احکام آبها
آب قلیل:
1- آب قلیل با برخورد نجاست نجس می‌شود (روی چیز نجس ریخته شود یا چیز نجس به آن برسد). «(1)» 2- اگر آب کر یا جاری به آب قلیلِ نجس، متصل و با آن مخلوط شود پاک می‌گردد. (مثلًا ظرف آب قلیلی که نجس شده زیر شیر آبی که به منبع کر متصل می‌باشد گذاشته و آب را بر آن باز کرده و با آن مخلوط شود «(2)»). «(3)»
آب کر- جاری- چاه:
1- تمام اقسام آبهای مطلق بجز آب قلیل تا زمانی که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است و هرگاه بر اثر برخورد با نجاست، بو یا رنگ یا مزه نجاست بگیرد نجس می‌شود (بنابراین، آب جاری، چاه، کر و حتّی باران در این حکم مشترکند). «(1)» 2- آب لوله‌های عمارات که متصل به منبع کر می‌باشد در حکم آب کر است. «(2)»
1- توضیح‌المسائل- م 26.
2- در تطهیر آب شرط است که بو یا رنگ یا مزه نجاست نداشته باشد. و چنانچه بو یا رنگ یا مزه نجاست گرفته است، باید به قدری با آب کر یا جاری مخلوط شود که بو و رنگ و مزه نجاست از بین برود.
3- تحریرالوسیله- ج 1 ص 14، م 11.
برخی از خصوصیات آب باران:
1- اگر بر چیز نجسی که عینِ نجس «(3)» در آن نیست یکبار ببارد پاک می‌شود.
2- اگر بر فرش و لباس نجس ببارد پاک می‌شود و فشار لازم ندارد. «(4)» 3- اگر بر زمین نجس ببارد پاک می‌شود.
4- هرگاه باران در جائی جمع شود، اگر چه کمتر ازکرباشد، چنانچه تا موقعی که باران می‌بارد چیز نجسی را در آن بشویند، تا زمانی که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته، پاک است. «(5)»
1- تحریرالوسیله- ج 1 ص 13، م 4.
2- توضیح‌المسائل- م 35.
3- عین نجس چیزی است که خودبخود نجس است مانند بول و خون.
4- در صفحه 38 خواهد آمد، که در شستن فرش و لباس و مانند آن بعد از هر مرتبه شستن باید آن را فشار داد تا آبهای داخل آن بیرون آید.
5- توضیح المسائل- م 37، 40، 41، 42.
چگونگی تطهیر اشیاء نجس با آب:
آب، مایه زندگی و پاک کننده بیشترین نجاسات است و از جمله مطهراتی است که همه روزه تمام افراد با آن سروکار دارند. اینک چگونگی تطهیر چیزهای نجس را فرا می‌گیریم.
1- با آب کر: یک مرتبه
1- ظرف
2- باآب‌قلیل: سه‌مرتبه
1. باآب‌کر:
یک‌مرتبه «(1)» تطهیراشیاءنجس «(2)» 1- به بول نجس شده
2. باآب قلیل: دومرتبه
2- غیرظرف
1. باآب‌کر:
یک‌مرتبه
2- به‌غیربول نجس‌شده
2. باآب‌قلیل: یک‌مرتبه
1- خویی اگر لباس و مانند آن به بول نجس شده باشد در کُر نیز دو مرتبه شستن لازم است. مسأله 160
2- توضیح‌المسائل، م 150- 159- 160.
توضیح:
الف: برای تطهیر اشیاء نجس، ابتدا باید عین نجس را برطرف کرده سپس به همان تعداد که در نمودار آمده است آن‌را آبکشید؛ مثلًا ظرف نجس را بعد از برطرف کردن آلودگی، اگر یک مرتبه در آب کر بشویند کافی است.
ب: فرش و لباس و چیزهایی مانند فرش و لباس که آب را به خود می‌گیرد و قابل فشردن است، چنانچه با آب قلیل تطهیر می‌کنند، باید بعد از هر بار شستن، آن را فشرد تا آبهای داخل آن بیرون آید و یا بگونه‌ای دیگر آبِ آن گرفته شود و در آب کر و جاری هم احتیاط واجب آن است که آب داخل آن گرفته شود. «(1)»
ج: آب جاری و چاه در احکامی که برای تطهیر اشیاء نجس بیان شد، مانند آب کر است.
مسأله:
ظرف نجس را می‌توان این گونه آب کشید:
با آب کر: یک بار آن را در آب برده و بیرون آورند.
با آب قلیل: آن را سه مرتبه پر از آب کرده و خالی کنند، یا سه مرتبه قدری آب در آن ریخته و هر مرتبه آب را بطوری در آن بگردانند که به جاهای نجس برسد و بیرون بریزند.
