غدیر از منظر عقل - مبحث اول: چرا به امام نیاز داریم؟
در این نوشتار به مباحث غدیر از منظر عقل پرداخته می شود که مبحث اول آن با عنوان «چرا به امام نیاز داریم؟» تقدیم حضور شما گرامیان می شود.
مقدمه بحث اول: چرا به امام نیاز داریم؟
تعریف : امام، نائب و جانشین پیغمبر است که در تمام امور دین و دنیا مانند پیغمبر نه مستقلاً، مقتدا و پیشوای امت باشد.
با توجه به تعریفی که از امام بیان شد، مذاهب اسلامی در چند جهت با یکدیگر اختلاف دارند:
- نصب کردن امام ضروری و واجب است یا نه.
- اگر واجب است بر خداوند متعال واجب است یا بر امت.
- عقل حکم می کند بوجوبش یا شرع.
اما اعتقاد مذهب شیعه دوازده امامی بر آن است که «نصب کردن امام بر پروردگار واجب است، هم عقلا و هم سمعا».
دلالیل عقلی برای وجود نصب امام :
وجه اول آنکه هر دلیلی که دلالت بر وجوب فرستادن پیغمبران می کند، بر نصب امام نیز می کند.
تمام عقلای عالم بر این نکته اتفاق نظر دارند که مردم در امور دین و دنیای خود به یک رئیس و حاکم نیاز دارند تا در امور مختلف، آنها را به راه درست و صحیح هدایت کند و دعواها و درگیری هایی که در معاشرات و معاملات با یکدیگر رخ می دهد را به عدل داوری کند و از حق دفاع کند و حق را به حقدار برساند. چنین کسی یا نبی است یا امام که جانشین او است؛ خصوصا بعد از پیغمبر خاتم که امیدی به بعثت پیغمبر جدیدی نیست.
وجه دوم آنکه نصب امام لطف است و لطف بر خدا عقلا واجب است.
یک قاعده عقلی وجود دارد که می گوید: «اصلح بر خداوند واجب است»؛ بدین معنا که بر خداوند لازم و واجب است برای هدایت بشریت در دین و دنیا، بهترین راه را قرار دهد.
شکی نیست در اینکه اصلح به حال بندگان و انسانها، زمانی است که یک حاکم و رئیس، تمام امور دین و دنیای ایشان را به بهترین نحو و به گونه ای که خداوند می خواهد هدایت کند. چنین رئیسی یا پیغمبر است یا امام و در زمانی که پیغمبر نباشد منحصر است بر امام.
وجه سوم، نصب حافظان شریعت:
بعثت حضرت رسول (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) مخصوص زمان آن حضرت نبود، بلکه مبعوث است بر همه خلایق تا روز قیامت. فلذا خداوند متعال به آن حضرت، قرآن و شریعتی تفویض کرد که به همه نیازهای بشریت پاسخ می دهد. همچنین آداب و سنن در هر امری حتی خوردن و آشامیدن و جماع کردن و ... برای ایشان مقرر کرد. مدت بعثت آن حضرت مدت کمی بود و در آن مدت کم، جمعیت اندکی به آن حضرت ایمان آوردند که اکثر آنها نیز در باطن منافق بودند. پس هیچ عاقلی قبول نمی کند که خدا و رسول، چنین امر عظیمی را ناتمام بگذارند و حافظی بر این ملت و شریعت و کتاب و سنت که معصوم و مأمون از کذب و سهو و تغییر و تبدیل باشد، مقرر نکنند. و فقط به این بسنده کنند که یک کتاب مجملی در بین آنها بگذارند که هنوز آن کتاب جمع و ترتیب نیافته باشد و آنچه که در آن وجود دارد در نهایت اجمال باشد و هر کس به نحوی که بخواهد از آن برداشت کند و مفسری برای آن تعیین نفرمایند. یا آنکه از هزار و یک احکام ضروری که حتی در ظاهر آن هم نیست و احادیث سنت نیز در نهایت اختلاف و تشویش می باشد.
همچنین حاکمیت و زمام امور را رها کنند تا هرکسی بیاید با هواهای نفسانی خویش جامعه را به نفع خود و خانواده و اقوام خود اداره کند. هر کسی بهره قلیلی از عقل داشته باشد چنین امر پستی را بر خدا و رسول روا نمیدارد و خداوند حکیم و رحیم نسبت به بندگان خصوصا بر این امت و پیغمبری به آن مهربانی و شفقت در حق امت، چگونه راضی به این حیرت و ضلالت نسبت به بندگان می شوند؟! پیغمبر بزرگواری که آن همه آزارها بر بدن شریف و نفس لطیف خود برای هدایت امت قرار داد، ولی به یکباره دست از ایشان برداشت و حاکمی برای آنها قرار نداد. در صورتی که دهقانی در روستایی بیمار شود برای شفقت بر رعیت خود و مزارع خود یک کسی را تعیین می کند و وصیت برای آنها می کند و ضوابطی برای متروکات خود تعیین می نماید اما پیغمبر آخرالزمان از دنیا میرود و برای دین و ملت و کتاب و سنت و رعیت و امت خود کسی را تعیین نمی کند. «اگر در این باب عقل حکم نکند در هیچ بدیهیاتی حکم نخواهد کرد».
وجه چهارم، عادت تعیین خلیفه در جمیع انبیاء:
مخالفان نیز معترفند که عادت مقرر شده خداوند در جمیع انبیاء (علیهم السلام) از آدم تا خاتم آن بود که تا خلیفه ای از برای ایشان تعیین نمی کرد، از دنیا رحلت نمی فرمود و سنت حضرت محمد (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم) در جمیع جنگ ها و سفرهای جزئی که آن جناب از مدینه مشرف میفرمود، آن بود که رئیس و خلیفه تعیین می کرد و در جمیع بلاد اسلامی نیز حاکمی نصب می نمود و امور آنها را رها نمی کرد؛ پس چگونه در این مفارقت کبری و سفر بی منتها احوال آنان را مهمل و امور ایشان را رها کرده است؟!
برای تحقیق و بررسی های بیشتر در راستای موضوع غدیر، به ویژه نامه «کمال الدین و تمام النعمة» مراجعه بفرمایید.
مطالب مرتبط
