پرداخت زکات فطره به روایت اقبال الاعمال
الجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب السادس و الثلاثون فيما نذكره مما يختص بليلة عيد الفطر؛
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و ششم اعمال و دعاهای مخصوص شب عید فطر؛ از دیگر اعمال این شب پرداخت زکات فطره است که زمان آن ...:
و من زيادات ليلة عيد الفطر ما يتعلق بالفطرة و هي عدة أمور منها معرفة من تجب الفطرة عليه و هو كل حر بالغ عاقل يملك عند هلال شوال نصابا من الأصناف التي تجب فيها زكاة الأموال و منها معرفة وقت وجوبها و هي تجب على من ذكرناه بهلال شهر العيد و آخر وقتها [وقت إخراجها] أداء إلى أن يمضي وقت صلاة العيد ثم تكون قضاء و منها معرفة مقدار ما يجب و عن من يجب إخراجها و هو أنه يجب أن يخرج عن نفسه و عن عائلته و ضيفه الذي دخل شهر شوال و هو في ضيافته و يخرج عن كل نفس صاعا تسعة أرطال أو قيمة ذلك مستظهرا في القيامة للاحتياط في الأعمال و منها معرفة المستحق لها و هو الفقير الحر من أهل الإيمان الذي يستحق زكاة الأموال أو من يجري مجراه من يتيم أو في سبيل الله جل جلاله المأذون فيه لأهل الإقبال و منها معرفة بعض ما ورد في فضل الفطرة و أنها فكاك لمن تخرج عنه من خطر موت حاضر و أمان له إلى حين وقت الأجل الآخر
مسايل مربوط به زكات فطره؛ امور مربوط به زكات فطره عبارت‌اند از: كسى را كه فطريّه دادن بر او واجب است بشناسد، كه عبارت است از هر شخص آزاد بالغ عاقلى كه در وقت هلال شب عيد، مقدار لازم از چيزهايى را كه پرداخت زكات آن واجب است، داشته باشد.شناخت زمان وجوب فطريّه، كه با هلال ماه شوّال بر افراد يادشده واجب مى‌شود و آخرين وقت پرداخت اداى آن گذشت وقت نماز عيد است و بعد از آن ديگر بايد به نيت قضا پرداخت نمود. شناخت مقدارى كه واجب است پرداخت شود و اين كه از طرف چه كسانى بايد پرداخت شود، كه واجب است از طرف خود و افراد نان خور و ميهمانى كه در حال ورود ماه شوّال ميهمان او بوده است، بپردازد و براى هركس بايد يک «صاع» كه برابر با ٩ «رطل» [عراقى]است، يا قيمت آن را بپردازد. البته اگر خواست قيمت آن را بپردازد بايد احتياط را رعايت كند. شناخت كسى كه مستحقّ فطريّه است، كه عبارت است از فقير آزاد شيعه اى كه مستحق گرفتن زكات مالى است يا كسانى كه به حكم او هستند، مانند يتيم، يا در موارد فى سبيل اللّه كه اهل توجه و اقبال به خدا در پرداخت فطريّه مأذون هستند در آن صرف كنند. اطّلاع از برخى روايات كه در فضيلت پرداخت فطريّه وارد شده است و اين‌كه فطريّه موجب نجات انسان از خطر مرگ حتمى مى‌گردد و تا سررسيد زمان پرداخت سال آينده سبب ايمنى او است.
كَمَا رَوَيْنَاهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ مِنْ كِتَابِ مَنْ لَا يَحْضُرُهُ الْفَقِيهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ مُعَتِّبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
چنان‌كه «محمد بن بابويه» رضى اللّه عنه در كتاب «من لا يحضره الفقيه» آورده است: «معتب» مى‌گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:
اذْهَبْ فَأَعْطِ عَنْ عِيَالِنَا فِطْرَةً وَ عَنِ الرَّقِيقِ أَجْمَعَ [أَجْمَعِهِمْ] لَا تَدَعْ مِنْهُمْ أَحَداً فَإِنَّكَ إِنْ تَرَكْتَ مِنْهُمْ إِنْسَاناً تَخَوَّفْتُ عَلَيْهِ الْفَوْتَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْفَوْتُ قَالَ الْمَوْتُ
«برو فطريّه ى همه نان‌خورها و غلامان ما را بده و هيچ كس از آنان را فروگذار مكن، زيرا اگر فطريّه‌ى كسى را نپردازى براى او از فوت بيم دارم.» عرض كردم: «فوت يعنى چه؟» فرمود: «يعنى مرگ.»
