203. آیه
فَأَشارَتْ إِلَیْهِ قالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَنْ کانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا
(مریم) اشاره به او کرد، گفتند:
ما چگونه با کودکی که در گاهواره است، سخن بگوییم.
(29 / مریم)
شرح آیه از تفسیر نمونه
در این هنگام، مریم به فرمان خدا سکوت کرد، تنها کاری که انجام داد این بود که اشاره به نوزادش عیسی کرد (فَأَشارَتْ إِلَیْهِ). اما این کار بیشتر تعجب آنها را برانگیخت و شاید جمعی آن را حمل بر سخریه کردند و خشمناک شدند، گفتند:
مریم با چنین کاری که انجام دادهای قوم خود را مسخره نیز میکنی. درباره «مَهْد» (گهواره) بحث کردهاند که عیسی هنوز به گهواره نرسیده بود، بلکه ظاهر آیات این است به محض ورود مریم در میان جمعیت، در حالی که عیسی در آغوشش بود، این سخن در میان او و مردم رد و بدل شد. امّا باید توجه داشت که واژه «مَهْد» چنان که «راغب» در مفردات میگوید، به معنی جایگاهی است که برای کودک آماده میکنند، خواه گهواره باشد یا دامان مادر و یا بستر و مَهْد و مِهاد هر دو در لغت به معنی «اَلْمَکانُ الْمُمَهَّدُ الْمُوَطَّأُ: محل آماده شده و گسترده» (برای استراحت و خواب) آمده است.
شرح آیه از تفسیر مجمعالبیان
«مَهْد»: جایگاهی است که برای استراحت کودک آماده میشود، خواه این جایگاه بستری خاص باشد و یا دامان مادر.
در آیه مورد بحث واکنش «مریم» را در برابر آنان ترسیم میکند و میفرماید:
فَاَشارَتْ اِلَیْهِ
او که روزه سکوت گرفته بود، با اشاره به گاهواره و نوزاد ارجمندش روشنگری کرد که با خود او گفتگو کنید و جریان ولادت او را از خودش جویا شوید.
قالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَنْ کانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا.
آنان از این اشاره «مریم» غرق در حیرت و خشم شدند و گفتند:
چگونه با کودکی در گاهواره است گفتگو کنیم؟
به باور پارهای منظور این است که، با کودکی که در دامان مادر خفته است و شیر میخورد چگونه سخن بگوییم و جریان ولادتش را بپرسیم؟ چرا که در آن نقطه دورافتاده گاهوارهای برای «مسیح» نبود و گاهوارهاش دامان پرمهر مادرش بود و او همانجا را دانشگاه و خاستگاه مفاهیم بلند آسمانی ساخت.
«سُدی» میگوید:
آنان از این اشاره «مریم» سخت بر آشفتند که:
او ما را به باد تمسخر میگیرد و این کارش برای ما از آن کار شرمآورش که بدون ازدواج فرزند آورده است، دشوارتر است!