غسل
گاهی برای نماز و سایر کارهایی که باید با وضو انجام داد، غسل واجب می‌شود.
شیوه غسل کردن
مسأله 107- در غسل باید تمام بدن و سر و گردن شسته شود، خواه غسل واجب باشد؛ مانند جنابت، و یا مستحب، مانند غسل جمعه. به عبارت دیگر: تمام غسلها در عمل فرقی ندارند مگر در نیّت.
مسأله 108- غسل را به دو صورت می‌توان انجام داد: «ترتیبی» و «ارتماسی».
در غسل ترتیبی، ابتدا سر و گردن شسته می‌شود، سپس نیمه راست و بعد از آن نیمه چپ بدن.
در غسل ارتماسی، تمام بدن یکباره در آب قرار می‌گیرد.
پس برای انجام غسل ارتماسی باید آب قدری باشد که انسان بتواند تمام بدن را یکجا در آب فرو ببرد.
شرایط صحیح بودن غسل
مسأله 109- تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد، «1» در صحیح بودن غسل هم شرط است، بجز موالات. و همچنین لازم نیست بدن را از بالا به پایین بشوید.
مسأله 110- کسی که چند غسل بر او واجب است، می‌تواند به نیّت همه آنها یک غسل بجا آورد. و اگر تنها یکی از آنها بخاطرش باشد و برای آن غسل کند بقیّه از او ساقط می‌شود هرچند نیّت نکرده باشد.
مسأله 111- هر غسل واجب و مستحب، کفایت از وضو می‌کند ولی احتیاط مستحب آن است که در غیر غسل جنابت وضو بگیرد.
مسأله 112- در غسل ارتماسی باید تمام بدن پاک باشد، ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدن لازم نیست، بنابراین اگر هر قسمتی را پیش از غسل دادنِ همان قسمت، آب بکشد کافی است.
مسأله 113- غسل جبیره‌ای مثل وضوی جبیره‌ای است. «2»
مسأله 114- کسی که روزه واجب گرفته، نمی‌تواند در حال روزه غسل ارتماسی انجام دهد، چون روزه‌دار نباید تمام سر را در آب فرو برد. ولی اگر از روی فراموشی غسل ارتماسی کند.
صحیح است.
مسأله 115- در غسل لازم نیست تمام بدن با دست شسته شود، و چنانچه با نیّت غسل، هرطور آب را به تمام بدن برساند کافی است.
غسلهای واجب
مسأله 116- غسلهای واجب هفت‌تاست:
* جنابت* میّت* مسّ میّت* حیض* استحاضه* نفاس* و غسل مستحبّی که به سبب نذر واجب می‌شود.
غسل جنابت
مسأله 117- اگر از انسان مَنی «1» بیرون آید، هرچند در خواب باشد، جُنُب می‌شود و باید برای نماز و کارهایی که نیاز به طهارت دارد، غسل جنابت انجام دهد.
مسأله 118- اگر منی از جای خود حرکت کند، ولی بیرون نیاید، سبب جنابت نمی‌شود.
مسأله 119- کسی که می‌داند منی از او خارج شده است و یا می‌داند آنچه بیرون آمده منی می‌باشد، جنب است و باید غسل کند.
مسأله 120- اگر از انسان رطوبتی خارج شود که نداند بول است یا منی یا غیر اینها، چنانچه با شهوت و جستن بیرون آمده، آن رطوبت منی است، ولی اگر تمام این نشانه‌ها یا برخی از آنها وجود نداشته باشد آن رطوبت منی نمی‌باشد، ولی نسبت به زن و مریض وجود یک نشانه؛ یعنی بیرون آمدن در اوج شهوت، کافی است.
مسأله 121- مستحبّ است انسان بعد از بیرون آمدن منی بول کند و اگر بول نکند و بعد از غسل رطوبتی از او خارج شود که نداند منی است یا رطوبتِ دیگر، دوباره باید غسل کند.
کارهایی که بر جنب حرام است
مسأله 122- چند کار بر جنب حرام است:
الف) رساندن جایی از بدن به خطّ قرآن، اسم خداوند و بنابر احتیاط واجب اسامی پیامبران و امامان علیهم السلام.
