خوردن و آشامیدن
خداوند بزرگ برای استفاده انسانها، طبیعتِ زیبا و تمام حیوانات و میوه‌ها و سبزیجات را در اختیار آنها قرار داده است، تا از آنها برای خوردن و آشامیدن و پوشاک و مسکن و سایر نیازهای خود بکار گیرند، ولی برای حفظ جان انسانها و سلامتی جسم و روح آنها و بقای نسلها و احترام به حقوق دیگران، قوانین و مقرراتی قرار داده است که در این درس به برخی از آنچه که در رابطه با خوراکیها و آشامیدنیهاست می‌پردازیم:
* میوه‌ها
1- گیاهی
* سبزیجات
اهلی
انواع خوراکیها* چهارپایان
وحشی
2- حیوانی
* پرندگان
* آبزیان (دریایی)
احکام خوراکیها
«(1)»
غذاهای گیاهی تمام میوه‌ها و سبزیجات حلال است، مگر آنچه برای بدن ضرر داشته باشد.
غذاهای حیوانی* انواع گوسفندان «(2)» 1- حلال گوشت* گاو «(3)»* شتر
* اسب 1- اهلی 2- مکروه* قاطر* الاغ
* سگ 3- حرام گوشت* گربه چهارپایان* و ...
* آهو 1- حلال گوشت* گاو* بز کوهی 2- وحشی* گورخر
2- حرامگوشت تمام حیوانهای درنده مانند گرگ و پلنگ حرام می‌باشند. «(4)»
1- - مطالب این درس با حواشی حضرت آیةالله گلپایگانی بر کتاب« وسیلةالنجاة» مطابقت دارد و آن دسته از مسائلی که از توضیح المسائل آورده شده، مطابق فتاوای حضرت آیةالله اراکی و خوئی نیز می‌باشد.
2- بز هم نوعی گوسفند است.
3- گاومیش هم نوعی گاو و حلال گوشت است.
4- - تحریرالوسیله، ج 1، ص 156، م 5.
چند مسأله
1- تمام حیوانهای درنده، حرامگوشت هستند، هر چند از نظر قدرت درندگی ضعیف باشند؛ مانند روباه.
2- خوردن گوشت خرگوش حرام است.
3- تمام انواع حشرات، حرام می‌باشند. «(1)» پرندگان این دسته از پرندگان حلال گوشت هستند:
* تمام اقسام کبوترها (قُمری هم نوعی کبوتر است).
* تمام اقسام گنجشکها (بُلبُل هم نوعی گنجشک است).
* مرغ و خروس
این دسته از پرندگان حرام گوشت هستند:
* خفاش.
* طاووس.
* کلاغ (زاغ هم نوعی کلاغ است).
* تمام پرندگانی که چنگال دارند؛ مانند عقاب. «(2)»
1- . همان مدرک.
2- . همان مدرک- مسأله 6.
چند مسأله
1- خوردن گوشت پرستو و هُدهُد «(1)» مکروه است. «(2)» 2- تخم مرغ و سایر پرندگان حلال گوشت، حلال و تخم پرندگان حرام گوشت حرام است. «(3)» 3- مَلخ از پرندگان است و حلال گوشت می‌باشد. «(4)» آبزیان 1- از حیوانهای دریایی، تنها ماهی پولک‌دار و برخی از پرندگان دریایی حلال گوشت است.
2- میگو که همان ملخ دریایی و از پرندگان است، حلال گوشت می‌باشد. «(5)» چند مسأله:
1- خوردن گِل حرام است. «(6)»
1- گلپایگانی احتیاط واجب آن است که از خوردن گوشت هدهد خودداری نمایند. مسأله 2633
2- توضیح المسائل، م 2624.
3- تحریرالوسیله، ج 2، ص 158، م 12.
4- توضیح المسائل، م 2622.
5- تحریرالوسیله، ج 2، ص 155، م 1.
6- تحریرالوسیله، ج 2، ص 164، م 7.
