تیمُّم
(جانشین وضو وغسل)
در این موارد باید بجای وضو و غسل تیمم کرد:
1- آب نباشد و یا دسترسی به آن نداشته باشد.
2- آب برای او ضرر داشته باشد (؛ مثلًا به سبب استعمال آب مرضی در او پیدا می‌شود).
3- اگر آب را به مصرف وضو یا غسل برساند، خودش یا همسر او یا فرزندانش یا رفیقش یا کسانی که به او مربوطند از تشنگی بمیرند یا مریض شوند (حتی حیوانی که در اختیار اوست).
4- بدن یا لباس او نجس است و آب بیش از تطهیر آن ندارد، و لباس دیگری هم ندارد.
5- وقت برای وضو گرفتن یا غسل کردن ندارد. «(1)»
1- توضیح‌المسائل- تیمم.
چگونه تیمم کنیم؟
اعمال تیمم
1- زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمم بر آنصحیح است.
2- کشیدن هر دو دست بر تمام پیشانی و دو طرف آن، از جایی که موی سر روییده است، تا روی ابروها و بالای بینی.
3- کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست.
4- کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ.
تمام کارهای تیمم باید با قصد تیمم و برای اطاعت از دستور الهی انجام شود، و همچنین باید معلوم کند که تیمم بجای وضو است یا غسل. «(1)»
چیزهایی که تیمم بر آنهاصحیح است:
* خاک
* ریگ
* اقسام سنگها مانند: سنگ سیاه، سنگ مرمر، سنگ گچ (قبل از پخته شدن)، سنگ آهک (قبل از پخته شدن).
* گِل پخته؛ مانند: آجر، کوزه. «(2)» «(3)»
1- توضیح‌المسائل- م 700.
2- توضیح‌المسائل- م 684 و 685؛ و العروة الوثقی، ج 1 ص 485.
3- اراکی- گلپایگانی تیمم بر گل پخته صحیح نیست؛ خوئی بنا بر احیتیاط تیمم بر گل پخته صحیح نیست. العروة الوثقی، ج 1، ص 485
چند مسأله:
1- تیمّمی که به‌جای وضو است با تیممی که به جای غسل است فرقی ندارد مگر در نیّت. «(1)»
2- کسی که بجای وضو تیمم کرده است، اگر یکی از چیزهایی که وضو را باطل می‌کند از او سر بزند تیممش باطل می‌شود. «(2)»
3- کسی که به جای غسل تیمم کرده است هرگاه یکی از اسباب غسل؛ مثل جنابت یا مسّ میت پیش آید تیممش باطل می‌شود. «(3)»
4- تیمم درصورتی صحیح است که نتواند وضو بگیرد، یا غسل کند، بنابراین اگر بدون عذر تیمم کند،صحیح نیست و اگر عذر داشته باشد و برطرف شود؛ مثلًا آب نداشته، و آب پیدا کند، تیمم او باطل می‌شود. «(4)»
5- اگر به جای غسل جنابت تیمم کند، لازم نیست «(5)» برای نماز وضو بگیرد ولی اگر به جای غسلهای دیگر تیمم کند، با آن تیمم نمی‌تواند نماز بخواند و باید برای نماز وضو بگیرد و اگر نتواند وضو بگیرد، باید تیمم دیگری به جای وضو انجام دهد. «(6)»
1- توضیح‌المسائل- م 701.
2- توضیح‌المسائل- م 720.
3- توضیح‌المسائل- م 720.
4- توضیح‌المسائل- م 722.
5- گلپایگانی نباید وضو بگیرد. مسأله 731
6- توضیح‌المسائل- م 723.
شرایط صحیح بودن تیمم:
* اعضای تیمم؛ یعنی پیشانی و دستها پاک باشد.
* پیشانی و پشت دستها را از بالا به پائین مسح کند.
* چیزی که بر آن تیمم می‌کند پاک و مباح باشد.
* ترتیب را رعایت کند.
* موالات را رعایت کند.
* چیزی بین دست و پیشانی وهمچنین کف دست و پشت دست در هنگام مسح فاصله نباشد. «(1)»
1- العروة الوثقی، ج 1 ص 495 و توضیح‌المسائل- م 692- 694- 704 تا 706.