ب) رفتن به مسجدالحرام و مسجدالنبی صلی الله علیه و آله هرچند از یک در وارد شود و از در دیگر بیرون رود.
ج) توقّف در سایر مساجد و حرم امامان علیهم السلام؛ ولی اگر از یک در برود و از در دیگر خارج شود یا برای برداشتن چیزی برود مانعی ندارد؛ امّا هنگامی که جنب غسل کند و یا در صورت عدم توانایی بر غسل، تیمّم کند، تمام این امور بر او حلال می‌شود.
د) خواندن آیه‌های سجده واجب که در چهار سوره قرآن آمده است:
سجده فُصِّلت نَجم عَلَق
مسأله 123- اگر شخصی در خانه‌اش مکانی را برای نماز قرار دهد (و همچنین در مؤسّسه یا اداره‌ای) حکم مسجد ندارد.
مسأله 124- توقّف در حرم امامزاده‌ها در حال جنابت اشکال ندارد؛ ولی توقّف در مساجدی که کنار حرم‌ها ساخته‌اند، حرام است.
غسل میّت
مسأله 125- هرگاه مسلمانی از دنیا برود، باید او را غسل داده و کفن کنند و بر او نماز بخوانند، سپس دفن کنند. «1»
غسل مسّ میّت
مسأله 126- اگر کسی جایی از بدن خود را به بدن انسان مرده‌ای که سرد شده و غسلش نداده‌اند برساند، باید غسل مسِّ میّت کند.
غسلهای اختصاصی دخترها و بانوان
مسأله 127- سه غسل از غسلهای واجب؛ یعنی غسل حیض، استحاضه و نفاس، تنها بر دخترها و بانوان واجب می‌شود و سبب این غسلها خونی است که از رحم بیرون می‌آید و هر یک احکام خاصّی دارد.
غسل حیض (قاعدگی)
مسأله 128- زمانی که خونریزی قاعدگی (رگل) قطع شود، زن باید برای نماز و سایر کارهایی که نیاز به طهارت دارد غسل کند.
مسأله 129- خونریزی قاعدگی قبل از بلوغ اتّفاق نمی‌افتد.
مسأله 130- دوره قاعدگی کمتر از سه روز مستمر نیست، پس اگر جریان خون قبل از سه روز قطع شود حکم حیض را ندارد.
مسأله 131- دوره قاعدگی بیش از ده روز طول نمی‌کشد و چنانچه خونریزی بیش از ده روز طول بکشد، پس از ده روز حکم حیض را ندارد.
مسأله 132- خون حیض معمولًا غلیظ، گرم و پررنگ است و با فشار و کمی سوزش می‌آید.
مسأله 133- در مدّت قاعدگی این کارها بر زن حرام است.
نماز و طواف کعبه.
کارهایی که بر جنب حرام است، مانند توقّف در مسجد «1»
مسأله 134- در ایّام قاعدگی نماز و روزه واجب نیست و نمازها قضا ندارد؛ ولی قضای روزه‌ها را باید بجا آورد.
مسأله 135- غسل حیض با جنابت فرقی ندارد؛ مگر در نیّت.
مسأله 136- با غسل حیض به تنهایی می‌توان نماز خواند، و احتیاج به وضو نیست.
غسل استحاضه
مسأله 137- یکی دیگر از خونهایی که گاهی اوقات از رحم بیرون می‌آید «استحاضه» است.
مسأله 138- خون استحاضه معمولًا زردرنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بیرون می‌آید و غلیظ نیست، ولی گاهی ممکن است شباهتی با خون حیض داشته باشد.
مسأله 139- خون استحاضه بر اساس کمی و زیادی آن به دو دسته تقسیم می‌شود، که اگر کم باشد، غسل ندارد ولی وضو را باطل می‌کند و اگر زیاد باشد فقط غسل واجب می‌شود. برای توضیح بیشتر به رساله توضیح‌المسائل ما مراجعه کنید.
غسل نفاس
مسأله 140- غسل نفاس مربوط به ولادت فرزند است و در زمان دیگری دیده نمی‌شود که زن پس از خونریزی زایمان باید آن را انجام دهد (به شرحی که در رساله توضیح‌المسائل، مسأله 484 به بعد آمده است).
