رسول گرامي اسلام(ص) چه کساني را هنگام مرگ، شهيد معرفي ميکند؟
شهيد در معناي معروفش مصداق رزمنده اي است که در صحنه جنگ و جدال عليه ظالمان و متجاوزان به ستيز برخاسته و در اين راه به شهادت مي رسد. قرآن درباره اين افراد مي فرمايد: "مپنداريد که شهيدان راه خدا مرده اند، بلکه زنده به حيات ابدي اند و نزد خدايشان متنعّم خواهند بود".(1)شهيد از اجر و قرب بسيار بالايي برخوردار بوده و بسياري را راه بر آن نيست.
مقام شهيد مختص بعضي از بندگان خدا است و خدا ايشان را گلچين مي کند. پيامبر گرامي(ص) فرمود: "برتر از هر نيکي نيکويي هست تا وقتي که شخص در راه خدا کشته شود".(2)اما در اين بين افرادي نيز وجود دارند که از اجر و مقام شهيد برخوردار بوده و بعد از مرگ جزء شهيدان مي باشند. خداوند اهل ايمان را از شهدا و صديقين معرفي کرده و در زبان ائمه معصومين(ع) آمده: "مردهاي که از شيعيان باشد، جزء راست گويان و شهدا است".در ميان روايات صادره از اهل بيت(ع) فراوان ديده شده است که بسياري از مردم اجر شهيد را دارند.
امام علي(ع) فرمود: "ميت و مردهاي که از شيعيان ما باشد، صديق و شهيد است".(3)در قرآن، مؤمن به عنوان شهيد معرفي مي شود: "و کساني که به خداوند و پيامبرانش ايمان آوردهاند، اينانند که صدّيقند و شهيدان نزد پروردگارشان هستند و اجر و نورشان را دارند".(4)کسي که در حال مرّ محبّ آل محمّد باشد، جزء شهدا است.پيامبر گرامي(ص) فرمود: "کسي که بر حبّ آل محمد(ص) بميرد در حالي که شهيد است، مرده است".(5)
پيامبر گرامي اسلام(ص) فرمود: "اينان جزء شهدا هستند و از مقام ايشان برخوردارند:
1- شخصي که در راه خدا کشته شود؛
2- هر کس که در راه خدا بميرد؛
3- هر کس که به خاطر بيماري طاعون فوت شود؛
4- هر کس که در شکم مادر بميرد؛
5- هر کس که در آب غرق شود؛
6- هر کس که براي دفاع از جان خود کارزار کند تا کشته شود؛
7- هر کس که در راه دفاع از مال خود کشته شود؛
8- هر کس که در راه دفاع از خانهاش قتال کننده کشته شود؛
9- هر کس که با طهارت (وضو) بخوابد و همان شب بميرد".(6)در عين حال موارد ديگري نيز وجود دارد که حکايت از اجر و ثواب شهيد دارد و چون اين جواب به اطاله و زياده مي کشيد از ذکر همه آنها خودداري مي شود.
نتيجه:
اگر چه معصوم(ع) مصاديق متعددي را براي شراکت در ثواب و اجر شهيد ذکر کردهاند، اما بايد دانست که ثواب هر عملي منوط به نيت صاحب عمل است و اگر شرايط جمع باشد و چنين اتفاقي بيفتد، ثواب هم در پي آن خواهد آمد. امام صادق(ع) فرمود: "(پاداش) اعمال به نيت آن است و براي هر آدمي هر چه که نيت کرده است ميم اند و عبد ناچار است که در هر حرکت و سکون نيت خويش را خالص کند".(7) در عين حال شهيد معناي عرفاني بسيار بالايي دارد و امام خميني(س) تعبير معروفي دارند که: "عالم محضر خدا است. در محضر خدا معصيت نکنيد". پس معلوم مي شود تمام موجودات نزد خداي متعال شهيد و حاضرند و سهم اصلي از اين حضور و شهادت به موجود با شعوري به نام انسان بر مي گردد، اما پردههاي غفلت و غبار معصيت و ظلمت، مانع درک متقابل اين محضر متعالي مي شود. براي دريافت نور اين محضر عظمي بايد شهيد واقعي شد، زيرا انسان اگر به حضور مادي اش در نزد خدا باشد، بهرهاي نمي برد، هر چند چون ديگر مخلوقات نمي تواند از استيلاي "کن فيکونش" خارج شود، ولي مهم آن است که او شهيد واقعي باشد و به همين جهت امام باقر(ع) مي فرمايد: "هر کس مؤمن است، شهيد است".(8) چون ايمان جواز ورود به محضر حق تعالي است و او چون بر همه جا حاضر است پس ناظر به حضور شخص حاضر و با معرفت است. مؤمن پي آن که در صحنه کارزار باشد و يا در حين مقاتله با کفر کشته شود و يا حتي قبل از آن که در بستر، به مرگ طبيعي بميرد، شهيد است و درک متقابل بهترين حال براي حضورش است.
پي نوشتها:
1. آل عمران (3) آيه 169.
2. بحارالانوار، ج 97، ص 15، حديث 32.
3. بحارالانوار، ج 1، ص 114.
4. حديد (57) آيه 19.
5. بحارالانوار، ج 23، ص 333.
6. ر.ک: آثار الصادقين، ج 10، ص 77 - 81.
7. بحارالانوار، ج 67، ص 210، حديث 32.
8. همان، ج 52، ص 145، حديث 64.
گردآوري : گروه نيک صالحي
مطالب مرتبط