2- خوردن کمی از تربت سیدالشهدا (ع) برای شفا یافتن از بیماری اشکال ندارد. «(1)» 3- خوردن و آشامیدنِ چیز نجس حرام است. «(2)» 4- خوردن چیزی که برای انسان ضرر دارد حرام است، «(3)» مثلًا خوردن غذای چرب برای مریضی که غذای چرب برایش ضرر دارد حرام است. «(4)» 5- خوردن تخم چهارپایان حلال گوشت حرام است. «(5)» 6- نوشیدن شراب و هر مایع مست کننده دیگر حرام است. «(6)» 7- بر هر مسلمانی واجب است مسلمان دیگری را که نزدیک است از گرسنگی یا تشنگی بمیرد، نان و آب داده و از مرگ نجات دهد. «(7)»
آداب غذا خوردن
مستحبات 1- دستها را قبل از غذا و پس از آن بشوید.
2- در اوّل غذا «بسم‌اللَّه» و در پایان، «الحمدُلِلَّه» بگوید.
3- با دست راست غذا بخورد.
1- . توضیح المسائل، م 2628.
2- توضیح المسائل، م 141.
3- خوئی خوردن چیزی که سبب مرگ می‌شود یا برای انسان ضرر کلّی دارد حرام است. مسأله 2639.
4- توضیح المسائل، م 2630.
5- توضیح المسائل، م 2626.
6- توضیح المسائل، م 111، 2632.
7- . توضیح المسائل، م 2635.
4- لقمه را کوچک بردارد.
5- غذا را خوب بجود.
6- میوه را پیش از خوردن با آب بشوید.
7- اگر چند نفر سر سفره نشسته‌اند، هر کسی از غذای جلوی خودش بخورد.
8- میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن کند و بعد از همه دست بکشد. «(1)» مکروهات 1- در حال سیری غذا خوردن.
2- پرخوری (زیاد غذا خوردن).
3- نگاه کردن بهصورت دیگران هنگام غذا خوردن.
4- خوردن غذای داغ.
5- فوت کردن به غذایی که می‌خورد.
6- پاره کردن نان با کارد.
7- گذاشتن نان زیر ظرف غذا.
8- دور انداختن میوه، پیش از آنکه کاملًا آن را بخورد. «(2)»
1- توضیح المسائل، م 2636.
2- توضیح المسائل، م 2637.
آدابِ آب نوشیدن
مستحبات:
1- در روز، ایستاده آب بخورد.
2- پیش از آشامیدن آب «بِسمِ‌اللَّه» و بعد از آن «الحَمدُللَّه» بگوید.
3- به سه نفس آب بیاشامد.
4- پس از آشامیدن آب، حضرت امام حسین- علیه‌السلام- و خاندان و یاران او را یاد و قاتلان ایشان را لعن کند. «(1)» مکروهات 1- زیاد آشامیدن.
2- آشامیدن آب بعد از غذای چرب.
3- با دست چپ آب نوشیدن.
4- در شب، ایستاده آب نوشیدن. «(2)»
1- توضیح المسائل، م 2638.
2- . توضیح المسائل، م 2639.
نگاه به دیگران
1- بجز زن و شوهر، نگاه کردن هر فرد انسانی به فرد دیگر، اگر برای لذّت بردن باشد حرام است، خواه همجنس باشد مانند نگاه مرد به مرد دیگر، و یا غیر همجنس مانند نگاه مرد به زن، و خواه از محارم باشد و یا غیر محارم و به هر جای بدن باشد همین حکم را دارد. «(1)» 2- نگاه کردن مرد «(2)» به بدن زن اگر برای لذّت بردن نباشد احکام خاصی دارد که اکنون به بیان آنها می‌پردازیم:
1- به عورت حرام.
1- مَحرم 2- به غیر عورت جایز.
نگاه مرد به زن 1- به صورت و دستها تا مچ جایز «(3)» 2- نامحرم 2- به سایر اعضای بدن حرام. «(4)»
1- تحریر الوسیله، ج 2، ص 243، م 15 تا 19.
2- احکامی که برای مردان آورده می‌شود برای پسرها هم همان است و احکامی که برای بانوان آورده می‌شود، دخترها هم همان حکم را دارند.
3- گلپایگانی نگاه کردن به صورت و دستها هم حرام است. خوئی احتیاط واجب آن است که به صورت و دستها هم نگاه نکند. مسأله 2442.
4- . همان مدرک- استفتاء. توضیح المسائل، م 2433.
