فصل پنجم: احکام وضو
طریقۀ وضو گرفتن
سؤال 45- دست چپ من نرسیده به آرنج قطع می‌باشد. این موضوع هنگام وضو مرا آزار می‌دهد، و همواره در صحّت وضویم شک و تردید دارم. لطفاً نحوۀ وضو گرفتن را با نداشتن دست چپ برای بنده توضیح دهید.
جواب: وضو گرفتن برای شما کار مشکلی نیست؛ صورت را با دست راست می‌شویید، سپس دست راست را زیر شیر آب می‌گیرید، به طوری که آب همۀ آن را فراگیرد، و با دست راست باقیمانده دست چپ را می‌شویید، سپس سر و هر دو پا را با آن مسح می‌کنید. و اگر شیر آب وجود نداشته باشد، و بخواهید با آب قلیل وضو بگیرد، کافی است یک نفر کف دست شما آب بریزد، و شما صورت خود را بشویید، و بعد یک لیوان آب بر روی دست شما از بالا به پایین بریزد، و شما نیّت وضو می‌کنید، و سپس سر و پاها را مسح می‌کنید.
سؤال 46- فردی که دستهایش دچار لرزه و رعشه مداوم است، و بی‌اختیار تکان می‌خورد، تکلیف او برای وضو چیست؟
جواب: در صورتی که می‌تواند دستش را حرکت بدهد، وضو گرفتن اشکال ندارد. منتها نیّتش این باشد که حرکاتی که از بالا به پایین است جزء وضو باشد، و عکس آن جزء وضو نباشد.
سؤال 47- شخصی که هر دو دست او فاقد حسّ و حرکت است، به طوری که نمی‌تواند هنگام وضو دستها و صورت را آب بکشد، و قادر بر مسح سر و پاها نیز نمی‌باشد، برای وضو چگونه باید عمل کند؟
جواب: از کسی کمک می‌گیرد که او را وضو دهد. و اگر وضو گرفتن برای او شاقّ است، با کمک کسی تیمّم می‌کند. و اگر دسترسی به کسی نبود، با همان حال نماز می‌خواند.
سؤال 48- فردی که از کمر قطع نخاع شده، فقط بعضی از اعمال را شخصاً می‌تواند انجام دهد. آیا برای قسمتی از اعمال که انجام دادنش مشقّت دارد، می‌تواند از کسی کمک بگیرد؟
جواب: آری، مانعی ندارد.
سؤال 49- جانبازی هستم که بر اثر جراحت وارده، دستانم هیچ گونه حسّ و حرکتی ندارد، تکلیف این جانب برای وضو چه می‌باشد؟
جواب: صورت را زیر شیر آب می‌گیرید، و همچنین اگر می‌توانید دستها را زیر شیر آب می‌گیرید، و اگر این کار هم مشکل است، نائب بگیرید. و اگر نائب گرفتن هم میسّر نیست یا مشکل است، همان مقدار که می‌توانید کافی است.
افعال وضو
سؤال 50- اگر یک دست جانبازی قطع شده، و به خاطر حسّاسیّت مقداری از دست خود را باندپیچی کرده باشد، چگونه وضو بگیرد؟
جواب: با دست دیگر صورت را می‌شوید، و یا صورت را زیر شیر آب می‌گیرد، و آن قسمت که باندپیچی شده مانند جبیره دست روی آن می‌کشد.
سؤال 51- فردی هستم که دو دستم قطع شده، و بجای آن دست مصنوعی می‌بندم، و به هنگام وضو در آوردن دستهای مصنوعی برایم مشکل است. چه کنم؟
جواب: در صورتی که واقعاً در آوردن دست مصنوعی برای شما موجب عسر و حرج می‌شود، شستن صورت زیر شیر آب و در صورت امکان مسح سر و پاها با دست مصنوعی از باقیماندۀ آب صورت کافی است.
سؤال 52- آیا برای جانبازی که دو دستش از آرنج قطع شده، شستن صورت لازم است؟
جواب: آری لازم است. و چنانچه بتواند، با باقیماندۀ دست (و اگر میسّر نشد با دست مصنوعی) سر و پاها را با آب صورت مسح می‌کشد.
سؤال 53- آیا شستن باقیماندۀ دستها برای جانبازی که دو دستش از آرنج قطع شده در وقت وضو لازم است؟
جواب: لازم نیست.
سؤال 54- جانبازی هستم که بر اثر انفجار مین دو دستم از کتف قطع شده است.
تکلیف من برای وضو چیست؟
جواب: اگر می‌توانید باید صورتتان را به قصد وضو زیر شیر آب بگیرید، و از کسی کمک بگیرید تا با آب صورت، سر و پای شما را مسح کند. و اگر گرفتن کمک مشکل باشد، به همان شستن صورت قناعت کنید.
سؤال 55- وضو گرفتن برای افرادی که از کمر قطع نخاع می‌باشند، ولی دستهایشان را می‌توانند حرکت دهند، چگونه است؟
جواب: آن مقدار که می‌توانند وضو بگیرند.
