نوجوانان در گرداب فضای مجازی

دکتر پریسا قیاسی، محمداسماعیل سعیدی، کبری خزعلی
شبکه های اجتماعی

اشاره
فضایی با دسترسی راحت و استفاده ساده تر که در فهرست مخاطبان فضای مجازی همه جور سنی را می توان دید از کودکان زیر 7 سال تا سالمندان بالای 90 سال؛ این وسط اما تیغ برنده استفاده نامناسب از فضای مجازی بین همه گروه های سنی، زیر 16 ساله ها را نشانه گرفته است. نوجوان هایی که اتفاقا یکی از طرفداران پروپاقرص دنیای اینترنت و شبکه های مختلف مجازی هستند و متاسفانه مثل بیشتر مخاطبان این فضا، روش های استفاده از آن را بلد نیستند.
همین اتفاق زنگ خطر را برای کشورهای اروپایی و پدیدآورندگان اولیه فضای مجازی به صدا درآورده و باعث شده به این فکر بیفتند محدودیت هایی را برایشان به وجود بیاورند. محدودیت هایی برای استفاده از کاربری فیسبوک، اینستاگرام، ایمیل و دیگر شبکه های اجتماعی. اتفاقی که تن شرکت های بزرگ فناوری را در نقاط مختلف دنیا به خصوص آمریکا لرزانده است. با این حال قرار است تا اندازه ای از نگرانی خانواده هایی که نوجوان در خانه دارند، بکاهد.
کاری به تصویب شدن یا نشدن این قانون در اروپا نداریم، اما وقتی نگاهمان را از آن سوی مرزهای کشورمان به این سو برمی گردانیم و چشم مان به جمعیت نوجوانی می خورد که مثل همتایان خارجی شان بیشتر از دنیای واقعی در فضای مجازی زندگی می کنند، به اهمیت این محدودیت حتی در کشور خودمان هم پی می بریم. اتفاقی که از نظر دکتر پریسا قیاسی، روان شناس کودک و نوجوان و مشاور فرزندآوری نه یک انتخاب که یک ضرورت است.
دکتر قیاسی با اشاره به این موضوع به ما می گوید: اعمال محدودیت در سن نوجوانی برای استفاده از فضای مجازی کار پسندیده و به جایی است و دلایل زیادی هم دارد. اولین نکته این است که سن نوجوانی یعنی سن کنجکاوی. همه ما نوجوان ها را با این خصیصه می شناسیم که کنجکاو است. حالا وقتی به اینترنت دسترسی داشته باشد و بتواند جواب سوال هایش را از اینترنت به دست بیاورد، مشکلات زیادی برایش به وجود خواهد آمد. چرا؟ چون هنوز به آن تجربه و بلوغ فکری نرسیده و همه چیز را در این فضا باور می کند.

نوجوان زودباور زود هم آسیب می بیند
این زودباوری به گفته دکتر قیاسی در ذات نوجوان است. این روان شناس با اشاره به این موضوع تاکید می کند: من و شمای بزرگسال وقتی شروع به جستجو در اینترنت می کنیم، خیلی از مسائل را می بینیم که درست نیست، ا ما به تجربه می فهمیم که نباید به همه آنچه می بینیم اعتماد کنیم ، اما نوجوان ها این طور نیستند. دلیل بعدی از نظر دکتر قیاسی، اتفاقی است که این روزها در فضای مجازی رخ می دهد؛ اتفاقی که ریشه اش به ارسال اطلاعات در شبکه های مختلف اجتماعی برمی گردد. از آنجا که در این شبکه ها، اطلاعات بدون حساب و کتاب و بدون این که فرد دنبالشان باشد، ارسال می شود، در نتیجه نوجوان در معرض اطلاعاتی قرار می گیرد که در درستی یا نادرستی شان شک وجود دارد.
این روان شناس ادامه می دهد: این مورد از این نظر آسیب زاست که خیلی وقت ها نوجوان خودش کنجکاوی نمی کند، اما صرفا به دلیل عضویت در شبکه های مجازی ای مثل تلگرام و... در معرض استفاده از اطلاعاتی قرار می گیرد که مناسب سن اش نیست.
برای رسیدن به سومین دلیل از دیدگاه دکتر قیاسی، باید این نکته را در نظر بگیریم که دوره نوجوانی دوره گذار است، از این لحاظ نوجوان ها چون تازه از دوران کودکی بیرون آمده اند و هنوز هم به بزرگسالی نرسیده اند، یک دوره گذار را طی می کنند؛  دوره ای که خیلی طولانی نیست، اما اثرات زیادی بر شخصیت آنها در بزرگسالی خواهد گذاشت. در نتیجه با وجود آگاهی هایی که همه ما از آسیب های فضای مجازی داریم، نباید از اثرات آن بر شخصیت نوجوان ها در این دوره گذار غافل شویم.

