شبهه : آیا می توان از ظاهر بعضی روایات، مثل روایت «پیامبر(ص) از پوشش لباس مشكی، غیر از سه مورد خفّ (نوعی كفش چرمی نازك) عمامه و كسا كراهت داشت»،[1] استفاده نمود كه پوشش لباس مشكی به طور مطلق و مشترك برای مرد و زن كراهت دارد؟
پاسخ : اولاً، با فرض چشم پوشی از ضعف سند روایت فوق، تردیدی نیست كه اساساً زن و مرد در برخی از موارد، از جمله پوشش و لباس، دارای احكام متفاوتی هستند؛ بنابراین، در خصوص احكام پوشش، نمی توان به قاعده ی اشتراك زن و مرد در احكام تمسك جست؛ مثلاً جامه ی زربافت و حریر برای زن جایز است، ولی برای مرد جایز نیست[2]. مقدار پوشش زنان، طبق نظر مشهور فقها، همه ی بدن به استثنای گردی صورت و دو دست از مچ تا نوك انگشتان است،[3] ولی مقدار پوشش مردان كم تر است؛ حتی از نظر رنگ پوشش نیز، استفاده از لباس احرام سفید برای مردان مستحب است، ولی زنان مجازند، به استثنای بعضی لباس های خاص مثل حریر محض، با هر لباسی، حتی دارای رنگ غیر سفید محرم شوند[4].
بنابراین، با توجه به احكام ویژه ی بانوان و آقایان در مورد لباس، نمی توان ادعا نمود كه حكم كراهت در روایت فوق مطلق است و به طور مشترك شامل زن و مرد می شود.
ثانیاً، بر فرض بپذیریم كه روایت مذكور، مختص بیان حكم رنگ پوشش مردان نیست و شامل زنان نیز می گردد، به دلیل روایاتی كه ظاهر آنها كراهت خواندن نماز در لباس مشكی، به استثنای سه مورد است،[5] بعضی از فقها حكم كراهت لباس مشكی را نیز مختص به حالت نماز دانسته اند.[6]
ثالثاً، بر فرض كه روایت مذكور عام باشد و به طور مشترك، شامل زنان و مردان و نیز حالت نماز و غیر نماز گردد، باز روایت یاد شده دلالت ندارد بر این كه پوشیدن لباس مشكی، مانند چادر مشكی برای زنان كراهت دارد؛ زیرا در روایات متعدد كه از نظر مضمون و محتوا با روایت مورد بحث موافق اند، سه نوع پوشش، به نام های خفّ، عمامه و كسا از كراهت استثنا شده اند؛ و با توجّه به این كه كسا از نظر لغت، و به قرینه ی حدیث شریف كسا،لباس بلندی است كه تمام بدن را فرا می گیرد؛ بنابراین، عبای سیاه برای مردان و چادر مشكی برای زنان كراهت ندارد؛ و به نظر می رسد براساس همین استثنای كسا در روایت مورد بحث، هیچ یك از فقهای برجسته ی شیعه به كراهت پوشیدن چادر مشكی فتوا نداده است؛ بلكه برخی، چادر مشكی را بهترین نوع حجاب دانسته اند.
-------------------------------------------
[1] كان رسول الله(ص) یكره السواد الا فی ثلاث: الخفّ و العمامة و الكساء ر.ك: محمد بن یعقوب كلینی، فروع كافی، ج 6، ص 449، روایت 1.
[2] ر.ك: توضیح المسائل مراجع تقلید، شرایط لباس نماز گزار؛ هم چنین كتاب «احكام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعی آنان» مطابق با نظرات آیات و مراجع تقلید، ص 52 و 57.
[3] همان، صفحه ی 62 ـ 63.
[4] صدوق، المقنع، ص 229، و حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 9، ص 41.
[5] روی لا تصلّ فی ثوب اسود فأما الخفّ او الكساء او العمامه فلا بأس؛ شیخ كلینی، فروع كافی، ج 3، ص 403.
[6] الطباطبایی الیزدی، العروة الوثقی، كتاب الصلاة، ص 201، و شهید اول، الدروس الشرعیه، ج1، ص 147.