سؤال 56- نایب هنگام وضو دادن فرد قطع نخاع، که دستهایش بی‌حس است و حرکتی ندارد، از دستهای خود کمک می‌گیرد. آیا برای شستن صورت فرد قطع نخاع کافی است که نایب به اندازۀ فاصلۀ انگشت شصت و انگشت وسط دست خود، صورت آن فرد را وضو دهد؟ یا باید مقدار بیشتری از صورت او را بشوید؟
جواب: احتیاط آن است که مقدار فاصله دست او را در نظر بگیرد.
سؤال 57- فردی نابینا هستم، گاهی از اوقات برای وضو در هنگام شستن دست یا صورت ناخودآگاه دوباره دستانم به زیر شیر آب می‌رود، و خیس می‌شود. آیا این کار هم یک بار شستن به حساب می‌آید؟
جواب: این، شستن جداگانه‌ای محسوب نمی‌شود. قصد کنید همه به نیّت یک بار شستن باشد.
سؤال 58- دو دستم در جنگ تحمیلی از مچ قطع شده است. هنگام شستن پهنای صورت، که باید مقدار بین انگشت وسط و شصت شسته شود، وظیفۀ من چیست؟ چه مقداری از صورت را باید بشویم؟
جواب: به همان مقدار که دیگران می‌شویند، یا قبلًا خودتان می‌شسته‌اید، بشویید.
سؤال 59- جانبازی هستم که به دلیل قطع دو دست، مجبورم برای شستن صورت آن را زیر شیر آب بگیرم، و سپس صورت را دست می‌کشم تا آب به آن برسد، آیا این مقدار کفایت می‌کند؟
جواب: آری کافی است.
سؤال 60- در هنگام وضو به علّت قطع دو دست، گاه از پایین به بالا شسته می‌شود. آیا خللی بر وضو وارد می‌شود؟ تکلیف نمازهای قبلی چیست؟
جواب: با توجّه به این که آنچه از پایین به بالا شسته می‌شود در نیّت شما نیست، و سپس آن را از بالا به پایین می‌شویید، ضرری به وضوی شما نمی‌زند.
سؤال 61- برادر جانبازی است که در جنگ تحمیلی دستانش از آرنج قطع شده، و نمی‌تواند با باقیماندۀ دستها هر دو طرف صورت را بشوید. آیا مجاز است طرف چپ صورت را با بازوی دست چپ، و طرف راست صورت را با بازوی دست راست بشوید؟
جواب: شستن صورت به هر طریق جایز است.
مسح
سؤال 62- آیا فردی که دستش از مچ قطع شده، می‌تواند با دست مصنوعی مسح کند؟
جواب: احتیاط آن است که با ذراع خود مسح بکشد.
سؤال 63- وظیفۀ شخصی که زخم یا دمل یا شکستگی، در سر یا پاهایش دارد، و روی آن باز است، و آب ریختن روی آن ضرر دارد، چیست؟
جواب: هرگاه چیزی از پشتِ پا، یا پیشِ سر، برای مسح کردن- و لو به اندازۀ یک انگشت- سالم باشد، بر آن مسح می‌کند. و اگر نباشد، جبیره‌ای بر آن می‌گذارد، و وضوی جبیره‌ای می‌گیرد.
مسح سر
سؤال 64- شخصی که روی سرش موی مصنوعی می‌گذارد، و در صورتی که نگذارد دچار مشکل می‌گردد، آیا مسح بر آن موها جایز است؟
جواب: هرگاه نتواند آب را به پوست سر برساند، بر همان موها مسح می‌کند. و احتیاط آن است که تیمّم هم بکند.
سؤال 65- آیا می‌توان مسح سر را با رطوبت دست چپ (همانند دست راست) انجام داد؟ و آیا مسح سر از پایین به بالا جایز است؟
جواب: در صورتی که با دست راست نتواند، با دست چپ مسح می‌کند. و از پایین به بالا اشکالی ندارد.
سؤال 66- آیا در مسح سر کافی است که موی سر مرطوب گردد، یا لازم است رطوبت دست به پوست سر برسد؟ و اگر شخصی از موی مصنوعی استفاده کند، چگونه مسح کند؟
جواب: کافی است که موی پیش سر مرطوب شود، و رسانیدن آب به پوست سر لازم نیست. و در مورد موی مصنوعی هرگاه به صورت کاشتن باشد باید فرق خود را باز کند، و آب را به پوست سر برساند. و اگر به صورت کلاه باشد، و برداشتن آن ممکن نشود یا مشکل باشد، بر آن مسح نموده، احتیاطاً تیمّم هم کند.
سؤال 67- فردی هستم قطع نخاع، که دستهایم بی‌اراده تکان می‌خورد. هنگام مسح سر، یا پا، قبل از آن که بخواهم مسح کنم دستم بی‌اختیار به سر، یا پایم کشیده می‌شود؛ آیا می‌توانم روی همان خیسی سر یا پا مسح نمایم، یا باید محلّ مسح را خشک کنم؟
جواب: اگر خشک کردن محلّ مسح مشکل زیادی ندارد خشک کنید. و الّا، می‌توانید به همان صورت مسح کنید.
سؤال 68- جانبازی هستم که دو دستم قطع شده، و با باقیماندۀ دستهایم سر و پایم را مسح می‌کنم، ولی به دلیل کوتاهی دست، آب وضویی که بر روی دستها مانده به قدری نیست که بتوان مسح سر و پا را کاملًا انجام داد، تکلیف چیست؟
جواب: می‌توانید از بقیّۀ اعضای وضو آب بگیرید.
