«فَسَبِّح بِحَمدِ رَبِّکَ وَ کُن مِنَ السّاجِدینَ، وَاعبُد»
«رَبِّکَ حَتّی یَأتِیکَ الیَقینُ»(2)
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم از همان ابتدای زندگی که در سرزمینی به نام آجیاد در اطراف مکه به شبانی می پرداخت با تنهائی و گوشه گیری از مردم مأنوس بود. حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلّم در دنیائی غیر دنیای قوم خود زندگانی می کرد و هیچوقت دیده نشد که آن بزرگوار در مجالس لهو و لعب مردم عصر خویش شرکت کند. آری تمام عمر را به عبادت و بندگی خالصانه حضرت حق صرف کرد و حتی قبل از بعثت روح بلند و دل پاکش جز در برابر خداوند تبارک و تعالی خاضع نشد و همیشه زبان دلش این بود:
«وَجَّهتُ وَجهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمواتِ وَالاَرضَ حَنیفاً مُسلِماً وَ ما اَنا مِنَ المُشرِکینَ»(3)
پیامبر قسمت مهمی از شبها را در نماز و دعا و مناجات بسر می برد و از طول قیام، پاهایش متورّم می شد او عبادت را وظیفه بنده می دانست، با شوق و علاقه به آن قیام می نمود، گاهی بیخبران از حلاوت و طعم عبادت از روی دلسوزی می گفتند: شما که بارگناه بر دوش ندارید، دیگر چرا این همه به خودتان رنج می دهید؟ می فرمود: «آیا یک بنده وظیفه شناس و سپاسگزار نباشم.»
علاوه بر ماه رمضان و قسمت مهمی از شعبان در سایر ایام سال یک روز در میان روزه دار بود، دهه آخر ماه رمضان را در مسجد به عبادت می پرداخت ولی نسبت به دیگران آسان می گرفت و می فرمود: همیشه اندازه قدرت و توانتان عبادت کنید و نیز سفارش می فرمود:
«لاتُکرِهُو عِبادَهَ اللهِ اِلی عِبادِ الله»(1)
بندگان خدا را با کراهت و رنج به عبادت وادار نکنید. در یکی از سفرها بعضی از اصحاب خود را به زحمت انداخته و روزه گرفتند. از شدت گرما هریک به گوشه ای افتاده و از حال رفتند. سایرین به نصب چادرها و سیراب نمودن چارپایان و خدمات دیگر می کوشیدند.
رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم فرمود: اجر و ثواب متعلق به کسانی است که این کارها را انجام می دهند. آن بزرگوار در خلوت و تنهائی نماز را طول می داد و در تهجّد و شب زنده داری بسر می برد اما وقتی به جماعت می ایستاد برای رعایت حال نمازگزاران به اختصار نماز را تمام می کرد. روزی مرد مسلمانی که همه روز را آبیاری کرده بود، پشت سر معاذبن جبل به نماز ایستاد. معاذ به خواندن سوره بقره آغاز کرد، آن مرد طاقت ایستادن نداشت و نماز را قصد خود خواندن کرد و به پایان رساند، معاذ به او گفت تو نفاق کردی و از صف ما جدا شدی همینکه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم از این ماجرا آگاه شد بسیار ناراحت و خشمگین به معاذ فرمود: شما مسلمانان را فراری می دهید و از دین اسلام بیزارشان می کنید مگر نمی دانید که در صف جماعت بیماران و ناتوانان و سالخوردگان و کارکنان ایستاده اند، در کارهای دسته جمعی باید رعایت حال اضعف افراد را در نظر گرفت. چرا از سوره های کوتاه نخواندی؟!
در یکی از سفرها یارانش هرگاه که مشرف به دره ای می شدند صدا به تکبیر و تهلیل بلند می کردند، رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم می فرمود: آرام بگیرید کسی را که می خوانید نه گوشش کر است و نه جای دوری رفته است او همه جا با شما است و شنوا و نزدیک است. در اظهار شوق و علاقه به عبادت خطاب به اباذر می فرمود:
«اِنَّ اللهَ تَعالی جَعَلَ قُوَّهَ عَینِی فِی الصّلوهِ وَ حبَّبَها إلیّ کَما حَبَّبَ إلَی الجائِعِ الطَّعامَ وَ اِلَی الظمآنِ الماءَ فَاِنَّ الجائعَ إذا اَکَلَ الطعامَ شَبعَ وَ إذا شَرِبَ الماءَ رَوِیَ وَ أنا لا اَشبعُ مِنَ الصَّلوه»
ای اباذر خداوند تبارک و تعالی، روشنی چشم را در نماز قرار داده و آنرا محبوب من گردانیده همچنانکه طعام را برگرسنه و آب را بر تشنه محبوب ساخته است - سپس فرمود: آدم گرسنه با خوردن غذا، و تشنه با نوشیدن آب سیر میشود ولیکن من از خواندن نماز سیر نمی شوم.(1)
