پرسش ۵۷ . پدر و مادرم مرا به ازدواج با پسرى در آورده اند؛ در حالى كه هيچ گونه رضايتى به آن ندارم، تكليف ازدواج ما چگونه است؟
همه مراجع: رضايت زن و مرد به ازدواج شرط است و بدون آن عقد صحيح نيست.
پرسش ۵۸ . اگر دختر عقد را با كراهت اجازه دهد؛ ولى در باطن به آن رضايت داشته باشد آيا عقد صحيح است؟
همه مراجع: آرى، عقد صحيح است.[۲]
[۸۸]. توضيح المسائل مراجع، م ۲۳۷۰؛ نورى، توضيح المسائل، م ۲۳۶۶؛ وحيد، توضيح المسائل، م ۲۳۷۹ ؛ سيستانى، منهاج الصالحين، ج ۲ م ۴۱ و خامنه اى، اجوبه الاستفتائات س ۷۰.
[۸۹]. توضيح المسائل مراجع، م ۲۳۷۰؛ وحيد، توضيح المسائل، م ۲۴۳۴؛ نورى، توضيح المسائل، م ۲۳۶۶؛ سيستانى، منهاج الصالحين، ج ۲، م ۴۱ و خامنه اى، استفتاء، س ۷۰. (احكام ازدواج،پرسمان).
مسأله ۲۳۷۴ اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند (۱) و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم (۲) عقد صحیح است (۳)
(۱) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و بعد از خواندن عقد ( (سیستانی ): به نحوی که در مسأله قبل گفته شد) اجازه نمایند، عقد صحیح است و بهتر آن است که دوباره عقد را بخوانند.
(۲) (گلپایگانی )، (صافی ): اگر عقد با قصد خوانده شده باشد لازم نیست دوباره بخوانند ( (صافی ): اگر چه بهتر است ).
(۳) (زنجانی ): ولی احتیاط مستحب ّ آن است که دوباره عقد را بخوانند.
(مکارم ): احتیاط واجب آن است که صیغه عقد را از نو بخوانند.
توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید جلد ۲ / احکام نِکاح یا ازدواج و زناشویی / شرایط عقد / [مسأله ۲۳۷۴]
طبق نظر آيت الله مكارم شيرازي
سؤال ۹۴۵ ـ پدر و مادرم به اجبار مرا به عقد شخصى درآوردند، بعد از مدّتى که با او زندگى کردم متوجّه شدم که او شیعه نیست و مانع انجام فرایض دینى ام مى گردد. او به من صریحاً دستور مى دهد: «که باید به مذهب من درآیى، در غیر این صورت تو را خواهم کشت» تکلیف مرا روشن بفرمایید تا از این گرفتارى نجات یابم.
جواب: در فرض مسأله شما مى توانید به دادگاه شکایت کنید، اگر او از کارش دست برنداشت و حاضر به طلاق نشد، حاکم شرع مى تواند شما را طلاق دهد. و هرگاه ازدواج شما به اجبار بوده از اوّل باطل بوده است و احتیاج به طلاق ندارد و اگر شما راضى به ازدواج شده اید در حالى که او خود را به عنوان شیعه معرّفى کرده و از مذهب او آگاه نبوده اید، حقّ فسخ دارید و نیازى به طلاق نیست.
اجبار زانی به ازدواج با زانیه
پرسش : اگر زانى و زانیه با یکدیگر ازدواج کنند فساد کمترى در محلّ آنها به وجود مى آید و اصلاح مى شوند در این صورت آیا مى توان آن دو را مجبور به ازدواج کرد؟
پاسخ : کسى را نمى توان مجبور به ازدواج کرد ولى توصیه و ارشاد آنها بلامانع است، همچنین در مواردى که قاضى مى تواند عفو کند و از اجراى حدّ صرف نظر کند حق دارد عفو کردن را مشروط به ازدواج آنها نماید.
سؤال ۳۲۷. در بین عشایر عرب خوزستان رسمى به نام «نهوه» وجود دارد (اجبار دختر عمو به ازدواج با پسر عمو یا دیگر نزدیکان، و منع از ازدواج با دیگران) چنین رسمى از نظر شرعى چه حکمى دارد؟
جواب: چنین رسمى برخلاف شرع است، و باید از آن پرهیز کرد، مگر این که زوج و زوجه هر دو بدون اجبار رضایت دهند.