سؤال 69- آیا برای کسی که دو دستش قطع شده، و به هیچ وجه نمی‌تواند مسح بکشد، مسح سر لازم است؟ مسح پا چطور؟
جواب: اگر بتواند بدون مشقّت نائب بگیرد، سر را مسح می‌کند. و الّا از او ساقط است.
سؤال 70- آیا مسح سر و پا را از پایین به بالا قبول دارید؟ (پا از بالا به پایین)
جواب: در مسح سر هر دو صورت جایز است؛ ولی در مسح پا، از سر انگشتان به بالا باید کشید.
سؤال 71- فردی هستم قطع نخاع که با دستهایم به سختی می‌توانم مسح بکشم، امّا هنگام مسح کشیدن آب شره می‌کند، و از روی موها به صورتم می‌ریزد.
آیا وضوی من صحیح است؟ اگر صحیح نیست، تکلیفم چیست؟
جواب: رسیدن آب سر به صورت اشکالی برای وضو ندارد؛ ولی دست را به آب صورت نرسانید.
سؤال 72- این جانب به علّت ترمیم موی سر، جهت مسح سر دچار تردید می‌باشم، زیرا موهای ترمیم شده طوری است که در هر وضو، امکان بازشدن ندارد.
در این مورد راهنمایی فرمایید.
جواب: در صورتی که از این نظر ضرورتی احساس کنید، می‌توانید همان مو را مسح کنید.
مسح پا
سؤال 73- پاهایم به گونه‌ای دچار آسیب شده که دائماً باید کفشهای طبّی به پا داشته باشم، و بیرون آوردن کفشها برای مسح پا، بالاخص خارج از منزل، بسیار مشقّت دارد. وظیفه‌ام چیست؟
جواب: در فرض مسأله می‌توانید روی کفش مسح کنید. و اگر به زحمت نمی‌افتید، احتیاط آن است که تیمّم را هم اضافه نمایید.
سؤال 74- فردی هستم که پایم قطع شده، و لذا از پای مصنوعی استفاده می‌کنم. آیا به هنگام مسح پا لازم است روی پای مصنوعی را مسح بکنم، یا نیازی نیست؟
جواب: لازم نیست.
سؤال 75- اگر کسی پایش دچار شکستگی شده، و روی آن را گچ گرفته باشد.
برای مسح پا چه کند؟
جواب: روی گچ مسح کند، و اگر به زحمت نمی‌افتد تیمّم هم نماید.
سؤال 76- پاهایم دچار زخم و جراحت شده، و آن را با باند پانسمان کرده‌ام.
برای مسح پا تکلیفم چیست؟
جواب: مانند مسأله بالا عمل کنید.
سؤال 77- انگشت شصتِ پا، و چند انگشت دیگرم قطع شده است. برای کشیدن مسح پا چه کنم؟
جواب: مسح را روی بقیّۀ پا می‌کشید.
سؤال 78- در دوران دفاع مقدّس پایم قطع شده است، چگونه مسح بکشم؟
جواب: اگر از مچ پا قطع شده مسح ساقط است، ولی احتیاط آن است که روی ساق پا را مسح کنید. و اگر از بالاتر است، مسح از شما ساقط است.
سؤال 79- پایم از مچ به پایین در جنگ تحمیلی قطع شده، و فقط بخش کوچکی از روی پا باقی مانده است. آیا برای مسح پا لازم است روی این قسمت را مسح کنم، یا نیازی نیست؟
جواب: کافی است همان قسمت را مسح کنید.
سؤال 80- فردی هستم که پای راستم قطع شده است. آیا در هنگام وضو، برای کشیدن مسح، فقط مسح پای چپ کافی است، یا کار دیگری باید انجام بدهم؟
جواب: مسح پای چپ کافی است. ولی اگر ساق پای راست مانده باشد، احتیاط آن است که بر ساق پای راست نیز مسح کنید.
سؤال 81- به خاطر فلج شدن هر دو پا، به مساعدت کفش طبّی و عصای چوبی راه می‌روم. از آنجا که بیرون آوردن بوت (کفش) در موقع وضو به هیچ وجه امکان ندارد، تکلیف شرعی من در ارتباط با مسح پاها چیست؟
جواب: کافی است که روی همان کفش مسح کنید، و احتیاطاً تیمّم هم بنمایید.
سؤال 82- آیا برای فردی که دو دستش قطع شده، جایز است که با باقیماندۀ دست، روی قسمت باریکی از پا مسح بکشد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 83- گاه به هنگام مسح پا، به دلیل این که دو دستم قطع شده، ناخودآگاه بقیّۀ دستم به قسمت‌های بالاتر از پا که هنوز مسح نشده برخورد کرده، و آن را خیس می‌کند. آیا وضوی بنده در این حالت صحیح است؟
جواب: در صورتی که محلّ مسح خشک باشد اشکالی ندارد.
سؤال 84- از آنجا که دستهایم قطع شده، در آوردن و سپس پوشیدن جوراب برایم سخت است. آیا می‌توانم بر روی جوراب مسح بکشم؟
جواب: در صورتی که گرفتار زحمت می‌شوید، مسح بر جوراب مانعی ندارد.
