعا نمودن زیرا دعا نمودن درمان هر دردی است (3).
ص:201
1- مستدرک الوسائل ، ج5، ص180.
2- اصول کافی ، کتاب الدعا، باب فضیلت دعا.
3- اصول کافی ، کتاب الدعا، باب فضیلت دعا.
ص:202
