سابقه فعالیت وزارت امور خارجه ایران به دو قرن می رسد. تا پایان قرن 18 میلادی، امور مربوط به روابط خارجی ایران توسط رجالی اداره می شدكه عمدتاً در دربار مستقر بودند و كشور، چیزی به نام وزارت خارجه نداشت. اما از ابتدای قرن نوزدهم كه انتصاب سفرای ایران در كشورهای خارجی و یا پذیرش سفیران خارجی در ایران آغاز شد، كثرت امور مربوط به سیاست خارجی و نمایندگان سیاسی متعددی كه از سوی دولتهای بیگانه وارد ایران می شدند، سبب شد كه دولت ایران به فكر تأسیس وزارتخانه جدید «امور خارجه» بیافتد. از این رو فتحعلی شاه قاجار در 1809 میلادی / 1224 ه . ق فرمان تأسیس دفتری را صادر كرد كه با عنوان «امور خارجی» كار مراوده با نمایندگان دولتهای خارجی در ایران، دریافت نامه ها، مرسولات سلاطین خارجی و قرائت آنها در حضور شا ه و تهیه پاسخ آنها و یا ترتیب اعزام نمایندگان ایرانی به كشورهای خارجی را بر عهده گرفت. متعاقب تشكیل این دفتر «میرزارضاقلی خان نوائی» موسوم به «منشی الممالك» به دستور فتحعلی شاه سرپرست این دفتر شد. منشی الممالك كه در آن زمان وزارت داخله را اداره می كرد، با حفظ سمت، مدت 12 سال در دربار ایران تصدی «دفتر امور خارجی» را نیز بر عهده داشت. اما روابط خارجی ایران تنها در اعزام نمایندگان ایرانی به خارج و یا پذیرفتن نمایندگان خارجی در ایران خلاصه نمی شد و حضور ایران در صحنه روابط بین المللی و ضرورت مواجهه با تحولات جهان ایجاب می كرد كانون تصمیم گیری های ایران در عرصه سیاست خارجی فراتر از یك دفتر تحت پوشش دربار باشد. از این رو در اكتبر 1821 م / 1237 ه . ق فتحعلی شاه رسماً دستور تأسیس وزارت امور خارجه ایران را صادر كرد. این وزارتخانه تأسیس شد و «میرزا عبدالوهاب خان نشاط اصفهانی» به عنوان اولین وزیر خارجه ایران منصوب گردید.