سؤال 85- اگر دست راست کسی از کتف قطع شده باشد، آیا مسح پای راست، از او ساقط می‌گردد؟
جواب: با دست چپ مسح می‌کند.
سؤال 86- کسی که قادر بر وضو نیست، نایب گرفته، و خودش نیّت وضو نموده، و با دست خود مسح می‌کند، و اگر قادر بر مسح نباشد نایب دست وی را گرفته و با آن مسح می‌کند، و اگر از آن هم ناتوان باشد نایب با گرفتن رطوبت از دست او عمل مسح را انجام می‌دهد. اگر این شخص دست نداشته باشد، چه حکمی دارد؟
جواب: نائب با دست خود از آب وضوی او گرفته و مسح می‌کند. و اگر پیدا کردن نائب مشکل باشد، مسح از او ساقط است.
سؤال 87- فردی هستم قطع نخاع که در هنگام وضو گرفتن آب روی پاهایم می‌چکد. آیا برای مسح پا باید نایب بگیرم تا روی پا را خشک کند؟ اگر نایب وجود نداشته باشد چه کنم؟ این در حالی است که خشک کردن روی پا برایم مشقّت دارد.
جواب: در صورتی که مشقّت دارد، خشک کردن آن لازم نیست.
سؤال 88- فردی هستم قطع نخاع که برای مسح پا تنها می‌توانم با پشت انگشتان دستم مسح بکشم. آیا این کار صحیح است؟
جواب: همین مقدار برای شما کافی است.
سؤال 89- فردی هستم قطع نخاع که اگر بخواهم خودم مسح کنم، از بالا به پایین و به طرف نوک انگشتان مسح کشیده می‌شود. آیا کافی است، یا باید نایب بگیرم؟
جواب: خودتان مسح بکشید مقدّم است.
سؤال 90- از جانبازان دفاع مقدّس هستم. خودم می‌توانم وضو بگیرم، امّا برای کشیدن مسح پا در آوردن کفش یا جوراب برایم مشقّت دارد، و کمک گرفتن از دیگران برایم سخت است. آیا می‌توانم از روی کفش مسح بکشم؟ از روی جوراب چطور؟
جواب: در صورتی که واقعاً مشقّت دارد، می‌توانید از روی جوراب یا کفش مسح بکشید.
شرایط وضو
سؤال 91- اگر با حولۀ متعلّق به دیگری دست خود را که وضو گرفته‌ایم خشک کنیم، وضوی ما در صورتهای زیر چه حکمی دارد؟
1- اگر بدانیم راضی نیست.
2- چنانچه ندانیم راضی هست یا نه؟
3- هرگاه پس از خشک کردن متوجّه شویم، و اطّلاع دادن به او موجب مفسده شود.
جواب: این امور هیچ تأثیری در وضو ندارد؛ ولی بدون احراز رضایت، نباید در مال دیگری تصرّف کرد.
سؤال 92- بعضی اوقات به هنگام وضو از بینی‌ام خون می‌آید. آیا وضویم باطل می‌شود؟
جواب: هرگاه صورت خود را شسته باشید، آمدن خون از بینی، وضو را باطل نمی‌کند.
سؤال 93- فردی نابینا هستم. پس از وضو متوجّه شدم که در قسمتی از بدنم، غیر از اعضای وضو، خون یا نجاستی وجود دارد، که به هنگام وضو متوجّه آن نبودم.
وضو و نمازهایی که با آن خوانده‌ام چه حکمی دارد؟
جواب: ضرری به وضوی شما نمی‌زند. و نمازهایی که با آن خوانده‌اید اشکالی ندارد.
سؤال 94- یکی از شرایط وضو آن است که مکلّف وقت کافی برای گرفتن وضو و خواندن نماز داشته باشد. حال اگر فردی نابینا باشد، و نداند که وقت کافی برای کارهای مذکور دارد یا نه، تکلیف او چیست؟
جواب: چنین کسی باید وضو بگیرد؛ مگر این که خوف این داشته باشد که وقت تنگ است و به نماز نمی‌رسد، در این صورت تیمّم می‌کند.
سؤال 95- فردی هستم قطع نخاع از گردن که بناچار نایب مرا وضو می‌دهد.
بعضی از اوقات وضو دادن من طول می‌کشد، و به همین خاطر بعضی از اعضای وضو مانند دست یا صورت خشک می‌شود. آیا در وضو خللی وارد می‌شود؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 96- با توجّه به این که دو دستم قطع می‌باشد، زمان زیادی طول می‌کشد تا تک تک اعضا را وضو بدهم. آیا وضویم باطل است؟
جواب: برای شما اشکالی ندارد.
سؤال 97- آیا حرکات غیر ارادی اعضای وضو در افرادی که معلولیّت جسمی دارند، به هنگام وضو یا مسح کشیدن، وضو را دچار اشکال می‌کند؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 98- اگر نایب بخواهد فرد وضوگیرنده را وضو دهد، احتمال آن می‌رود که طول بکشد و اعضای وضو خشک شود، آیا در این صورت خللی به وضو وارد می‌شود؟
جواب: در صورتی که وضو پی‌درپی باشد اشکالی ندارد.
سؤال 99- از جانبازان جنگ تحمیلی هستم. آیا جایز است که در هنگام وضو بعضی از اعضا را وضو دهم، و برای بعضی دیگر (مثلًا مسح پا یا سر) مسافتی را طی نموده، آنگاه وضو را ادامه دهم؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 100- بعضی از افراد قطع نخاع باید برای وضو گرفتن کمک بگیرند. آیا نایب می‌تواند غیر بالغ باشد؟ بچّۀ غیر ممیّز چطور؟ در هر دو صورت نیّت وضو بر عهدۀ کیست؟
جواب: بهتر این است از افراد بالغ، در صورتی که میسّر باشد، استفاده کنند. و در هر حال باید شخص وضوگیرنده نیّت کند.
سؤال 101- فردی هستم قطع نخاع که اگر برای وضو نایب بگیرم، وضو به شکل صحیح انجام می‌شود؛ امّا اگر خودم وضو بگیرم، در بعضی از اعضا به جای آن که آب از بالا به پایین ریخته شود، عضو از پایین به بالا شسته می‌شود. نایب بگیرم بهتر است، یا خودم انجام دهم؟
جواب: در صورتی که گرفتن نایب بدون مشقّت ممکن باشد مقدّم است، و الّا خودتان وضو بگیرید.
سؤال 102- فردی هستم قطع نخاع از گردن، که برای وضو نایب می‌گیرم. نایبِ مرد در دسترس نیست، ولی زن نامحرم حاضر است. تکلیف من چیست؟
جواب: در صورتی که زن نامحرم آب به روی صورت و دستهای شما بریزد مانعی ندارد، ولی واضح است دست کشیدن جایز نیست. و اگر بدون دست کشیدن میسّر نباشد، به مقداری که میسّر است عمل کنید.
سؤال 103- جانبازی هستم که هنگام وضو گرفتن احیاناً دستم طوری قرار می‌گیرد که آب وضو به طرف بالا سرازیر می‌شود، آیا اشکالی در وضو ایجاد می‌شود؟
جواب: هرگاه از بالا به پایین دست بکشید اشکالی ندارد، هر چند آب بدون این که شما نیّت کرده باشید به بالا حرکت کند.
سؤال 104- آیا لازم است مکلّف برای وضو، نایب را راضی کند؟ این در حالی است که او حقوق خود را جهت پرستاری از جانباز دریافت می‌کند، ولی برای وضو دادن اکراه دارد، و دستمزد بیشتری می‌طلبد.
جواب: در صورتی که وضو دادن جزء وظایف او در برابر حقوقش باشد، رضایت او شرط نیست.
سؤال 105- جانباز قطع نخاع از گردن، خودش نمی‌تواند وضو بگیرد، و باید نایب داشته باشد. آیا می‌تواند برای راضی کردن نایب به او دستمزد بدهد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 106- آیا فردی که از گردن قطع نخاع است، و خود قادر بر انجام وضو نیست، ولی می‌تواند نایب بگیرد، جایز است بدون وضو نماز بخواند؟
جواب: در صورتی که خودش قادر به وضو نیست، و گرفتن نایب برای او عسر و حرج ندارد، باید نایب بگیرد. در غیر این صورت، بدون وضو نماز می‌خواند.
سؤال 107- فردی هستم قطع نخاع از گردن که همیشه نایب مرا وضو می‌دهد. اگر نایب از منزل بیرون رود، و تا پایان وقت برنگردد، تکلیفم چیست؟ آیا وضو از من ساقط می‌شود؟
جواب: آری در این صورت بدون وضو نماز بخوانید.
سؤال 108- چشمهایم در جبهه آسیب‌دیده است. لذا وضو گرفتن همواره برای من مشکل ایجاد می‌کند، امّا من هیچ‌گاه توجّه نمی‌کنم و این سختی را تحمّل کرده و وضو می‌گیرم؛ هر چند گاهی باعث می‌شود که ترشّح چشمانم زیادتر شود. آیا وضوی من اشکالی دارد؟ آیا نمازهایی که با آن خوانده‌ام دچار مشکل است؟
جواب: در صورتی که رساندن آب به آن ضرر داشته باشد، تیمّم کنید.
سؤال 109- به توصیۀ چشم پزشک در چشمم قطره ریخته‌ام. اگر وضو بگیرم، قطرۀ چشمهایم شسته می‌شود. و این در حالی است که وقت نماز اندک است، در این حالت چه کنم؟
جواب: می‌توانید وضو بگیرید، و اگر قطره شسته شد بار دیگر قطره بریزید.
مگر این که ضرر داشته باشد.
سؤال 110- آیا وجود چربی طبیعی، که در موهای سر و روی پوست بدن است، و از غدّه‌های زیر پوست ترشّح می‌شود، برای وضو و غسل، مانع محسوب می‌شود؟
جواب: این مقدار چربی، که در موها و بدن وجود دارد، معمولًا مانع از وضو و غسل نیست.
سؤال 111- آیا با انگشتر می‌توان وضو یا غسل انجام داد؟
جواب: در صورتی که آب زیر آن برود، اشکالی ندارد.
