215. آیه (منطق گیرا و کوبنده ابراهیم علیه السلام)

215. آیه (منطق گیرا و کوبنده ابراهیم علیه السلام)

اِذْ قالَ لاَِبیهِ یا اَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا یَسْمَعُ وَ لا یُبْصِرُ وَ لا یُغْنی عَنْکَ شَیْئا
هنگامی که به پدرش گفت:
ای پدر چرا چیزی را پرستش می‌کنی که نمی‌شنود و نمی‌بیند و هیچ مشکلی را از تو حل نمی‌کند؟ (42 / مریم)

شرح آیه از تفسیر نمونه

«اَب» در لغت عرب گاهی به معنی پدر و گاه به معنی عمو آمده است. این بیان کوتاه و کوبنده یکی از بهترین دلایل نفی شرک و بت‌پرستی است، چرا که یکی از انگیزه‌های انسان در مورد شناخت پروردگار انگیزه سود و زیان است که علمای عقاید از آن تعبیر به مسأله «دفع ضرر محتمل» کرده‌اند. او به عمویش آزر می‌گوید:
«چرا تو به سراغ معبودی می‌روی که نه تنها مشکلی از کار تو نمی‌گشاید، بلکه اصلاً قدرت شنوایی و بینایی ندارد». در حقیقت ابراهیم در اینجا دعوتش را از عمویش شروع می‌کند، به این دلیل که نفوذ در نزدیکان لازم‌تر است، همان‌گونه که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نخست مأمور شد که اقوام نزدیک خود را به اسلام دعوت کند، همان گونه که در آیه 214 سوره شعراء می‌خوانیم:
«وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الْأَقْرَبینَ»

شرح آیه از تفسیر مجمع‌البیان

در آیه مورد بحث می‌فرماید:
إِذْ قالَ لِأَبیهِ یا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا یَسْمَعُ
آنگاه که «ابراهیم» به پدرش «آزر» گفت:
پدر جان! چرا کسی و یا چیزی را می‌پرستی که ندایی را نمی‌شنود؟
وَ لا یُبْصِرُ و پرستشگران خود را نمی‌بیند …
وَ لا یُغْنی عَنْکَ شَیْئاً.
و در زندگی این جهان سود و زیانی به حال تو ندارد و تو را از چیزی بی‌نیاز نمی‌سازد، چرا چنین چیزی را می‌پرستی؟!