بزرگی نقل می کرد، پادشاهی به مکانی وارد شد، همه به احترام پادشاه بپا خواستند، اما در میان جمع، فقیری بود که از جای خود بلند نشد. پادشاه نزد فقیر رفت به او گفت: می دانی من که هستم. فقیر گفت: مگر که هستی؟
پادشاه شروع کرد به توضیح دادن، من پادشاه این ملک و... هستم. فقیر گفت: بعدش چی؟
پادشاه گفت: بعدش هیچی. فقیر گفت: تو می خواهی بعدا هیچی بشوی من الان هیچی هستم. پس فرقی بین من و تونیست.
وقتی در زندگی انبیاء و اولیاء و بزرگان جستجو می‌کنیم و شرح حال آنها را مطالعه می کنیم، یکی از خصوصیات بارز که در زندگی آنها نمایان است تواضع و فروتنی است. مشاهده می کنیم که این افراد با فقرا همنشین و هم سفره می شدند، از رفاقت و همراهی با انسانهای فقیر هیچ گونه احساس حقارت نمی کردند و برای اینکه مقام و منقبتی نزد خداوند دارند برای خود مقام و فخری محسوب نمی کردند و به واسطه‌ی این کار، تکبر نمی‌ورزیدند. لذا این بزرگواران، می‌توانند برای ما در زندگی یک الگوی عملی باشند.
مثلا شیخ عباس قمی در مورد خود به پسرش نقل می کند:
وقتى كتاب منازل الاخرة را نوشته و به چاپ رساندم، در قم شخصى بود به نام «عبدالرزاق مسأله گو» كه هميشه قبل از ظهر در صحن حرم مطهر حضرت معصومه(سلام الله علیها) احكام شرعي را براي مردم مى گفت. مرحوم پدرم «كربلائى محمدرضا» از علاقه مندان منبر شيخ عبدالرزاق بود، به حدى كه هر روز در مجلس او حاضر مى‌شد و شيخ هم بعد از مسأله گفتن، كتاب منازل الاخرة مرا مى‌گشود و از آن براى شنوندگان و حاضران از روايات و احاديث آن مى خواند. روزى پدرم به خانه آمد و مرا صدا زد و گفت شيخ عباس؛ كاش مثل عبدالرزاقِ مسئله گو مى شدى و مى توانستى منبر بروى و از اين كتاب كه او براى ما مى خواند، تو هم مى خواندی.
چند بار خواستم بگويم پدرجان؛ اين كتاب از آثار و تأليفات من است اما هر بار خوددارى كردم و چيزى نگفتم و فقط گفتم: دعا بفرمائيد خداوند توفيقى مرحمت نمايد.
این نشانه تواضع و فروتنی در شیخ عباس است با اینکه می‌توانست، عرض اندام کند سکوت کرده و به پدرشان در مورد اثار خود پیزی بیان نمی کنند.
امام حسن عسگری(علیه السلام) در روایتی مصادیقی از تواضع و فروتنی را بیان می فرمایند:
«مِنَ التَّوَاضُعِ السَّلَامُ عَلَى كُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ وَ الْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الْمَجْلِس [1] سلام کردن بر هرکسی که از پیش او می‌گذری و نشستن در جایی که بالای مجلس نیست، از تواضع و فروتنی است.»
امام مصادیق بارز در تواضع را سلام کردن و نشستن در پایین مجلس بیان می‌دارند، که این خصوصیات را در رفتار کامل‌ترین افراد، یعنی رسول اکرم و ائمه معصومین(علیهم السلام) و همچنین الگوهای عملی به وضوح مشاهده می‌کنیم.
امروزه در جامعه‌ی ما یکی از اموری که به فراموشی سپرده شده است، سلام کردن به یکدیگر است. در این روایت امام مطلق بیان فرمودند چه آشنا و چه غریبه ها که از خصوصیات بارز پیامبر می توان به سبقت گرفتن در سلام کردن را بیان کرد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، ص486، جامعه مدرسين - قم، چاپ: دوم، 1404 / 1363ق.