وَ رَأَيْتُ فِي كِتَابِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيِّ فِي النِّصْفِ الثَّانِي مِنْهُ فِي ثَلَاثَةِ الْأُوَلِ مَا هَذَا لَفْظُهُ : عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَحْمَسِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
نيز در نيمه ى دوّم از ثلث اوّل كتاب «عبد اللّه بن حمّاد انصارى» آمده است: «ابو الحسن احمس» مى‌گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:
أَدِّ [أداء] الْفِطْرَةَ عَنْ كُلِّ حُرٍّ وَ مَمْلُوكٍ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ خِفْتُ عَلَيْهِ [عَلَيْكَ] الْفَوْتَ قُلْتُ وَ مَا الْفَوْتُ قَالَ الْمَوْتُ
«فطريّه ى هر انسان آزاد و برده را بپرداز، زيرا اگر نپردازى بيم فوت بر او دارم.» عرض كردم: «فوت يعنى چه؟» فرمود: «يعنى مرگ.»
قُلْتُ أُصَلِّي الصَّلَاةَ أَوْ بَعْدَهَا قَالَ إِنْ أَخْرَجْتَهَا قَبْلَ الظُّهْرِ فَهِيَ فِطْرَةٌ وَ إِنْ أَخْرَجْتَهَا بَعْدَ الظُّهْرِ فَهِيَ صَدَقَةٌ وَ لَا تُجْزِيكَ
عرض كردم: «آيا نماز عيد را بخوانم و بعد فطريّه را بپردازم يا اوّل فطريّه را بدهم و بعد نماز عيد را بخوانم؟» فرمود: «اگر پيش از ظهر بپردازى، فطريّه محسوب مى‌شود و اگر بعد از ظهر بپردازى، صدقه است و به جاى فطريّه نمى‌نشيند.»
قُلْتُ فَأُصَلِّي الْفَجْرَ وَ أَعْزِلُهَا فَتَمْكُثُ يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ آخَرَ ثُمَّ أَتَصَدَّقُ بِهَا قَالَ لَا بَأْسَ هِيَ فِطْرَةٌ إِذَا أَخْرَجْتَهَا قَبْلَ الصَّلَاةِ
عرض كردم: «اگر نماز صبح را بخوانم و آن را كنار بگذارم و بعد از يک روز يا كمتر از گذشت يک روز بپردازم [حكمش چيست؟]» فرمود: «اشكالى ندارد. اگر پيش از نماز كنار بگذارى، فطريّه محسوب مى‌شود.»
قَالَ وَ قَالَ هِيَ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ مُحْتَاجٍ أَوْ مُوسِرٍ يَقْدِرُ عَلَى فِطْرَةٍ
سپس فرمود: «پرداخت فطريّه بر هر مسلمان، اعمّ از نيازمند و بى‌نيازى كه مى‌تواند فطريّه پرداخت كند، واجب است.»
و منها المعرفة بأن إخراج الفطرة تمام لما نقص من الزكاة
شناخت اين كه پرداخت فطريّه، تكميل نواقص زكات مالى است.
كَمَا رَوَيْنَاهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ابْنِ بَابَوَيْهِ مِنْ كِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ أَيْضاً إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ
چنان كه «ابو جعفر ابن بابويه» در كتاب خود آورده است: امير المؤمنين علیه السلام فرمود:
مَنْ أَدَّى زَكَاةَ الْفِطْرَةِ أَتَمَّ اللَّهُ لَهُ بِهَا مَا نَقَصَ مِنْ زَكَاةِ مَالِهِ
«هر كس زكات فطره را بپردازد، خداوند به واسطه ى آن نواقص زكات مالى او را تكميل مى‌كند.»
و منها معرفة أن الصوم مردود إن لم يخرج الفطرة على الوجه المحدود
شناخت اين كه در صورت عدم پرداخت فطريّه به صورتى كه مشخص شده است، روزه مورد قبول واقع نمى‌شود.