خانواده ها هم اعمال محدودیت کنند
آخرین دلیل، اما ریسک پذیری نوجوان هاست که یکی دیگر از ویژگی های خاص این گروه سنی است و به گفته این روان شناس کودک و نوجوان، می تواند بزرگ ترین تهدید برای آنها باشد.
دکتر قیاسی با اشاره به این موضوع می گوید: نوجوان ها احساس خطر نمی کنند، برای همین ممکن است خودشان را به دردسر بیندازند و از آنجا که پدر و مادر نظارتی بر فضای مجازی ندارند، احتمال آسیب دیدن نوجوانانشان بسیار زیاد است.
دکتر قیاسی وقتی پای خانواده ها را به این مساله باز می کند، از آنها یک خواهش بزرگ هم دارد: این که بهتر است خانواده ها در استفاده از فضای مجازی برای فرزندانشان محدودیت ایجاد کنند. اتفاقی که متاسفانه این روزها نمی افتد.

معایب استفاده از فضای مجازی بدون آموزش
اما آسیب زا بودن فضای مجازی به عقیده محمداسماعیل سعیدی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی هم نکته ای است که با وجود علم و آگاهی به آن کمتر مورد توجه قرار می گیرد؛  مساله ای که ریشه در غفلت متولیان فرهنگی و به خصوص نظام آموزشی کشورمان دارد.
سعیدی با اشاره به همین موضوع می گوید: در بحث فضای مجازی معتقدم در کشور ما یک غفلت بزرگی اتفاق افتاده و می بایست قبل از این که این فضا و امکانات آن در اختیار شهروندان قرار می گرفت،  آموزش ها و فرهنگ سازی های لازم برای استفاده ازآن به مردم داده می شد که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در همین رابطه ادامه می دهد: آسیب ها و تهدید های فضای مجازی جزو بدیهیات جامعه امروز است، تا جایی که حتی آنهایی که طراحان این فضا بودند و از ابتدا از آن استفاده می کردند حالا به این نتیجه رسیده اند که باید محدودیت هایی را مخصوصا برای سنین پایین ایجاد کنند.

فضای مجازی؛ ابزاری برای نفوذ فرهنگی
ابزارهای تهاجم فرهنگی اگر تا پیش از این به ماهواره و برنامه های خاص اش خلاصه می شد، حالا مدت هاست پا از چهاردیواری خانه ها فراتر گذاشته و در یک گوشی هوشمند و تبلت به جیب و کیف خیلی ها راه یافته است؛  گوشی هوشمندی که در هیچ لحظه ای مخاطبانش را تنها نمی گذارد. اتفاقی که از نظر رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی، فضای مجازی را به مهم ترین ابزار تهاجم فرهنگی غرب تبدیل کرده است.
کبری خزعلی با اشاره به همین موضوع به ما می گوید: تاثیرات مشکلات به وجود آمده در موضوع فرهنگ که مهم ترین مساله ماست و نفوذ فرهنگی که از نفوذ اقتصادی، سیاسی و حتی امنیتی به فرموده مقام معظم رهبری مهم تر است، الان در جامعه ما دیده می شود و متاسفانه در حال ضربه زدن به سلامت جامعه است. این در حالی است که جلوگیری از آسیب و نفوذ بیماری جزو وظایف حاکمیت است. با این حال اگر برای این معضل چاره اندیشی نشود و به سرانجام نرسد، در آینده ای نزدیک به گردابی بزرگ تبدیل خواهد که نه تنها نوجوان ها بلکه دیگر گروه های سنی را هم غرق خواهد کرد.

 

منبع: جام جم

Share

دیدگاه‌ها

عاااااااااااااااااااااااااالی بود ممنمونم و واقعا متشکرم از کسی که این رو تهیه کرده خسته نباشید