پنج گام اساسی اقتصاد مقاومتی در کشاورزی

با ابلاغ حکیمانه رهبر معظم انقلاب این روزها "اقتصاد مقاومتی" نه تنها به عنوان واژه ای مطرح در ادبیات اقتصادی کشور مبدل شده، بلکه به هر وزارتخانه ای که سرک می کشید، صحبت از راه های به کارگیری "اقتصاد مقاومتی" در آن بخش است.
اقتصاد مقاومتی (Resistive economy) روشی برای مقابله با تحریم ها در شرایطی به علیه یک منطقه یا کشور تحریم شده تعریف شده و معمولاً به کار برده می شود که واردات و صادرات برای آن کشور مجاز نیست.
یکی از مباحث مهم در مقوله "اقتصاد مقاومتی"، تشخیص حوزه های فشار و به دنبال آن کنترل بی اثر کردن آن تأثیرها است و در بخش های مختلف راه های متفاوتی نیز برای حصول آن وجود دارد.
بی تردید کاهش و قطع وابستگی به خارج و استفاده بهینه از منابع موجود و به عبارتی ارتقای بهره وری از مهم ترین راهبردهای اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی تلقی می شود و بدیهی است مسیر عبور همه راهکارها از این گذرگاه عبور می کند.
در کالبدشکافی امروز بخش کشاورزی شفافیت آمارها، بهینه کردن منابع مورد استفاده و ارتقای بهره وری، کاهش قیمت تمام شده و... از مظاهر "اقتصاد مقاومتی" به شمار می رود و تکیه بر منابع و امکانات داخلی، نقش اصلی را ایفا می کند، تکیه ای که سرمایه گذاری های زیربنایی رنگ و بوی اجرایی به آن می بخشد.
نکته مهم دیگر در اقتصاد مقاومتی بخش کشاورزی، توجه ویژه همه ارگان ها به مجموعه عواملی است که باعث افزایش تولید، کاهش ضایعات و قیمت تمام شده پایین می شود.
البته "اقتصاد مقاومتی" نقطه ای است که دیگر تئوری مزیت نسبی، آن گونه که در اقتصاد غیرمقاومتی تعریف می شود، مجال بروز نمی یابد و در آن رغبت کشاورزان به تولید محصولات استراتژیک اهمیت دوچندان می یابد و البته توجه به ارتقای بهره وری، حفظ منابع طبیعی و کاهش قیمت تمام شده موضوعیت بسیار پیدا می کند.
مبحث مهم مورد توجه دیگر در "اقتصاد مقاومتی" این است که اقتصاد مقاومتی، طرحی بسته و درون گرا نیست و در صورت توجه مسئولان و به کارگیری طرح های نوین، می توان زمینه را برای پایداری اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی فراهم کرد.
اما در این وادی، الزامات "اقتصاد مقاومتی" در بخش کشاورزی چیست و چه بخش هایی دارد و به عبارتی پازل "اقتصاد مقاومتی" در کشاورزی چگونه شکل می گیرد؟ 
برای یافتن پاسخ این پرسش، در یک کلام می توان "ارتقای بهره وری" را به عنوان شاکله ساختاری مطرح کرد و برای یافتن راه های اجرایی آن به موارد زیر توجه کرد:
1- مهم ترین راهکار اجرایی "اقتصاد مقاومتی" تسریع در راستی آزمایی آمارهای موجود تولید در بخش کشاورزی است، چرا که اگر "آمار" را پایه و اساس هرگونه برنامه ریزی تلقی کنیم، بدیهی است بدون وجود آن هرگونه حرکتی در راستای اقتصاد مقاومتی بدون پشتوانه خواهد بود.
2- وقتی به آمار بالای ضایعات در بخش کشاورزی پی می بریم که گاهی تا 30 درصد هم می رسد، بیشتر به جایگاه رفیع از میان بردن این نقیصه بزرگ در بخش کشاورزی پی می بریم.
نقیصه ای که در تمام مراحل تولید و حتی پس از تولید قابل مشاهده است و می طلبد تا برنامه ریزان به این پاشنه آشیل بخش کشاورزی که از مراحل کاشت بذر، تا بی کیفیتی سموم و دیگر نهاده ها و از همه مهم تر مکانیزه نبودن کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی گسترده شده توجه ویژه تری داشته باشند.
مسئله مهم دیگر اینکه، به عنوان نمونه در گندمی که با این اصلاحات ساختاری تولیدشده و آرد آن به دست نانوا می رسد، باز هم به دلیل سنتی بودن شیوه پخت و حتی نحوه مصرف هم وطنان شاهد اتلاف منابع ملی هستیم.
3- تقویت پیش نیازهای ساختاری تولید یکی از مهم ترین راهکارهای اجرایی شدن "اقتصاد مقاومتی" بخش کشاورزی به شمار می رود، چرا که تا کشاورزی ما در اراضی خرد صورت می گیرد، رسیدن به کشاورزی مکانیزه و ارتقای بهره وری آب در عمل غیرممکن می شود و به دنبال آن رسیدن به کشاورزی اقتصادی که در نهایت رهیافت حصول اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی است، رنگ می بازد. بدیهی است برنامه ریزان جهادکشاورزی باید برای رفع این مشکلات ساختاری راهکارهای اجرایی ارائه دهند، چرا که در عمل قانون منع خرد شدن اراضی و اجرای طرح آبیاری تحت فشار تاکنون به هنجارهای معقول نرسیده است.
4- تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی برای ورود به کشاورزی و صنایع تبدیلی با راهکارهای تشویقی و ایجاد انگیزه بیشتر آنها با اعطای تسهیلات کم بهره، معافیت های مالیاتی و... می تواند گام بزرگ دیگری در این باره به شمار رود.
5- تغییر تفکر و دیدگاه مسئولان کلان کشور نسبت به بخش کشاورزی و تغییر رویه شعارزدگی این بخش از موارد مهم دیگر موفقیت بخش کشاورزی در اقتصاد مقاومتی به شمار می رود، چرا که تا شعارهایی نظیر "کشاورزی محور توسعه" و... رنگ و بوی عملی به خود نگیرد و همواره این بخش در تمام سطوح زیر سایه قرار داشته باشد نمی توان به "اقتصاد مقاومتی کشاورزی" دست یافت.
مهجوریت تاریخی در سرمایه گذاری های زیربنایی، مظلومیت در مقام مقایسه با بخش های بازرگانی و خدمات، به حاشیه رانده شدن در کلیه سطوح اجرایی ازجمله رسانه ملی، دارا بودن بزرگ ترین جامعه صنفی که به جز انتخابات در سایر موارد از هیچ امتیاز ویژه ای برخوردار نیستند و اگر برنامه ای هم در رسانه ملی به این بخش اختصاص می یابد در ساعاتی غیرمعمول پخش می شود و... ازجمله مواردی است که نشان می دهد "کشاورزی" در دیدگاه مسئولانمان در ادوار مختلف بیشتر از آنکه محور توسعه و استقلال باشد، محور شعارزدگی بوده و می طلبد برای حصول اقتصاد مقاومتی از این رویه فاصله بگیرد.
 

منبع مقاله : روزنامه اقتصاد پویا