علمِ مورد نظر امام صادق(علیه السلام)

دین اسلام به علم آموزی اهمیت بسیاری داده و در عین حال بر داشتن معنویت علم آموز تاکید نموده است. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «لَستُ اُحِبُّ أن أرَى الشّابَّ مِنكُم إلاّ غادِياً في حالَينِ: إمّا عالِماً أو مُتَعَلِّماً؛[دوست ندارم جوانى از شما [شيعيان] را جز بر دو گونه ببينم: دانشمند يا دانشجو.»
باید بدانیم وقتی که امام معصوم بر علم آموزی تاکید دارد،  فقط بر روی کتاب خواندن و مدرک گرفتن تاکید نمی کند.
 در ارزش مندی علم و دانش شکی نیست، و در این نکته هم شکی نیست که علم و دانش، همواره درآمد زاست؛ اما باید بدانیم علم و دانش باید با معنویت همراه شود تا ارزش حقیقی خود را پیدا کند. «يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ  دَرَجاتٍ؛[مجادله/11] خداوند از بین شما بر درجات آنان را كه ايمان آورده  و آنان را که علم يافته اند، می افزاید.»
وقتی که معنویت با علم و دانش همراه نباشند، علم و دانش افراد وسیله ای می شود برای مغرور شدن افراد و احیانا موضعگیری در مقابل آموزه های دینی، مخصوصا زمانی که دانشمندی ضد دین، نظریه ای سست و معارض با دین ــ که بعدها هم پوچی آن ثابت می شودـ ــ ارائه می دهد.
قارون، علم آموزی مغرور و سرمایه دار
 قارون زمان حضرت موسی(علیه السلام) مغرور به مادیات خود شده بود؛ مادیاتی که با علم و دانش خود، به آن رسیده بود. «قالَ إِنَّما أُوتيتُهُ عَلى  عِلْمٍ عِنْدي  أَ وَ لَمْ يَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَهْلَكَ مِنْ قَبْلِهِ مِنَ الْقُرُونِ مَنْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَ أَكْثَرُ جَمْعاً وَ لا يُسْئَلُ عَنْ ذُنُوبِهِمُ الْمُجْرِمُونَ؛[قصص/78] (قارون) گفت: جز اين نيست كه اين اموال از روى دانشى كه در نزد من است (دانش به تورات و كيمياء و تجارت و كشاورزى) به من داده شده؛ آيا ندانسته است كه خداوند پيش از وى از مجتمعات انسانى كسانى را كه از او قوى تر و ثروتمندتر و پرجمعيت تر بودند هلاك نموده؟ و هرگز گنهكاران (در وقت نزول عذاب) از گناهشان پرسيده نمى شوند.»[2]
وقتی که معنویت با علم و دانش همراه نباشند، و صاحبان علم و دانش به نتیجه مطلوب علمی نرسند(تحصیلکرده بیکار باشد) اوقات خود را تلخ کرده و نعوذبالله در عدالت خدا شک می کند که چرا من باید20 سال درس بخوانم و آخرش هیچ، البته اینکه جوان تحصیلکرده نباید بیکار باشد، بحث دیگریست و صد البته بحث خیلی مهمیست؛ ولی قرار نشد هر کس بیکار باشد، اوقات تلخی کند و...
سخن آخر اینکه؛ اسلام به علم و دانش اهمیت داده، اما برای منحرف علم آموز، همراه بودن آن را با معنویت، مورد تاکید قرار داده است.

پی نوشت:
1ـــــ امالی طوسی، ص303.
2ــــ ترجمه مشکینی، ص395.