استقامت آهنین یاران امام حسین علیه السلام
از درس هایی که از عاشورا می توان گرفت ثبات قدم بر اعتقاد و باورها و استقامت در راه مستقیم الهی و هدف مقدس است. اینکه به اندک مشکلات زندگی، انسان خویش را نبازد. در این نوشتار برآنیم از استقامت آهنین یاران امام حسین علیه السلام در واقعه عاشورا مطالبی خدمت محبان آل الله تقدیم نماییم.
استقامت آهنین یاران امام حسین علیه السلام
انسانهای بزرگ در طول تاریخ در برابر تمام سختی ها و فشارهای دشمنان سرسخت مقاومت کردند و با اقتدار به راه خویش ادامه دادند و از ملامت هیچ ملامت گری نهراسیدند و سستی به خود راه ندادند. این روش مورد تأیید قرآن و سنت انبیای الهی و اولیای الهی بوده است.
آیات ناظر بر ثبات قدم داشتن
در دو آیه از قرآن به صراحت از خداوند تقاضای ثبات قدم شده است:
الف. صبر، لازمه استقامت:
وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرینَ.[بقره / 250]
و هنگامی که (لشکریان طالوت) در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند گفتند: «پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما بریز! و قدمهای ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز بگردان!
در این آیه شریفه ثبات قدم و استقامت بر راه به همراه صبوری آمده است. بنابراین برای ماندن در راه باید صبر پیشه کرد.
ب. استقامت رمز پیروزی:
وَ ما کانَ قَوْلَهُمْ إِلاَّ أَنْ قالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ إِسْرافَنا فی أَمْرِنا وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرینَ.[آل عمران / 147]
سخنشان تنها این بود که: «پروردگارا! گناهان ما را ببخش! و از تندروی های ما در کارها، چشم پوشی کن! قدمهای ما را استوار بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز گردان!
معنای ثبات قدم
صاحب قاموس در اینکه معنای ثبوت قدم چیست می گوید:
گاهی مراد از ثبوت قدم استقامت و صبر است مثل فَتَزِلَ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها.[نحل / 94] تا قدمی پس از ثبوتش بلغزد؛ یعنی استقامت به تزلزل مبدّل شود. وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا [آل عمران / 147]. یعنی بر ما استقامت عطا فرما! [قرشى بنایى، على اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیة - تهران، چاپ: ششم، 1412ق. جلد 5 ؛ صفحه 258]
خواستن ثبات قدم در زیارت عاشورا:
در زیارت عاشورای امام حسین علیه السلام در دو جا این ثبات قدم از خداوند خواسته شده است؛ یکی در اواسط زیارت آمده است: وَ أَنْ یُثَبِّتَ لِی عِنْدَکمْ قَدَمَ صِدْقٍ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَة.[ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، 1جلد، دار المرتضویة - نجف اشرف، چاپ: اول، 1356ش، ص 177]
و دیگری در فقره پایانی و در حالت سجده:
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَک مَعَ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ- دُونَ الْحُسَیْن. [ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، 1جلد، دار المرتضویة - نجف اشرف، چاپ: اول، 1356ش، ص 179]
سۆال این است که چگونه باید بر مسیر مستقیم پابرجا و ثابت قدم ماند؟ در این فقرات از زیارت عاشورا به این پرسش جواب داده شده که همانند امام حسین و یارانش که در راه حضرت جان خود را فدا کردند و تا آخرین قطره خون ایستادگی کردند باید شیعیان و دوستداران ایشان نیز در راه خدا و ارزشهای الهی ایستادگی کنند.
نمونه ای از استقامت عاشورایی
در واقعه عاشورا استقامت و ثبات قدم موج می زند؛ یکی از این صحنه ها زمانی است که امام حسین علیه السلام شب عاشورا بیعتش را از همه برداشت اما اصحاب با ماندن نهایت استقامت خویش را نشان دادند.
