فرزانگان قفقاز [۱۳۲] - بشیر ارکوانی لنکرانی (۱۲۸۲ - ۱۳۸۶ ق)

بشیر ارکوانی لنکرانی (۱۲۸۲ - ۱۳۸۶ ق)

آیت‌الله شیخ بشیر ارکوانی لنکرانی در سال ۱۲۸۲ ق (۱۸۶۶م) در روستای ارکوان از توابع شهرستان ماساللی منطقه لنکران دیده به جهان گشود در کودکی قرائت قرآن و کتاب‌های بوستان گلستان و نصاب‌الصبیان و دیگر کتب متداول مکتب‌خانه‌های وقت را از روحانیون منطقه فرا گرفت. سپس به حوزه علمیه لنكران رفت و مقدمات علوم دینی را در آنجا آموخت پس از آن به حوزه‌های علمیه اردبیل و زنجان رفت و سطوح عالی و کلام و حدیث و تفسیر را از استادان وقت حوزه‌های علمیه مذکور همچون حضرات آیات حاج میر صالح آقا مجتهد، آقا سید مرتضی خلخالی، آخوند ملا قربان علی زنجانی و میرزا مجید حکمی آموخت و برای تکمیل تحصیلات خود به حوزه علمیه نجف اشرف هجرت کرد و مدت پنج سال از محضر بزرگانی چون آخوند ملامحمد کاظم خراسانی و سيد محمدکاظم طباطبایی یزدی بهره برد و به مقامات عالی علمی و معنوی نایل آمد. در سال ۱۳۳۹ق (۱۹۲۱م) به زادگاه خود بازگشت و به وعظ، ارشاد، تبلیغ و تدریس پرداخت. ایشان در میان علوم اسلامی به علم کلام علاقه ویژه‌ای داشت و با تبحر خاصی کتاب شوارق الالهام که از کتب رسمی علم کلام در آن زمان بود را تدریس می‌کرد.

ایشان نمونه‌ای از علمای سلف در زهد و تقوی و جزء عالمان طراز اول منطقه به شمار می‌رفت. در دوران خفقان رژیم کمونیستی با همه محدودیت‌های ایجاد شد، جلسات وعظ و ارشاد، تبلیغ و ترویج معارف دینی و احکام شرعی را به طور پنهانی برقرار داشت و عده‌ای را نیز برای برپا نگه‌داشتن و اجرای احکام اسلامی تربیت نمود که از آن جمله فرزند خود آخوند حاج علی حسن را می‌توان نام برد. در آن دوران تاريك و مرارت‌بار شیخ مؤانست غریبانه‌ای با مرحوم آیت‌الله میرزامحمد حسین لنکرانی داشت و این دوعالم بزرگوار میان خود مواعده کرده بودند که هر کدام زودتر از دنیا رفت دیگری بر جنازه او نماز گذارد و دست تقدیر چنان بود که شیخ با آنکه از میرزامحمد حسین مسن‌تر بود بر جنازه او نماز گزارد.

سرانجام آن عالم ربانی و روحانی جلیل‌القدر پس از يك صدسال عمر، در سال ۱۳۸۶ ق (۱۹۶۶م) دار فانی را وداع گفت و به جوار رحمت حق شتافت و پیکر پاکش در قبرستان شهر ماساللی به خاک سپرده شد.

منبع: کتاب فرزانگان قفقاز، عادل مولایی، ص ۱۳۶ و ۱۳۷.