قتل "گریبایدوف" سفیر كبیر روسیه تزاری در ایران به دست مردم معترض تهران (1207 ش)

30 فروردین
الکساندر گریبایدوف(گنجینه تصاویر ضیاءالصالحین)

پس از شكست ایران در دوره دوم جنگ با روس، معاهده تركمنچای به امضا رسید كه همانند معاهده گلستان، بر ضرر ایران بود. پس از مدتی گریبایدوف به عنوان سفیر كبیر روسیه، برای نظارت بر اجرای مفاد آن به ایران آمد. او می خواست با زور و خشونت، مردم مسلمان ایران را به قبول و اجرای این قرارداد خفت بار وادار كند. یكی از مواد قرارداد تركمانچای، بازگشت مردم سرزمین های جدا شده از ایران، به آن مناطق بود. در همین حال، شماری از زنان گرجی كه در ایران مسلمان شده و ازدواج كرده بودند، حاضر به رها كردن خانواده های خود و بازگشت به گرجستان نبودند. گریبایدوف نیز قصد داشت به زور، آنان را به سفارت روسیه برده و به گرجستان منتقل نماید. اما میرزا مسیح مجتهد از روحانیون برجسته تهران، مردم را به اجتماع، مقاومت و دفاع از نوامیس مسلمانان فرا خواند. مردم مسلمان تهران نیز با تظاهراتی اعتراض آمیز به نزدیكی سفارت روسیه رفتند. با تیراندازی مأموران سفارت و كشته شدن سه نفر از مردم بی دفاع، خشم و انزجار عمومی برانگیخته شد و مردم به سفارت روسیه حمله كردند. در این حمله، گریبایدوف و شماری از همراهان او به قتل رسیدند. این حادثه، واكنش طبیعی مردم مسلمان ایران، در برابر ستمگری، تجاوزگری و افزون خواهی دولت روسیه تزاری و بی كفایتی حكومت فتحعلی شاه قاجار بود. اما فتحعلی شاه از این حادثه بسیار ترسید و برای جلوگیری از بروز جنگی دیگر، هیئتی را برای عذرخواهی به روسیه فرستاد. در آن زمان چون روسیه در حال جنگ با عثمانی بود، عذر فتحعلی شاه را پذیرفت و دولت ایران هم میرزا مسیح مجتهد را به عتبات عالیات در عراق تبعید نمود.

Share