همان طورى كه حيوان از راه ذبح شرعى حلال مى شود به شكار نيز حلال مى شود و شكار دو گونه است: يا به وسيله سلاح يا به وسيله سگ شكارى.
شكار با اسلحه
مسأله: اگر حيوان حلال گوشت وحشى را با اسلحه شكار كنند با پنج شرط حلال و بدنش پاك است:
اول- آن كه اسلحه شكار مثل كارد و شمشير برنده باشد، يا مثل نيزه و تير، تيز باشد كه به واسطه تيز بودن، بدن حيوان را پاره كند و اگر به وسيله دام يا چوب و سنگ و مانند اينها حيوانى را شكار كنند پاك نمى شود و خوردن آن هم حرام است و اگر حيوانى را با تفنگ شكار كنند، چنانچه گلوله آن تيز باشد كه در بدن حيوان فرو رود (و آن را پاره كند پاك و حلال است و اگر گلوله تيز نباشد بلكه با فشار در بدن حيوان فرو رود) و حيوان را بكشد يا به واسطه حرارتش بدن حيوان را بسوزاند و در اثر سوزاندن، حيوان بميرد پاك و حلال بودنش اشكال دارد.
دوم- كسى كه شكار مى كند بايد مسلمان يا بچه مسلمان باشد كه خوب و بد را بفهمد و اگر كافر يا كسى كه اظهار دشمنى با اهل بيت پيغمبر عليهم السلام مى كند، حيوانى را شكار نمايد، آن شكار حلال نيست.
سوم- اسلحه را براى شكار كردن حيوان به كار برد و اگر مثلًا جايى را نشان كند و اتفاقاً حيوانى را بكشد، آن حيوان پاك نيست و خوردن آن هم حرام است.
چهارم- در وقت به كار بردن اسلحه نام خدا را ببرد (و چنانچه عمداً نام خدا را نبرد شكار حلال نمى شود) ولى اگر فراموش كند، اشكال ندارد.
پنجم- وقتى به حيوان برسد كه مرده باشد يا اگر زنده است به اندازه سر بريدن آن وقت نباشد و چنانچه به اندازه سر بريدن وقت باشد و سر حيوان را نبرد تا بميرد، حرام است.[1]
مسأله: اگر دو نفر حيوانى را شكار كنند و يكى از آنان مسلمان و ديگرى كافر باشد، يا يكى از آن دو نام خدا را ببرد و ديگرى عمداً نام خدا را نبرد آن حيوان حلال نيست.[2]
مسأله: اگر بعد از آن كه حيوانى را تير زدند مثلًا در آب بيتفد و انسان بداند كه حيوان به واسطه تير و افتادن در آب جان داده، حلال نيست. بلكه اگر شك كند كه فقط براى تير بوده يا نه، حلال نمى باشد.[3]
مسأله: اگر با سگ غصبى يا اسلحه غصبى حيوانى را شكار كند، شكار حلال است و مال خود او مى شود ولى گذشته از اين كه گناه كرده، بايد اجرت اسلحه يا سگ را به صاحبش بدهد.[4]
مسأله: اگر حيوانى را شكار كنند يا سر ببرند و بچه زنده اى از آن بيرون آيد چنانچه آن بچه را به دستورى كه در شرع معين شده سر ببرند، حلال وگرنه حرام مى باشد.[5]
مسأله: اگر حيوانى را شكار كنند يا سر ببرند و بچه مرده اى از شكمش بيرون آورند، چنانچه خلقت آن بچه كامل باشد و مو يا پشم در بدنش روييده باشد پاك و حلال است.[6]
مسأله: دو حيوان با شكار حلال نمى شوند: 1. حيوان حلال گوشت اهلى مانند گوسفند و مرغ خانگى 2. حيوان حلال گوشت وحشى كه به وسيله تربيت كردن اهلى شده.[7]
مسأله: حيوان حلال گوشت وحشى در صورتى با شكار كردن پاك و حلال مى شود كه بتواند فرار كند يا پرواز نمايد. بنابراين بچه آهو كه نمى تواند فرار كند و بچه كبك كه نمى تواند پرواز نمايد با شكار كردن پاك و حلال نمى شوند.[8]
شكار با سگ شكارى [9]
مسأله: اگر سگ شكارى حيوان وحشى حلال گوشتى را شكار كند حلال بودن آن حيوان شش شرط دارد:
اول- سگ به طورى تربيت شده باشد كه هروقت آن را براى گرفتن شكار بفرستند برود و هر وقت از رفتن جلوگيرى كنند بايستد ولى اگر در وقت نزديك شدن به شكار، با جلوگيرى نايستد مانع ندارد و احتياط واجب آن است كه اگر عادت دارد كه پيش از رسيدن صاحبش شكار را مى خورد، از شكار او اجتناب كنند، ولى اگر اتفاقاً شكار را بخورد اشكال ندارد.