كَمَا رَوَيْنَاهُ عَنِ ابْنِ بَابَوَيْهِ أَيْضاً بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع
چنان كه «ابن بابويه» نقل كرده است: امام صادق عليه السّلام فرمود:
إِنَّ مِنْ تَمَامِ الصَّوْمِ إِعْطَاءَ الزَّكَاةِ يَعْنِي الْفِطْرَةَ كَمَا أَنَّ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ ص تَمَامُ الصَّلَاةِ
پرداخت زكات، يعنى زكات فطره، روزه را كامل مى‌كند، همان طور كه صلوات بر پيامبر صلّى اللّه عليه وآله وسلّم مكمّل نماز است.
لِأَنَّهُ مَنْ صَامَ وَ لَمْ يُؤَدِّ الزَّكَاةَ فَلَا صَوْمَ لَهُ إِذَا تَرَكَهَا مُتَعَمِّداً وَ لَا صَلَاةَ لَهُ إِذَا تَرَكَ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ ص
بنابراين، هر كس روزه بگيرد و فطريه نپردازد، اگر عمدا نپرداخته باشد، روزه‌اى براى او نخواهد بود و هر كس نماز بخواند و صلوات بر پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را ترک كند، نمازى براى او نخواهد بود؛
لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ بَدَأَ بِهَا قَبْلَ الصَّوْمِ وَ قَالَ قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى
زيرا خداوند عزّ و جلّ زكات فطره را پيش از نماز ذكر كرده و مى‌فرمايد: رستگار است كسى كه زكات فطره ى خود را پرداخت و خود را پاک گردانيد و نام پروردگارش را ياد كرد و نماز گزارد.
أقول و اعلم أن بخل الإنسان بزكاة الفطرة اليسيرة و منع الله جل جلاله من ماله أن يتصرف فيه بالحوالة لفقير بمقدار الزكاة الحقيرة فضيحة على العبد المدعي [المرعي] للإسلام و خروج عن حكم العقول و الأحكام [الإسلام] لأن حكم الألباب يقتضي أن صاحب المال و هو رب الأرباب أحق بالتصرف في ماله من عباده يعطي من يشاء من عباده يمنع من يشاء و يحكم فيه بحسب مراده و كيف يستحسن العبد أن يقوم بين يدي الرب في صلاة أو في شيء من العبادات و هو قد منعه من هذا المقدار اليسير من الزكوات و قابل مراسمه الشريفة بالرد و الاستخفاف و إهمال التقدمات ما يفعل هذا إلا من قلبه مدنف [مونف] سقيم و عقله ذميم و عساه يكون ممن اتخذ دينه هزوا و لعبا و كانت دعواه للإسلام كذبا
خوددارى انسان از پرداخت زكات فطره كه مقدار آن اندک است و جلوگيرى از تصرّف [تشريعى]خداوند جلّ جلاله در مقدار اندک از مال خود كه آن را به فقير حواله داده است، رسوايى بزرگى براى بنده‌اى است كه ادعاى مسلمانى مى‌كند و از اين گذشته خروج از حكم عقل و خرد است؛ زيرا عقل حكم مى‌كند كه صاحب مال، كه ربّ الارباب است، در تصرّف در مال خود از همه‌ى بندگان سزاوارتر است و مى‌تواند به هر يک از بندگانش كه خواست بدهد و از هركس خواست بازدارد و بر اساس اراده ى خود درباره‌ى آن حكم كند. با اين وجود، چگونه شايسته است كه بنده براى اداى نماز يا عبادات ديگر در پيشگاه پروردگار بايستد در حالى كه اين مقدار اندک از زكات را پرداخت نكرده و با دستور شريف او با ردّ و سبک شمردن و اهمال آنچه بايد پيش از نماز انجام شود، برخورد نموده باشد. اين كار را جز كسى كه قلبش مريض و بيمار و عقلش نكوهيده است انجام نمى‌دهد و گويى چنين كسى دين خود را به ريشخند و بازى گرفته و ادّعاى مسلمانى‌اش دروغين است!
مطالب مرتبط و پیشنهادی :
ویژه نامه ضیافت الله (ماه مبارک رمضان)
ویژه نامه احکام روزه و روزه داری
مجموعه استیکر ماه رمضان (ایام و مناسبتها)
دعاهای تصویری روزانه ماه مبارک رمضان
ویژه نامه پیام ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان
