درست است كه همة انسان ها برای بندگی خلق شده اند و درست است كه پیامبر و امامان برای عملی شدن بندگی همه انسان ها خلق و مأمور شده اند، ولی می دانید كه اكثر انسان ها نتوانستند آن هدف را به نحو كامل در زندگی خود ظاهر كنند و لذا هدف خلقتِ خود و هدف خلقت و مأموریت پیامبر و امام را در خود محقق نكردند. با توجّه به این نكات است كه خداوند می فرمایند: هدف خلقت پیامبر و امام، فاطمه«سلام الله علیها» است، چون آن حضرت هدف خلقت افلاك و نبوت نبی و ولایت ولیّ را، كه بندگی باشد به نحو كامل در خود ظاهر كرده است
بسم الله الرّحمن الرّحیم
حضرت حق در حدیث قدسی می فرمایند:
«یا اَحْمَد! لَوْلاكَ لَمَا خَلَقْتُ الأفْلاكَ، وَ لَوْلا عَلِیٌّ لَما خَلَقْتُكَ، وَ لَوْلا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُكُما»؛[1] یعنی ای احمد! اگر اراده ای در خلقت تو نبود، افلاك را خلق نمی كردم، و اگر اراده ای در خلقت علی نبود، تو را خلق نمی كردم، و اگر اراده در خلقت فاطمه نبود، هیچ كدام از شما دو نفر را خلق نمی كردم
.اگر با دقّت این حدیث را دنبال كنیم به معارف خوبی دست خواهیم یافت، ولی اگر سرسری از آن بگذریم نه تنها معرفتی به دست نمی آوریم بلكه ممكن است به نتایج غلطی برسیم كه موجب گمراهی ما شود.
ظاهر حدیث ممكن است این مفهوم را در ذهن بیاورد كه پیامبر خدا«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و علی«علیه السلام» اصل نیستند، بلكه فاطمه«سلام الله علیها» اصل است، در حالی كه فاطمه«سلام الله علیها» می گوید همه چیزم پیامبر است، همان طور كه امیر المؤمنین«علیه السلام» می فرمایند: من بنده ای از بندگان محمد هستم، پس در این كه پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» اصل و مقدّمة خلقت است بحثی نیست و این روایت نمی خواهد این موضوع را نفی كند، بلكه نكته دیگری را می خواهد به معارف ما اضافه نماید.
یك مثال عرض می كنم تا موضوع روشن شود: ما اگر یك حسینیه بسازیم تا در آن روضه خوانی كنیم، همه كارهای اولیه – اعم از بنّا و آجر و سیمان- مقدّمه می شوند برای این كه رضه خوانی به وقوع بپیوندد، از طرفی روضه خوانی، نه چای دادن است و نه منبر و بلندگو، بلكه طرح مصائب و حركات و سخنان امام حسین«علیه السلام» است، پس اعتبار همة آن مقدّمات به تحقّق آن هدف است. یا مثلاً متوجّه اید مقدّمات وجود انسان روی زمین همگی عاملی بوده كه انسان ها فعلاً در روی زمین در حال زندگی باشند، ابتدا باید زمین باشد ، آب و هوا و امثال آن باشد تا بدن ما روی زمین و به كمك آن مقدمات رشد و نموّ كند و به این حالت كنونی درآید، حال كه زمینه به وجودآمدن بدن ما فراهم شد، خود آن ها مقدّمه می شود برای هدفی دیگر، همان هدفی كه قرآن در رابطه با آن می فرماید:«ما خَلَقْتُ الْجِنِّ وَ الْاِنْسِ اِلّا لِیَعْبُدُون»؛ یعنی ما جن و انس را خلق نكردیم مگر برای بندگی، پس همه انسان ها خلق شده اند برای بندگی. حضرت فاطمه«سلام الله علیها» هم مثل همة انسان ها برای بندگی خلق شده است، چون هدف خلقت، بندگی است، از طرفی هدف رسالت و ارسال پیامبران برای كمك به مردم است تا به بهترین نحو بندگی كنند، و به همین جهت هم خود پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» به دینش ایمان دارد و به آن عمل می نماید تا بندگی خود را پایدار نگهدارد. لذا قرآن در مورد پیامبرخدا«صلّی الله علیه وآله وسلّم» می فرماید: «آمَنَ الرَّسول بِما اُنْزِلَ اِلَیْه مِنْ رَبِّه...» یعنی؛ پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» هم مثل بقیه به دین خودش ایمان دارد. از طرفی پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» این دین را آورده است تا مردم بندگی كنند، خودش هم به كمك این دین بندگی می كند، پس هدف رسالت رسول، بندگی است و خداوند رسول خود را نیافرید مگر برای بندگی.
