عباداتی که ادّعا شده است کنار قبور انجام می شود
اشاره
سؤال مهمی که در این بحث از این فرقه داریم، این است: چگونه مسلمانان را متهم می کنید که در کنار قبر اولیا، غیر خدا را عبادت می کنند درحالی که آنها برای خدا نماز می خوانند، برای خدا روزه می گیرند و چون حج به جا می آورند، برای خدا به جا می آورند؟ پس کجاست آن عبادتی که این مسلمانان کنار قبور اولیا برای غیر خدای سبحان انجام می دهند تا گفته شود: آنها شرک در عبادت دارند؟
در کتاب های آنان نام سه عبادت آمده که مدعی شده اند مسلمانان در آنها برای غیر خدا نیت می کنند. آن سه عبارت از دعا و قربانی و نذر است. در مبحث اول به قربانی و نذر و در مبحث دوم به دعا می پردازیم.
مبحث اول: قربانی و نذر
مشکلی که این فرقه در مسئله قربانی و نذر به آن گرفتار شده اند، مشکل فکری و عقیدتی نیست، بلکه آنها به دلیل داشتن اطلاعات غلطی که از برداشت نادرست از کارهای برخی مسلمانان و یا از دروغ پراکنی و سیاه نمایی بعضی از همین افراد نسبت به مخالفان رأی و عقیده خود سرچشمه می گیرد، حکم کفر مسلمانان را صادر کرده اند. مهم این است که پیروان این فرقه در سایه همین اطلاعات غلط و نادرست، گمان می کنند در جهان، مسلمانانی هستند که برای غیر خدا نذر یا قربانی می کنند. باید گفت این ادّعا باطل است و هرگز صحیح نیست.
نسبت به قربانی، مرجع کبیر، «شیخ جعفر کاشف الغطاء» در نامه ای که به «امیر عبدالعزیز بن سعود» نوشت، به صورت صریح و آشکار این ادّعا را رد و هر شک و اشتباهی را دفع کرده است. در این نامه آمده است:
احدی از مسلمانان در این مسئله شک ندارد که اگر کسی به قصد عبادت، حیوانی را برای غیر خدا قربانی کند، مثل بت پرست ها که برای بت های خود قربانی می کردند و نام آن بت ها را هنگام قربانی کردن بر زبان می آوردند، قطعاً چنین کسی از دایره مسلمانان خارج است؛ چه معتقد به الوهیت و خدایی آن غیر باشند یا نباشند یا قصد کنند که آن غیرِ خدا و این قربانی، آنها را به خدا نزدیک کند یا چنین قصدی نداشته باشند؛ چون نفس این کار عبادت غیر خدا محسوب می شود.
اما اگر کسی به نیابت از پیامبران یا اوصیا و مؤمنین قربانی کند تا ثواب این عمل به آنها برسد، چنان که قرآن تلاوت می کنیم یا نماز می خوانیم و ثواب آن را به اشخاص مختلف هدیه می کنیم یا برای آنها دعا می کنیم و همه کارهای خیر را به همین نیت انجام می دهیم، همه اینها اجر و پاداش بسیار بزرگی دارد و هیچ یک از کسانی که برای پیامبران و اوصیا و مؤمنین یا هر کسی غیر از خدا قربانی می کنند، جز این نیتی ندارند ...، و من به خدایی که جانم در قبضه قدرت اوست، سوگند می خورم از وقتی که خود را شناخته ام تا امروز، نه دیدم و نه شنیدم که کسی از مسلمانان، حیوانی را ذبح یا نَحر (1) کرده باشد و در هنگام نیتِ قربانی، نام پیامبر یا وصی یا بنده ای از بندگان صالح خدا را برده باشد و تنها قصد آنان اهدای ثواب به آن بزرگواران است. حال اگر قبل از به حکومت رسیدن شما، در اطراف شما، کسانی با آن عقاید و اعمال بوده اند، صاحب خانه به آنچه در خانه هست، داناتر است». (2)
درباره نذر نیز «شیخ محمد امین زین الدین»- یکی از علمای بزرگ معاصر نجف- حقیقت را آشکار کرده است:
نذر برای غیر خدای سبحان جایز نیست؛ چه برای رسول یا نبی یا ولی یا فرشته یا بنده صالح خدا باشد. همچنین نذر کردن برای کعبه و مشاهد و مساجد و معابد و ... نیز جایز نیست. نذر یکی از انواع عبادت است و از همین جهت قطعاً باید قصد قربت در آن لحاظ شود و به همین دلیل، نذر برای غیر خدا جایز نیست و انبیا و اولیا و مساجد و ... همه مصادیق و وجوهِ قصد قربت است که با گرامی داشت آنها انسان به خدا نزدیک می شود. پس برای بندگان خدا جایز است که موارد نذر شده را در بعضی از این راه های قرب به خدا مصرف کنند.
پیداست که چه فرق بزرگ و آشکاری است بین اینکه کسی تنها برای خدا و به قصد نزدیک شدن به او نذری کند و در نذر خود تعیین کند که آنچه آن را صرفاً برای خدا نذر کرده، در یکی از این راه های قرب به خدا مصرف شود- و این همان نذری است که عوام و خواص شیعه، حتی کسانی که چندان با احکام شرعی آشنایی ندارند، انجام می دهند و این همان چیزی است که در نذرهای خود قصد و نیت می کنند، حتی آنان که در تعبیر هم اشتباه می کنند- و بین اینکه از اساس، نذر را برای خودِ نبی یا ولی یا معبد یا مشهد انجام دهد که در این صورت، اصلا نذر منعقد نشده و جایز هم نیست؛ چون برای غیر خدا انجام شده است و این همان نذری است که در کتاب های دانشمندان شیعه، تصریح به عدم جواز آن شده است.(1)
1- نحر نوعی کشتن است که برای شتر به کار می رود و در این شیوه، کاردی را به نحرگاه، یعنی گودی زیر گلوی شتر فرو می کنند و آن قدر خون از آن محل بیرون می آید که حیوان می میرد و احتیاجی به سر بریدن نیست مترجم.
2- منهج الرشاد لمن أراد السداد، صص 92- 94.
مبحث دوم: دعا
ادعای این اشخاص درباره دعا و اینکه دعا، عبادت است، اساس عملیات تکفیری و لُبّ مسئله ای است که در این فصل قصد داریم به توضیح آن بپردازیم. خطایی که تکفیری ها در دام آن افتاده اند، یک خطای علمی در فهم آیاتی است که دعا به درگاه غیر خدا در آنها، بارها به عنوان یکی از محورهای شرک ذکر شده است. این خطایی است که بیشتر از قصور در فهم معنای واژگانِ آیاتی سرچشمه می گیرد که به آنها استدلال شده است، اما گاهی هم احساس می شود که عمدی در کار بوده و سخن در غیر جایگاه مناسب خود به کار رفته است.
صاحبان این دیدگاه چنین تصور می کنند که دعا به درگاه خدا به معنای حاجت خواستن از غیر او، عبادت و پرستش کردن آن غیر است و در نتیجه، کسانی که غیر خدا را بخوانند و از آن غیر چیزی بخواهند، مشرک در الوهیت هستند. آنها این نکته را از نکات بسیار آشکارِ قرآن کریم برشمرده و آیات متعددی را در این راستا دانسته اند
1- کلمه التقوی، ج 6، صص 422 و 423.
