فصل سیزدهم: احکام زکات
زکات فطره
سؤال 349- حد اقلّ مدّت زمانی که باید شخصی میهمان صاحبخانه باشد تا نانخور او محسوب شود، چند شبانه روز است؟
جواب: چهار پنج روز کافی است.
سؤال 350- این جانب پنج شب قبل از شب عید میهمان شخصی بودم. شب عید را در منزل خود افطار کردم، و چند شب بعد از عید را هم میهمان آن شخص شدم.
فطریّه‌ام بر عهدۀ کیست؟
جواب: بر عهدۀ خود شماست؛ ولی احتیاط آن است که از میزبان خود برای پرداخت این فطریّه نیز اجازه بگیرید.
سؤال 351- هرگاه میزبان مقلّد حضرتعالی باشد، که فطریّۀ کسی که فقط شب عید را میهمان اوست بر عهدۀ میزبان نمی‌داند، و میهمان مقلّد مرجعی باشد که فطریّه چنان شخصی را بر عهدۀ میزبان می‌داند، تکلیف فطریّۀ میهمان چیست؟
جواب: در فرض سؤال بر عهدۀ هیچ کدام نیست.
سؤال 352- در صورت عکس مسأله بالا چه می‌فرمایید؟
جواب: هر دو باید بپردازند، و مانعی ندارد که یکی از آن دو از دیگری اجازه بگیرد، که اصالتاً و نیابتاً فطریّه را بپردازد.
سؤال 353- زکات فطرۀ کارمندان دولت، چه در بخش عمومی و چه در بخش خصوصی، بر عهدۀ کیست؟
جواب: بر عهدۀ خود آنهاست.
سؤال 354- زکات فطرۀ روحانیّون در ماه مبارک رمضان، که جهت تبلیغ به شهرها و بخش‌ها و روستاها سفر می‌کنند، و غالباً در منزل یکی از اهالی محل سکونت دارند، و لکن هر شب برای افطاری به منزل اشخاص دعوت می‌شوند، بر عهدۀ کیست؟
جواب: زکات فطرۀ آنها بر هیچ کس واجب نیست؛ مگر این که چند روزی از ایّام آخر ماه رمضان در یک جا باشند، ولی اگر سحرها مرتّباً یک جا باشند، بر عهدۀ صاحب آن منزل است.
سؤال 355- زکات فطرۀ دانشجویان داخل و خارج کشور، که در دانشگاهها تغذیه می‌شوند، بر عهدۀ خودشان است، یا دانشگاه؟
جواب: با توجّه به این که دانشجویان محترم معمولًا غذا خریداری می‌کنند، هر چند با قیمت نازل باشد، زکات فطره بر خودشان است، یا بر کسی که خرجی آنها را می‌دهد.
سؤال 356- آیا زکات فطرۀ کارگرانی که در کارخانجات، یا مؤسّسات کار می‌کنند، بر عهدۀ خودشان می‌باشد، یا آن مؤسّسه و کارخانه؟
جواب: با توجّه به این که تغذیه در این گونه موارد جزئی از حقوق آنها محسوب می‌شود، زکات فطره بر خود آنهاست.
مصرف زکات فطره
سؤال 357- صرف زکات فطره در راه آزادی افراد فقیری که بر اثر اشتباهاتی در زندان به سر می‌برند، چه حکمی دارد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 358- لطفاً به سؤالات زیر پیرامون مصرف زکات فطره پاسخ فرمایید:
الف) آیا زکات فطره را می‌توان در ساخت یا تعمیر غسّالخانه، مساجد، مدارس و حسینیّه‌ها مصرف نمود؟
ب) آیا محلّه‌های فقیرنشین می‌توانند در جشنهای انقلاب، همانند 22 بهمن، زکات فطره مصرف نمایند؟
ج) محلّی که اکثریّت اهالی آن توانایی مالی ندارند، آیا می‌توانند برای دست مزد کسی که زبالۀ آنها را جمع‌آوری می‌کند، از پول زکات فطره استفاده کنند؟
د) در روستایی که اکثریّتشان فقیرند، جلساتی از طرف دولت برگزار می‌شود، یا مأمورین دولت به آنجا اعزام می‌شوند، (مثل مأمورین صندوقهای اخذ رأی) آیا می‌توان برای غذای آنها از زکات فطره هزینه کرد؟
ه) اهالی روستایی فقیر هستند. آیا می‌توان از زکات فطره در کارهای عام المنفعۀ چنین روستایی مصرف نمود؟
جواب: مصرف زکات فطره، بنابر احتیاط واجب، فقط فقرا و مستمندان هستند؛ ولی از زکات مال می‌توان در کارهای دینی و فرهنگ دینی استفاده کرد.
سؤال 359- مصرف زکات فطره برای درمان بیمارهای بی‌بضاعت چه حکمی دارد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 360- استفاده از فطریّه جهت مصارف آموزشگاههای دولتی (با توجّه به مشکلات و کمبودهای مالی مدارس، و در صورت تمایل اولیای دانش‌آموزان) چه حکمی دارد؟
جواب: احتیاط واجب این است که فطریّه را فقط صرف نیازهای فقرا کنند.
سؤال 361- آیا برای مسئولین مدارس جایز است فطریّۀ کسانی را که مایل هستند جمع‌آوری نموده، و به خانواده‌های دانش‌آموزانی که شرعاً مستحقّ هستند، برسانند؟
جواب: آری جایز است.
سؤال 362- آیا زکات فطره را می‌توان به پدر و مادر، یا فرزند نیازمند خود داد؟
جواب: جایز نیست.
سؤال 363- آیا زکات فطره را می‌توان به برادر و خواهر فقیر، یا سایر اقوام نیازمند داد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 364- آیا زکات فطره را می‌توان به سادات محترم داد؟
جواب: تنها زکات فطرۀ سادات را به سادات نیازمند می‌توان داد.
سؤال 365- در صورتی که نوۀ انسان نیازمند باشد، آیا می‌توانیم فطریّۀ خود را به وی بدهیم؟
جواب: دادن فطریۀ به نوه (چه دختری و چه پسری) اشکال دارد.
سؤال 366- اگر مرد خانواده‌ای که سیّد بوده فوت کرده باشد، و اکنون خانمش که غیر سیّده است سرپرست خانواده باشد. آیا می‌تواند فطریّه غیر سادات را بگیرد، و صرف فرزندان نیازمندش که از سادات هستند نماید؟
جواب: می‌تواند خودش آن را تملّک کند، و بعد برای آنها صرف نماید.
سؤال 367- وظیفۀ شخصی که سالهای متمادی زکاة فطره را جمع نموده، و صرف غیر نیازمندان کرده چیست؟
جواب: باید تمام آنها را اعاده کند.