دوم- صاحبش آن را بفرستد و اگر از پيش خود دنبال شكار رود و حيوانى را شكار كند خوردن آن حيوان حرام است. بلكه اگر از پيش خود دنبال شكار رود و بعداً صاحبش بانگ بزند كه زودتر آن را به شكار برساند اگرچه به واسطه صداى صاحبش شتاب كند، بنا بر احتياط واجب بايد از خوردن آن شكار خوددارى نمايند.
سوم- كسى كه سگ را مى فرستد بايد مسلمان يا بچه مسلمان باشد كه خوب و بد را بفهمد و اگر كافر يا كسى كه اظهار دشمنى با اهل بيت پيغمبر عليهم السلام مى كند سگ را بفرستد، شكار آن سگ حرام است.
چهارم- وقت فرستادن سگ، نام خدا را ببرد و اگر عمداً نام خدا را نبرد، آن شكار حرام است، ولى اگر از روى فراموشى باشد اشكال ندارد. و اگر وقت فرستادن سگ نام خدا را عمداً نبرد و پيش از آن كه سگ به شكار برسد نام خدا را ببرد بنا بر احتياط واجب بايد از آن شكار اجتناب نمايد.
پنجم- شكار به واسطه زخمى كه از دندان سگ پيدا كرده بميرد پس اگر سگ، شكار را خفه كند، يا شكار از دويدن يا ترس بميرد حلال نيست.
ششم- كسى كه سگ را فرستاده وقتى برسد كه حيوان مرده باشد، يا اگر زنده است به اندازه سر بريدن آن وقت نباشد و چنانچه وقتى برسد كه به اندازه سر بريدن وقت باشد (مثلًا حيوان چشم يا دم خود را حركت دهد، يا پاى خود را به زمين بزند) چنانچه سر حيوان را نبرد تا بميرد حلال نيست.[10]
مسأله: كسى كه سگ را فرستاده اگر وقتى برسد كه بتواند سر حيوان را ببرد، چنانچه به طور معمول و با شتاب مثلًا كارد را بيرون آورد و وقت سر بريدن بگذرد و آن حيوان بميرد حلال است، و اگر چيزى همراه او نباشد كه با آن سر حيوان را ببرد و حيوان بميرد واجب آن است كه از خوردن آن خوددارى كند.[11]
مسأله: اگر چند سگ را بفرستد و با هم حيوانى را شكار كنند، چنانچه همه آنها داراى شرطهايى كه گفته شده بوده اند، شكار حلال است و اگر يكى از آنها داراى آن شرطها نبوده، شكار حرام است.[12]
مسأله: اگر سگ را براى شكار حيوانى بفرستد و آن سگ حيوان ديگرى را شكار كند، آن شكار حلال و پاك است و نيز اگر آن حيوان را با حيوان ديگرى شكار كند، هر دوى آنها حلال و پاك مى باشند.[13]
مسأله: اگر باز يا حيوان ديگرى غير سگ شكارى حيوانى را شكار كند، آن شكار حلال نيست ولى اگر وقتى برسند كه حيوان زنده باشد و به دستورى كه در شرع معين شده سر آن را ببرند حلال است.[14]
----------------------------------------
[1] توضيح المسائل مراجع، م 2601؛ تحريرالوسيله، ج 3، ص 243، م 10.
[2] توضيح المسائل مراجع، م 2602
[3] توضيح المسائل مراجع، م 2603
[4] توضيح المسائل مراجع، م 2604
[5] توضيح المسائل مراجع، م 2607
[6] توضيح المسائل مراجع، م 2608
[7] توضيح المسائل مراجع، ج 2، م 2584
[8] توضيح المسائل مراجع، ج 2، م 2585
[9] مائده/ 4
[10] توضيح المسائل مراجع، م 2609؛ تحريرالوسيله، ج 3، ص 239، م 3
[11] توضيح المسائل مراجع، م 2610
[12] توضيح المسائل مراجع، م 2611
[13] توضيح المسائل مراجع، م 2612
[14] توضيح المسائل مراجع، م 2614؛ تحريرالوسيله، ج 3، ص 239، م 1؛ فرهنگ فقه، ج 2، ص 42 و 259.