سؤال ۶۴۸ـ در بین عرب هاى خوزستان مرسوم است که خانواده قاتل در عوض خون بها، به خانواده مقتول دختر مى دهند. چنین رسمى از نظر شرعى چه حکمى دارد؟
جواب: در صورتى که ارباب دم بجاى گرفتن دیه به این کار رضایت بدهند، و دختر و ولىّ دختر راضى به این امر باشند اشکالى ندارد. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.
حکم شرعی ازدواج اجباری
ازدواج اجبارى
پرسش ۵۷ . پدر و مادرم مرا به ازدواج با پسرى در آورده اند؛ در حالى كه هيچ گونه رضايتى به آن ندارم، تكليف ازدواج ما چگونه است؟
همه مراجع: رضايت زن و مرد به ازدواج شرط است و بدون آن عقد صحيح نيست.
پرسش ۵۸ . اگر دختر عقد را با كراهت اجازه دهد؛ ولى در باطن به آن رضايت داشته باشد آيا عقد صحيح است؟
همه مراجع: آرى، عقد صحيح است.[۲]
مسأله ۲۳۷۴ اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند (۱) و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم (۲) عقد صحیح است (۳)
(۱) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و بعد از خواندن عقد ( (سیستانی ): به نحوی که در مسأله قبل گفته شد) اجازه نمایند، عقد صحیح است و بهتر آن است که دوباره عقد را بخوانند.
(۲) (گلپایگانی )، (صافی ): اگر عقد با قصد خوانده شده باشد لازم نیست دوباره بخوانند ( (صافی ): اگر چه بهتر است ).
(۳) (زنجانی ): ولی احتیاط مستحب ّ آن است که دوباره عقد را بخوانند.
(مکارم ): احتیاط واجب آن است که صیغه عقد را از نو بخوانند.
طبق نظر آيت الله مكارم شيرازي
سؤال ۹۴۵ ـ پدر و مادرم به اجبار مرا به عقد شخصى درآوردند، بعد از مدّتى که با او زندگى کردم متوجّه شدم که او شیعه نیست و مانع انجام فرایض دینى ام مى گردد. او به من صریحاً دستور مى دهد: «که باید به مذهب من درآیى، در غیر این صورت تو را خواهم کشت» تکلیف مرا روشن بفرمایید تا از این گرفتارى نجات یابم.
جواب: در فرض مسأله شما مى توانید به دادگاه شکایت کنید، اگر او از کارش دست برنداشت و حاضر به طلاق نشد، حاکم شرع مى تواند شما را طلاق دهد. و هرگاه ازدواج شما به اجبار بوده از اوّل باطل بوده است و احتیاج به طلاق ندارد و اگر شما راضى به ازدواج شده اید در حالى که او خود را به عنوان شیعه معرّفى کرده و از مذهب او آگاه نبوده اید، حقّ فسخ دارید و نیازى به طلاق نیست.
اجبار زانی به ازدواج با زانیه
پرسش : اگر زانى و زانیه با یکدیگر ازدواج کنند فساد کمترى در محلّ آنها به وجود مى آید و اصلاح مى شوند در این صورت آیا مى توان آن دو را مجبور به ازدواج کرد؟
پاسخ : کسى را نمى توان مجبور به ازدواج کرد ولى توصیه و ارشاد آنها بلامانع است، همچنین در مواردى که قاضى مى تواند عفو کند و از اجراى حدّ صرف نظر کند حق دارد عفو کردن را مشروط به ازدواج آنها نماید.
سؤال ۳۲۷. در بین عشایر عرب خوزستان رسمى به نام «نهوه» وجود دارد (اجبار دختر عمو به ازدواج با پسر عمو یا دیگر نزدیکان، و منع از ازدواج با دیگران) چنین رسمى از نظر شرعى چه حکمى دارد؟
جواب: چنین رسمى برخلاف شرع است، و باید از آن پرهیز کرد، مگر این که زوج و زوجه هر دو بدون اجبار رضایت دهند.
سؤال ۶۴۸ـ در بین عرب هاى خوزستان مرسوم است که خانواده قاتل در عوض خون بها، به خانواده مقتول دختر مى دهند. چنین رسمى از نظر شرعى چه حکمى دارد؟
جواب: در صورتى که ارباب دم بجاى گرفتن دیه به این کار رضایت بدهند، و دختر و ولىّ دختر راضى به این امر باشند اشکالى ندارد. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.