1- خوئی فشردن آن لازم است. اراکی، گلپایگانی در آب کُر فشار لازم نیست. مسأله 161
زمین
1- اگر کف پا یا کف کفش، هنگام راه‌رفتن، نجس شود، و به سبب تماس با زمین، آلودگی‌ها برطرف گردد، پاک می‌شود. پس زمین، فقط پاک کننده کف پا و کف کفش است، آنهم با این شرایط:
* پاک باشد.
* خشک باشد، (ترنباشد).
* خاک، شن، سنگ، آجر فرش و مانند اینها باشد. «(1)» مسأله: اگر بر اثر تماسِ ته کفش یا کف پا با زمین، نجاست برطرف شود پاک می‌گردد، ولی بهتر است حداقل پانزده قدم راه برود. «(2)»
آفتاب
آفتاب هم با شرایطی که خواهد آمد، این اشیاء را پاک می‌کند.
* زمین.
* ساختمان و چیزهایی که در آن بکار رفته است، مانند در و پنجره.
* درخت و گیاه. «(3)»
1- توضیح‌المسائل، مسأله 183، 192.
2- العروةالوثقی، ج 1، ص 125.
3- العروةالوثقی، ج 1، ص 129، و تحریرالوسیله، ج 1، ص 130.
شرایط مُطهِّر بودن آفتاب
* چیز نجس تر باشد به قدری که اگر چیزی به آن برسد تر شود.
* با تابش آفتاب خشک شود، اگر مرطوب بماند، پاک نشده است.
* چیزی مانند ابر یا پرده، مانع تابش آفتاب نباشد، مگر آنکه رقیق و نازک باشد و از تابش آفتاب جلوگیری نکند.
* آفتاب، به تنهائی آن را خشک کند، مثلًا به کمک باد خشک نشود.
* هنگام تابش آفتاب، عین نجاست «(1)» در آن نباشد، پس اگر عین نجاست هست، پیش از تابش آفتاب برطرف کنند.
* قسمت بیرون و درون دیوار یا زمین را یکباره خشک کند، پس اگر روی آن امروز خشک شود و درون آن فردا، تنها روی آن پاک می‌شود.
مسأله: اگر زمین و مانند آن نجس باشد، ولی رطوبتی نداشته باشد، می‌توان مقداری آب، یا چیز دیگری که سبب مرطوب شدن آن بشود، بر آن ریخته و سپس آفتاب بتابد و آن را پاک کند.
1- العروةالوثقی، ج 1، ص 129 تا 131 و تحریرالوسیله، ج 1، ص 130.
اسلام
اگر کافر، شهادتین را بگوید، مسلمان می‌شود و با اسلام، تمام بدن او پاک می‌گردد؛ یعنی بگوید:
«اشْهَدُ انْ لااله الّا اللَّه، وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً رسُولُ‌اللَّه». «(1)»
برطرف شدن عین نجاست
در دو مورد، با برطرف شدن آلودگی، چیز نجس پاک می‌شود و نیازی به آب کشیدن ندارد.
الف: بدن حیوان؛ مثلًا منقار مرغی که غذای نجس خورده است، هنگامی که نجاست برطرف شود پاک است.
ب: باطن بدن انسان، مانند داخل دهان و بینی و گوش؛ مثلًا اگر هنگام مسواک کردن، از لثه‌ها خون بیاید، وقتی که آب دهان رنگ خون نداشته باشد، پاک است و آب کشیدن داخل دهان لازم نیست. «(2)»
احکام توالت رفتن (تخلی)
1- انسان در هنگام تخلّی نباید رو به قبله یا پشت به قبله باشد. «(3)»
1- تحریرالوسیله، ج 1، ص 131 و توضیح المسائل، م 207.
2- توضیح‌المسائل، م 216، 217.
3- توضیح المسائل، م 59.
2- پس از برطرف شدن بول، یکبار شستن مخرج بول برای مردان کافی است «(1)» ولی زنها بنابر احتیاط واجب، باید دو بار بشویند. «(2)» «(3)»
3- در تطهیر مخرج غائط، اگر در دفعه اوّل طوری شسته شود که ذره‌ای غائط باقی نماند، دوباره شستن لازم نیست. «(4)» راهنمایی
در برخی از اماکن مکّه و مدینه، بر اثر ازدحام جمعیّت، ممکن است نظافت آن اماکن به خوبی مراعات نشود، ولی تمیز نبودن، دلیل بر نجس بودن نیست، و تا یقین به نجس شدن چیزی حاصل نشود، آن چیز پاک است و حجاج عزیز هرگز نباید به خود وسوسه راه دهند، که سبب غفلت از مراتب معنوی اعمال عمره و حج است. همچنان‌که امام خمینی- قدس سره- می‌فرمایند.
1- اراکی مخرج بول با غیر آب پاک نمی‌شود و باید با آب دو مرتبه شسته شود. مسأله 66
2- توضیح المسائل، م 66.
3- گلپایگانی- خوئی ولی با آب قلیل باید دو مرتبه شسته شود و بهتر است سه‌بار بشویند.
4- توضیح‌المسائل، م 67.