سؤال 112- دو دست یکی از برادران جانباز بر اثر انفجار از مچ قطع شده، و باقیماندۀ دستها دائماً دچار حسّاسیّت پوستی می‌شود، تا آنجا که مجبور است بسیاری از اوقات دستها را به وسیلۀ پماد یا کرم چرب نماید، و مصلحت نیست که برای وضو چربی را پاک کند. تکلیف ایشان برای ادای فریضۀ وضو چیست؟
جواب: می‌تواند صورت خود را زیر شیر آب بشوید، و دستها را بدون برطرف کردن چربی نیز بشوید. و اگر می‌تواند با آن مسح کند.
سؤال 113- به مرض پوستی- بی‌خطری- مبتلا گردیده‌ام، به گونه‌ای که هر وقت غسل می‌کنم خشکی روی پوستم ظاهر می‌شود، چه بسا این خشکی حتّی با شستن دست و صورت هم پیدا شود. به این جهت مجبورم به پوست بدنم پماد بمالم، از این رو در وقت وضو با مشکلاتی مواجه می‌شوم؛ خصوصاً در وضو برای نماز صبح. آیا می‌توانم بجای وضو در نمازهای صبح تیمّم کنم؟
جواب: در صورتی که چربی زیاد نباشد مانع از وضو نیست. و اگر چربی زیاد است، می‌توانید با همان حال وضو بگیرید و بعد تیمّم کنید.
سؤال 114- چشمهایم مدام ترشّح می‌کند. اگر بخواهم به هنگام وضو، ترشّح چشمانم را پاک کنم، با تکرار این کار، ترشّح آن به مرور بیشتر می‌شود. امّا اگر بدون پاک کردن آن ترشّحات وضو بگیرم، مشکلی پیش نمی‌آید. آیا می‌توانم به همین شکل وضو بگیرم؟
جواب: مانعی ندارد.
احکام وضو
سؤال 115- متأسّفانه دچار وسواس شده، وضو و غسل و طهارت و قرائت نماز و به خصوص «وَ لَا الضّٰالِ‌ینَ» را زیاد تکرار می‌کنم. به طوری که خودم هم خسته می‌شوم، بلکه به خاطر این کار من، دیگران نیز خسته و ناراحت می‌شوند. اگر (مثلًا) چیزی از دستم به زمین بیافتد، حتماً باید آن را آب بکشم. و یا خیلی وقتها، روی زمین نمی‌نشینم، چون زمین را نجس می‌دانم. اگر امکان دارد حکم بنده را بیان فرمایید، و مرا از وسواس نجات دهید.
جواب: نماز و وضوی شما به ترتیبی که نوشته‌اید، اشکال دارد، و اگر ادامه دهید شرعاً مسئول خواهید بود. تنها وظیفۀ شما این است که به همان مقدار که افراد معمولی متدیّن عمل می‌کنند، همان‌طور عمل کنید. و اگر شیطان وسوسه کرد که عملتان باطل است گوش نکنید. و ما مسئولیّت صحّت اعمال شما را بر عهده می‌گیریم.
سؤال 116- کسی که بول یا غائط پی‌درپی از او خارج می‌شود، اگر نتواند هیچ مقدار از نماز را با وضو بخواند، آیا می‌تواند چند نماز را با یک وضو بخواند؟
جواب: دو نماز پشت سر هم را می‌تواند با یک وضو بخواند. یا مثلًا تمام نماز شب را با یک وضو بخواند.
سؤال 117- آیا مجروحین جنگ و کسانی که قطع نخاع شده، و قدرت بر نگهداری بول ندارند، می‌توانند با یک وضو در نماز جمعه شرکت کرده، و به استماع خطبه و ادای نماز جمعه و عصر بپردازند؟
جواب: آنها باید مقارن شروع خطبه‌ها وضو بگیرند، و بلافاصله در نماز جمعه شرکت کنند. در این صورت، نمازشان (حتّی نماز عصر) با همان وضو صحیح است.
سؤال 118- آیا افراد قطع نخاع که قادر بر کنترل و حفظ وضوی خود نیستند، و متوجّه باطل شدن وضو نمی‌شوند، برای هر نماز باید وضوی جداگانه‌ای بگیرند، یا مثلًا برای نماز ظهر و عصر یک وضو کفایت می‌کند؟
جواب: برای نماز ظهر و عصر یک وضو کفایت می‌کند.
سؤال 119- جانباز قطع نخاع هستم، بدین جهت بول و غائط بی‌اختیار از من خارج می‌شود. آیا برای هر نماز باید وضو بگیرم؟ برای سجدۀ سهو و نماز احتیاط چطور؟
جواب: می‌توانید یک وضو برای دو نماز بگیرید. و نماز احتیاط و سجده و وضوی دیگری لازم ندارد.
سؤال 120- فردی هستم قطع نخاع که بول و غائط بی‌اختیار از من خارج می‌شود. و هنگامی که وضو می‌گیرم باید سریعاً نماز بخوانم تا وضویم باطل نشود، اگر احتمال بدهم که با طولانی شدن نماز وضویم باطل می‌شود، آیا جایز است مستحبّات نماز، مانند اذان و اقامه را بجا آورم؟
جواب: بهتر است تا مطمئن نباشید مستحبّات را بجا نیاورید.