امام حسین علیه السلام شب هنگام یاران خود را جمع کرد، علی بن الحسین علیه السلام گوید: با آنکه بیمار بودم، نزدیک رفتم تا آنچه گوید بشنوم، شنیدم پدرم به اصحاب گفت:... [آیت الله کمره اى، در کربلا چه گذشت، ناشر: مسجد جمکران قم، چاپ: چهاردهم 1381 ش، ص: 280]
«اما بعد من یارانی با وفاتر و بهتر از یارانم نمی شناسم، پس خداوند همه شما را به جای من پاداش خیر دهد، همانا من گمان می کنم که روز (وعده) ما با این دشمنان، فردا باشد، من به همه شما اجازه داده ام که از من رها شوید، مرا بر شما عهد و پیمانی نیست، این شب، شما را پوشانده است پس آن را به کار گیرید و هر کدام از شما دست مردی از اهل بیت مرا بگیرد، که خداوند همه شما را پاداش نیک دهد. سپس در مناطق و شهرهایتان متفرق شوید تا اینکه خداوند گشایشی پیش آورد که این قوم کسی جز مرا نمی طلبند و اگر مرا به دست آورند، از طلب دیگران، دست می کشند»[زندگانى حضرت امام حسین علیه السلام، باقر شریف قرشى / مترجم سید حسین محفوظى ،ناشر: بنیاد معارف اسلامى قم، سال چاپ: اوّل- 1422 ق ، ج 3، ص: 196]
پاسخ اهل بیت امام حسین علیه السّلام
هنوز امام سخنانش را پایان نداده بود که برگزیدگان پاک از اهل بیتش، بپاخاستند و اعلام نمودند که آنان همان راهی را که او انتخاب کرده است، بر می گزینند و در مسیرش، به دنبال او خواهند بود و جز شیوه اش را برنگزینند، آنان همگی با چشمانی اشکبار به سخن آمدند و گفتند: «چرا این کار را انجام دهیم؟ برای اینکه بعد از تو باقی بمانیم؟ خداوند آن روز را هرگز به ما نشان ندهد».
ابتدا برادرش ابوالفضل العباس این سخنان را آغاز کرد و جوانمردان پاک از فرزندان خاندان نبوت از او پیروی کردند.[زندگانى حضرت امام حسین علیه السلام، باقر شریف قرشى / مترجم سید حسین محفوظى، ناشر: بنیاد معارف اسلامى قم، سال چاپ: اوّل- 1422 ق، ج 3، ص 197 و 198]
استقامت در کلام اصحاب:
«مسلم بن عوسجه» در حالی که اشکهایش بر صورتش روان بود، پیش آمد و خطاب به امام گفت: «آیا ما تو را رها کنیم، پس به چه چیزی از ادای حقت نزد خداوند عذر خواهی نماییم، به خدا قسم! از تو جدا نمی شوم تا نیزه ام را در سینه هایشان فرو برم و مادام که شمشیرم در دست من باشد، با آن ضربه می زنم و اگر سلاحی به همراهم نمی بود، آنان را با سنگ می زدم تا وقتی که همراه تو بمیرم».
«سعید بن عبد اللّه حنفی» به سخن آمد و وفاداری راستین خود را نسبت به امام اعلام نمود و گفت: «به خدا تو را رها نمی کنیم تا اینکه خداوند بداند که ما در وجود تو حرمت رسول او را حفظ کرده ایم ... به خدا! اگر می دانستم کشته شوم و زنده گردم و سپس سوزانده گردم و خاکسترم را برباد دهند و این کار، هفتاد بار در مورد من تکرار شود، از تو جدا نمی شدم تا اینکه در حمایت از تو جان دهم و چگونه این کار را نکنم در حالی که یک بار کشته شدن است و آنگاه کرامتی که هرگز پایانی برای آن نباشد»...
«زهیر بن قین» در همان خطی حرکت کرد که برادرانش اعلام نموده بودند.
همه یارانش یک نفس، قریب به این مضمون پاسخ دادند و گفتند: بخدا از تو جدا نشویم (جان ما قربانت) با گلو و چهره و دست خود تو را نگهداری کنیم و چون ما همه کشته شدیم وظیفه خود را انجام داده باشیم؛[زندگانی حضرت امام حسین علیه السلام ، ج 3، ص: 199 و 200] و در روز عاشورا همانگونه خود گفته بودند تا آخرین قطره خون از حریم رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم دفاع کردند و لحظه ای از راهی که برگزیدند پشیمان نشدند. باشد که ما هم در زندگی اینگونه باشیم و فشارهای دشمنان، ما را از ارزشهایی که حاصل خون شهیدانمان است غافل نکند.
جهت مطالعه بیشتر در مورد ماه محرم، «ویژه نامه خون خدا (امام حسین علیه السلام)» را مشاهده نمایید.
