امام علی(علیه السلام): گوش خود را به شنيدن خوبى ها عادت بده و به آنچه كه به صلاح و درستى تو نمى افزايد گوش مسپار، زيرا اين كار، دلها را زنگار مى زند و موجب سرزنش مى شود.[*]
گفتگو، آسان‌ترین و مهمترین شیوه ارتباطی انسان‌ها با یکدیگر است. به گونه‌ای که در پرتو کلمات و جملات، به راحتی می‌توان احساس و عواطف، محبت و دوستی و یا کینه و بغض را به طرف مقابل منتقل کرد، تا جایی که در روایات، از طرز سخن گفتن و صحبت کردن به عنوان نشان دهنده شخصیت انسان یاد شده است.
چنانکه امیرالمۆمنین علی(علیه السلام) در این زمینه می‌فرماید: شخصیت آدمی در زیر زبانش مخفی است.[1] و یا در روایت دیگر فرمود: سخن بگویید تا شناخته شوید.[2]
وقتی به ریشه یابی اختلافات افراد می‌پردازیم، می‌بینیم که بسیاری از کدورت‌ها به خاطر سوء تفاهم به وجود آمده‌اند، سوء تفاهمی که اگر گوینده از کلمات دو پهلو و یا مجمل دوری می‌کرد و از کلمات روشن‌تر و شفاف‌تر استفاده می کرد و یا شنونده نیز در شنیدن صحبت‌های گوینده، کمی دقت به خرج می‌داد، اینگونه کدورت‌ها هرگز به وجود نمی‌آمد.
از همین رو خوب شنیدن، و دقت در سخنان گوینده، یک هنر است، هنری که از یک سو بیانگر محبت و دوستی شنونده نسبت به گوینده است، و از سوی دیگر مانع بروز کج فهمی و مشکلات ناشی از آن خواهد شد.
حضرت علی(علیه السلام) در این زمینه می‌فرماید: گوش خود را به نیکویی شنیدن عادت بده.[3]
متکلم و گوینده نیز وظایف متعددی دارد که در این مجال به دو وظیفه مهم که از اهمیت بیشتری برخوردارند اشاره می‌شود ؛ دقت در انتخاب و گزینش کلمات و جملات ، کلمات و جملات حامل پیام‌ها و منتقل کننده احساسات و عواطف هستند، از همین رو، بدون متحمل شدن هزینه و تنها با انتخاب و گزینش کلمات و جملات زیبا و به جا، می‌توان محبت‌ها و دوستی‌های مان را به طرف مقابل انتقال بدهیم.
در حقیقت با اینگونه سخن گفتن از یک طرف پیام و خواسته‌ی‌مان را به او انتقال می‌دهیم و از طرف دیگر، با این نحو صحبت کردن، به طور غیر مستقیم به او می فهمانیم که او را دوست داریم، به او علاقمندیم و به او ارادت داریم. در اهمیت صحبت زیبا و نیکو همین بس که قرآن کریم می‌فرماید:«وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً»با مردم به نیکی سخن بگویید.[4]امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه شریفه می‌فرماید با مردم بهتر از آنچه را که دوست دارید به شما بگویند، سخن بگویید. زیرا خداوند عزوجل لعن کننده، دشنام دهنده و طعنه زننده بر مۆمنان را دشمن می‌دارد.[5]
حضرت علی(علیه السلام) نیز در این زمینه می‌فرماید: به درستی که شما در قبال سخنانتان بازخواست خواهید شد پس جز سخن نیکو نگویید.[6]
انتخاب لحن و آهنگ مناسب؛ از نظر روانی نوع ژست گرفتن در هنگام صحبت، و نیز نوع لحن و آهنگ صحبت نیز نقش مهمی در موفقیت و یا عدم موفقیت یک گفتگو دارد.
خوب شنیدن، و دقت در سخنان گوینده، یک هنر است، هنری که از یک سو بیانگر محبت و دوستی شنونده نسبت به گوینده است، و از سوی دیگر مانع بروز کج فهمی و مشکلات ناشی از آن خواهد شد. حضرت علی (علیه السلام) در این زمینه می‌فرماید: گوش خود را به شنيدن خوبى ها عادت بده و به آنچه كه به صلاح و درستى تو نمى افزايد گوش مسپار، زيرا اين كار، دلها را زنگار مى زند و موجب سرزنش مى شود.[7]
پی نوشت:
[*]. غررالحكم، ص215
[1]. مستدرک الوسائل، ج 9، ص 22.
[2]. بحار الانوار، ج 68، ص 291.
[3]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 215
[4]. سوره مبارکه رحمن، 1 – 4.
[5]. امالی صدوق، ص 254.
[6]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 165
[7]. غررالحكم، ص215.
----------------------------
مطالعه بیشتر در:
عاقبت پافشاری بر گناه و گوش دادن به حرف شیطان
