فصل هفدهم: احکام شرکت
سؤال 548- مؤسّسان شرکتی در زمان تأسیس شرکت، و برای ترغیب و تشویق مردم به خرید سهام آن، امتیاز خاصّی به شرح زیر برای خریداران سهام در نظر می‌گیرند. «در صورتی که سهامداری مایل به فروش سهم خود باشد، مؤسّسان خرید سهام وی را پس از 6 ماه از تشکیل شرکت تضمین نموده، و علاوه بر پرداخت ارزش اسمی سهم سالانه، مبلغی معادل 20% قیمت سهام به عنوان ارزش افزوده به وی پرداخت خواهند کرد.»
برخی از سهامداران به علّت وجود چنین امتیازی، اقدام به خرید سهام شرکت مورد نظر می‌نمایند. با توجّه به وجود شبهۀ شرعی برای برخی از مؤسّسان (تضمین کنندگان 20% ارزش افزوده) و خریداران سهام، خواهشمند است نظر مبارکتان را در خصوص پرسش‌های ذیل اعلام فرمایید:
1- همان‌طور که در بالا آمد، مؤسّسان شرکت، 20% مورد نظر را تحت عنوان «ارزش افزوده» مطرح نموده‌اند. با توجّه به این که هنگام پرداخت این مبلغ در مورد این موضوع که 20% به ارزش سهم افزوده شده، یا نه؟ تحقیق و بررسی صورت نمی‌گیرد، و بر فرض انجام بررسی، نتیجۀ دیگری عاید می‌شود (بدین معنا که ارزش واقعی سهم کمتر از مجموع مبلغ اسمی سهم و 20% مورد نظر می‌باشد،) تعهّد مزبور از جهت شرعی چه حکمی دارد؟
جواب: این تعهّد اشکالی ندارد، و لازم الوفاست.
2- حکم شرعی پرداخت یا دریافت ارزش افزودۀ تضمین شده، بدون این که مبتنی بر معاملۀ خاصّی بوده و سود واقعی آن معامله محسوب شود، چیست؟
جواب: هرگاه تعهّد کرده‌اند آن سهام را به این قیمت خریداری کنند، باید به این تعهّد عمل شود.
سؤال 549- این جانب برای همسر خود امکانات کار، اعمّ از خرید چرخ صنعتی و وسائل مورد نیاز، محلّ کار، برق و غیره فراهم نموده‌ام، آیا در درآمد حاصل از کار خیاطی ایشان شریک هستم؟ آیا ایشان بدون رضایت بنده می‌تواند کار کند؟
جواب: در صورتی که آنها را به ایشان بخشیده‌اید، حقّی در درآمد آن ندارید.
و اگر نبخشیده‌اید، باید طبق قرارداد عمل کند، و سهم شما را بپردازد.
سؤال 550- دو شخص حقیقی یا حقوقی با سرمایه‌های مختلف، مثلًا ده به یک، می‌خواهند برای مدّت معیّن و با شرایط زیر معاملات تجاری انجام دهند:
1- سود احتمالی حاصل از معامله پس از انقضای مدّت تنصیف شود.
2- کار با سرمایه و نیز ضرر احتمالی را صاحب سرمایۀ کمتر متقبّل شود.
چنین تجارتی چه حکمی دارد؟
جواب: شرکت مزبور اشکالی ندارد.