هدف ولایت امیرالمؤمنین«علیه السلام» نیز عین هدف رسالت برای تحقق بندگی است، یعنی ولیّ خدا به امامت منصوب می شود تا ادامه دهندة راه رسالت باشد و مواظب است پیام رسول خدا«صلّی الله علیه وآله وسلّم» مورد تحریف قرار نگیرد و دین پیامبر را در راستای همان هدف پیامبر خدا«صلّی الله علیه و آله سلّم» تفسیر كند و این در حالی است كه خودشان به كمك دین پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و راهنمایی هایی كه خداوند بر قلب آن ها الهام می فرماید، هر چه بهتر بندگی خدا را پیشه كرده اند.
پس عنایت فرمودید كه هدف رسالت و هدف امامت این است كه انسان ها به كمك دینی كه رسول خدا«صلّی الله علیه وآله وسلّم» می آورد و به كمك راهنمایی هایی كه امام معصوم می نماید، به بندگی خدا نایل شوند. از آن طرف طبق آیه قرآن هدف خلقت جن و انس هم بندگی است. با توجه به این كه هدف خلقتِ جن و انس بندگی است و هدف وجود پیامبر و امام هم رساندن انسان هاست به بندگی، پس حالا كه روایت می فرماید: هدف خلقت افلاك و پیامبر«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و علی«علیه السلام»، فاطمه«سلام الله علیها» است، به این اعتبار است كه فاطمه«سلام الله علیها» مظهر كامل و بالفعل بندگی است.
درست است كه همة انسان ها برای بندگی خلق شده اند و درست است كه پیامبر و امامان برای عملی شدن بندگی همه انسان ها خلق و مأمور شده اند، ولی می دانید كه اكثر انسان ها نتوانستند آن هدف را به نحو كامل در زندگی خود ظاهر كنند و لذا هدف خلقتِ خود و هدف خلقت و مأموریت پیامبر و امام را در خود محقق نكردند. با توجّه به این نكات است كه خداوند می فرمایند: هدف خلقت پیامبر و امام، فاطمه«سلام الله علیها» است، چون آن حضرت هدف خلقت افلاك و نبوت نبی و ولایت ولیّ را، كه بندگی باشد به نحو كامل در خود ظاهر كرده است.
خداوند خواست همگی بندگی خدا را بپذیرند و در عمل بنده خدا شوند، امّا نشدند، امّا فاطمه«سلام الله علیها» آنچه خدا خواست بشود، شد.
ممكن است بپرسید آیا طبق این بحث، این روایت می خواهد بگوید پیامبر خدا«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و علی«علیه السلام» مظهر بندگی نبودند؟ در جواب باید گفت: در مورد شخصیت پیامبر خدا«صلّی الله علیه وآله وسلّم» و علی«علیه السلام» دوبعد مطرح است، یك بُعد همان بُعد رسالت و امامت آن بزرگان است، و یك بُعد، بُعد بندگی آن هاست، از نظر بندگی همه این ذوات مقدسه كامل اند و همگی مقصد و هدف خلقت می باشند، ولی از جهت رسالت و امامت موضوع دیگری مطرح است كه آن عبارت است از هدف رسالت و امامت، این روایت می خواهد بفرماید: هدف رسالت و امامت ظهور بندگی است و فاطمه«سلام الله علیها» مظهر كامل آن هدفی است كه رسول به اعتبار رسالت و امام به اعتبار امامت، به عهده دارند و توجه به شخصیت حضرت زهرا«علیها السلام» در روایات، بیانگر این نكته است كه ما می توانیم اهداف صحیح بندگی را در حركات و سكنات صدیقة كبری«سلام الله علیها» پیدا كنیم.
«والسلام»
منبع: لب المیزان
............................
پی نوشت ها:
1- جنة العاصمه، ص168، ه نقل از كشف الّلئالی.
مطالب مرتبط