سؤال 121- آیا برای مجروحین جنگی، که قطع نخاع هستند، و قادر بر جلوگیری از خروج بول نمی‌باشند، جایز است که بین وضو و نمازشان فاصله بیندازند، تا بتوانند در نماز جماعت شرکت کنند؟
جواب: در صورتی که فاصله به مقداری باشد که مثلًا از خانه به مسجد برسند اشکالی ندارد.
سؤال 122- کسی که بول او پی‌درپی خارج می‌شود، اگر در وسط نماز اوّل بول خارج شود، ولی بین دو نماز بولی خارج نشود، آیا می‌تواند با یک وضو هر دو نماز را بخواند؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 123- کسی که مرضی دارد که در بین نماز چند مرتبه غائط از او خارج می‌شود، وظیفه‌اش چیست؟
جواب: چنانچه تجدید وضو برای او مشکل نباشد، وضو را تجدید کند. و اگر مشقّت زیاد دارد، با همان یک وضو می‌تواند نماز را به جا آورد.
سؤال 124- کسی که غائط طوری پی‌درپی از او خارج می‌شود که وضو گرفتن بعد از هر دفعه برای او سخت است. اگر بتواند مقداری از نماز را با وضو بخواند، آیا همان یک وضو کافی است؟
جواب: یک وضو کافی است؛ بلکه می‌تواند برای دو نماز پشت سر هم به یک وضو قناعت کند.
سؤال 125- وظیفۀ کسی که دائماً به اندازۀ ناچیزی باد از او خارج می‌شود چیست؟
جواب: یک وضو برای هر نماز کافی است؛ بلکه می‌تواند دو نماز را هم با همان یک وضو بخواند.
اموری که باید برای آن وضو گرفت
سؤال 126- بعضی از جوانان پلاکهایی به گردن می‌اندازند که جملۀ «یا ابٰا عبد اللّٰه» و مانند آن، روی آن نوشته شده است. آیا این کار، درست است؟
جواب: این کار اشکالی ندارد، ولی در هنگامی که وضو ندارند باید نامهای خدا و اسامی معصومین علیهم السلام، بنابر احتیاط واجب، با بدن آنها تماس پیدا نکند.
سؤال 127- با توجّه به این که واژۀ «رضوی» منسوب به امام رضا علیه السلام است، آیا لگد کردن یا در زباله دان انداختن کاغذها و پلاستیکهایی که روی آن جملات «محصولات آستان قدس رضوی»، «کیک رضوی»، «بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی» یا مانند آن نوشته شده، از نظر شرعی اشکال دارد؟
جواب: ظاهراً اینها جنبۀ اسمی برای آن مؤسّسات و محصولات پیدا کرده، و اشکالی ندارد؛ هر چند بهتر است احترام آن رعایت شود.
سؤال 128- نام فامیلی بعضی از هموطنان «حسینی»، «موسوی»، «علوی» و مانند آن که برگرفته از اسامی اهل بیت علیهم السلام می‌باشد. حکم شرعی زیر پا انداختن یا سوزاندن چنین اوراقی چیست؟
جواب: مانند مسألۀ سابق است.
سؤال 129- آیا سوزاندن یا انداختن اسامی از قبیل «خیابان امام رضا»، «میدان امام حسین»، «مسجد موسی بن جعفر» از نظر شرعی حرام است؟
جواب: در صورتی که نامهای معصومین علیهم السلام روی آن نوشته شده باشد، احترام آنها لازم است.
سؤال 130- آیا بر افراد نابینا نیز لازم است که هرگاه بر روی آیات قرآن دست می‌کشند وضو داشته باشند، یا نیازی نیست؟
جواب: آنها نیز باید وضو داشته باشند.
سؤال 131- فردی نابینا هستم. اگر بدون توجّه دستم را روی اسم جلالۀ خداوند که در جایی نوشته شده بکشم، مرتکب گناهی شده‌ام؟
جواب: در صورت عدم اطّلاع بر وجود اسم جلاله، مرتکب خلافی نشده‌اید.
سؤال 132- فردی قطع نخاع هستم. و به دلیل آن که بول و غائط بی‌اختیار از من خارج می‌شود از کیسۀ ادرار استفاده می‌کنم (سند و کاندوم) به همین جهت دائماً ادرار من جریان دارد، و داخل کیسه می‌ریزد. به چه شکلی می‌توانم قرآن بخوانم، و دست به آیات قرآن بزنم؟
جواب: شما می‌توانید وضو بگیرید و مشغول قرائت قرآن شوید. و مادام که فاصلۀ زیادی نشده، می‌توانید خطّ قرآن را لمس کنید.
سؤال 133- فردی قطع نخاع از گردن هستم. به هنگام تلاوت قرآن و موقع ورق زدن، ناچارم از لب و دهان کمک می‌گیرم، و کمک گرفتن از دیگری برایم مشکل است، وضو گرفتن نیز برایم مشقّت دارد. آیا می‌توانم بدون وضو این کار را انجام دهم؟
جواب: اگر واقعاً وضو برای شما مشقّت دارد، این کار برای شما مانعی ندارد.
سؤال 134- فردی هستم قطع نخاع که ادرار و مدفوع بی‌اختیار از من خارج می‌شود، و بسیاری از اوقات بدنم نجس است. آیا می‌توانم قرآن همراه خود داشته باشم، یا حمل قرآن برای من مجاز نیست؟
جواب: مجاز هستید.
