يکي از علماي عامل که شخصيت و سيره او همواره مورد توجه و اعجاب اهل نظر بوده، آيت الله سيد مرتضي کشميري است. ذکر فضائل و مناقب او ورد زبان بزرگاني از اهل معرفت و نقل محافل اهل سلوک بوده و هست و خواهد بود.
سيد مرتضي در سحرگاه جمعه هشتم ربيع الثاني 8621 هجري در شهر لکنهو در بلاد هندوستان ديده به جهان گشود. پدربزرگ مادري او (علي بن صفدر صالح رضوي) (معروف به سيد علي کشميري) (7121-9621) از شاگردان شريف العلماء، صاحب جواهر و شيخ انصاري بوده است. صاحب جواهر در اجازه اي که براي او نوشته او را به صفاي باطن و نيز قدرت علمي بالا ستوده است.
پدر سيد مرتضى، (سيد مهدي شاه) بود. او را به عبادت بسيار و مواظبت بر نوافل و ادعيه و اذکار و سجده ها توصيف کرده اند. در عين حال از علماي برجسته عصر خود نيز بوده و آثاري در فقه و اصول و... از او بر جاي ماند.
اما مادر او که دختر سيد علي کشميري (رضوان الله عليه) بود، در کتب درسي متداول و به خصوص در رياضيات مهارت داشته است. فرد ديگري که از خاندان سيد مرتضي شايسته ذکر است، سيد ابوالحسن دايي اوست که از نوادر روزگار و از مجتهدين بزرگ بود. او علاوه بر اينکه اشتغال به تحقيق، تدريس علوم مختلف و وظايف ديگر داشت، اهل منبر و خطاب و وعظ و ارشاد نيز بود و نماز جمعه را اقامه مي کرد. از او آثار بسياري در فقه، حديث، رجال، کلام، ادبيات و... بر جاي ماند. بسياري از اطلاعات اندکي را که ما از دوران اقامت سيد مرتضي در هند مي دانيم، مرهون دايي او (سيد ابوالحسن رضوي) هستيم.
سيد مرتضي در چنين خانواده اي تربيت شد و رشد يافت. او پس از خوشه چينى از خرمن عالمان وطن خود، براى کسب علم و معرفت و معنويت بيشتر به عتبات عاليات سفر کرد. هجرت سيد به عراق که در چهارده يا پانزده سالگى انجام شد به منزله اعراض از هند و جلاى وطن تا آخر عمر بود. وى با تمام وجود به محضر اميرالمؤمنين و ساير امامان مدفون در عراق وارد شد. او در تمام مدتى که در هند بود با اطرافيان، با زبان هندى سخن مى گفت، ولى در عراق، به شدت از اين زبان اجتناب مى کرد. خلاصه با پشتکارى عالى به کسب علم و معنويت همت گماشت.
وى در سن 32 يا 42 سالگى براى حضور در درس مرحوم ميرزاى بزرگ شيرازى به شهر سامرا، که کانون توجه طلاب و علما بود؛ وارد شد. تا آن زمان وى در نجف بود. از بررسى اساتيد وى، مى توان فهميد ايامى را نيز در کربلا سپرى کرده است.
سيد مرتضى پس از مدتى اقامت در سامرا و شايد همزمان با رحلت ميرزاى شيرازى (قدس سره) و انتقال دوباره مرکزيت علم به نجف اشرف، به اين شهر مقدس بازگشت و به تدريس و پرورش شاگردانى عالم پرداخت.
در عراق با دختر آيت الله سيد محمد على حسينى شاه عبدالعظيمى (قدس سره) ازدواج کرد. آيت الله شاه عبدالعظيمى از عالمان مجتهد و اهل زهد و عبادت بود که در صحن حيدرى حرم اميرالمؤمنين (عليه السلام) اقامه نماز جماعت مى کرد. از آثار او مي توان به موعظة السالکين و منتخب الخلاصه اشاره کرد.
