فصل چهلم: احکام شفعه
سؤال 1304- خانه‌ای مشترک بین دو نفر است، یکی از شرکا سهم خود را به مبلغ معیّنی به شخص ثالث می‌فروشد، شخص ثالث که خانه را خریده نه حاضر است سهمیّه شریک دیگر را بخرد و نه حاضر است سهم خود را بفروشد، نماز خواندن شخص ثالث در این خانه چگونه است؟
جواب: چنانچه خانه در میان آنها به صورت مشاع باشد شریک دوّم حق دارد معامله شخص ثالث را فسخ کند و خودش به همان قیمت بخرد و اگر از این حق استفاده نکرد حقّ شفعه ساقط می‌شود، و امّا در مورد نماز خواندن باید به رضایت دو مالک فعلی باشد.
سؤال 1305- حسین آقا با محمّد آقا در یک دستگاه کامیون خاور بطور مساوی شریک می‌باشند، حسین آقا بدون اطّلاع و مشورت و پیشنهاد خرید یا فروش سهام مورد شراکت خود به محمّد آقا، سهم خویش را به شخص ثالث می‌فروشد. حال با توجّه به این که محمّد آقا از خریدار، که همسایه او بوده و از خصوصیّات اخلاقی او اطّلاع دارد، احساس خطر مالی، جانی و آبرویی می‌نماید، تقاضای حقّ شفعه نسبت به خرید سهام حسین آقا (فروشنده) با همان شرایط و مبلغ مندرج در معامله نموده است؛ آیا در فرض مسأله حقّ شفعه تعلّق می‌گیرد؟
جواب: شفعه عامّ است و شامل منقول و غیر منقول هر دو می‌شود، و شریک دوّم در فرض مسأله حق دارد سهم شریک اوّل را بخرد.
سؤال 1306- برخی از شرکا برای جلوگیری از استفاده حق شفعه شریک خود حیله‌ای به شرح زیر به کار می‌برند: سهم خود را از ملک مشترک مشاع به چند برابر قیمت واقعی به مشتری می‌فروشد و با هم قرار می‌گذارند که پس از تحقّق معامله و عدم استفاده شریک از حقّ شفعه، مازاد بر قیمت واقعی را به خریدار بازگرداند، آیا این حیله مشروع است؟
جواب: این حیله مشروع نیست و معامله مزبور جدّی نمی‌باشد و باطل است و بفرض که جدّی باشد چون مشتمل بر ضرر و زیان شریک است، باطل می‌باشد.
سؤال 1307- آیا حقّ شفعه در جایی که شرکا بیش از دو نفر باشند نیز جاری می‌گردد، یا این که مختصّ جایی است که فقط دو شریک باشند؟
جواب: حقّ شفعه فقط در جایی است که دو شریک بیشتر نباشد.