سؤال 135- نابینایان برای خواندن از خط برجسته‌ای به نام «بریل» که با لمس انگشتان خوانده می‌شود، استمداد می‌گیرند. می‌دانیم که این خط از نقاط ششگانه تشکیل شده است. با توجّه به مطلب فوق، آیا بر نابینایان لازم است در موقع فراگیری قرائت قرآن، و در وقت لمس اسامی مقدّسه که با خط برجسته نوشته شده، وضو داشته باشند؟
جواب: آری باید وضو داشته باشند، یا از دستکش‌های پلاستیکی نازک استفاده کنند.
سؤال 136- آیا بر نابینایان لازم است قبل از دست گذاشتن بر نوشته‌ای، مطمئن شوند اسامی مقدّسه بر روی آن نوشته نشده است؟
جواب: تحقیق برای آنها لازم نیست.
سؤال 137- تمبرهایی وجود دارد که مزیّن به آیاتی از قرآن شده، و در طول روز افراد زیادی آن را بدون وضو لمس می‌کنند، و حتّی برخی از آنها در خارج از کشور مورد لمس کفّار قرار می‌گیرد. نمونه‌های دیگری مزیّن به جملاتی مانند «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّٰهِ» یا «الله اکبر» یا مثل آن است. آیا چاپ چنین تمبرهایی کار صحیحی است؟
جواب: باید توجّه داشته باشید که در عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، یا ائمّۀ هدی علیهم السلام سکّه‌هایی وجود داشته که «لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ» * و «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّٰهِ» بر آن منقوش بوده، و مردم همه روز به آن دست می‌زدند. وجود چنین تمبرها یا سکّه‌هایی سبب ترویج اسلام و قرآن است. منتها مردم وظیفه دارند که بدون وضو دست بر آن نزنند. ما وظیفه داریم از این طریق شعائر اسلام را تبلیغ کنیم، مردم هم وظیفۀ خاصّ خود را دارند.
سؤال 138- اگر مهری با نام «عبد الله … » داخل چاه توالت (که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد) افتاده باشد، حکم آن چه می‌باشد؟
جواب: اگر مهر به همان صورت که در بالا نوشته‌اید «عبد الله» بوده، مشکلی ندارید. ولی اگر به صورت «عبد الله» بوده، مادام که نقش مُهر باقی است، باید آن محلّ را تخلیه یا تعطیل کنید، و اگر دیگران خبر ندارند، لازم نیست اعلام کنید. امّا آنان که می‌دانند، باید رعایت کنند. و اگر چاه متّصل به لوله‌کشی فاضلاب است، هنگامی که اطمینان حاصل شود آن مهر همراه فاضلاب به نقطۀ دوری منتقل شده، مشکلی ندارد.
وضوی جبیره
سؤال 139- آیا دست مصنوعی در حکم جبیره است، و در هنگام وضو باید دست مرطوب بر آن کشید؟
جواب: دست مصنوعی حکم جبیره ندارد.
سؤال 140- فردی هستم که به خاطر جراحت دائماً آمپول می‌زنم، و نمی‌توانم چسبی که روی محل تزریق زده می‌شود را جدا نموده، سپس وضو بگیرم. تکلیف من چیست؟
جواب: اگر می‌توانید، چیزی روی آنها بگذارید، و وضوی جبیره بگیرید.
سؤال 141- دائماً به دستم آمپول می‌زنم، و اثر چسب زخم بطور کامل پاک نمی‌شود. آیا برای وضو گرفتن اشکالی پیش می‌آید؟
جواب: اگر راهی برای برطرف کردن آن نباشد، به همان صورت وضو می‌گیرید.
سؤال 142- شخصی در یکی از اعضای وضو، زخمی دارد که خونریزی آن حتّی با گذاشتن جبیره قطع نمی‌گردد. چگونه باید وضو بگیرد؟
جواب: بقیّۀ اعضا را می‌شوید، و مسح سر و پا را انجام می‌دهد، و احتیاطاً تیمّم هم می‌کند.
سؤالات متفرّقۀ وضو
سؤال 143- فردی هستم قطع نخاع که اگر در منزل بمانم با وسائلی که دارم یا با کمک نائب می‌توانم به راحتی وضو بگیرم، امّا مجبورم برای کار یا تحصیل از خانه خارج شده، و به هنگام نماز نمی‌توانم در خارج از منزل وضو بگیرم، یا وضویی که می‌گیرم ناقص است. آیا لازم است دائم در خانه بمانم، و کار و تحصیل را رها سازم؟
جواب: شما می‌توانید کار و تحصیل را ادامه دهید، و به مقداری که در خارج از منزل میسّر است وضو بگیرید، و نماز را بخوانید.
سؤال 144- اگر در موقع وضو آب شیر را نبندیم، آیا اسراف محسوب شده، و جایز نمی‌باشد؟
جواب: مسلّماً اسراف است، و جایز نیست.
سؤال 145- اگر در موقع وضو قطراتی از آب بر اعضای وضوی ما بپاشد، چه حکمی دارد؟
جواب: چند قطره تأثیری ندارد.
