3ـ احترام حریم عمومی

در شریعت اسلام محضر دیگران و فضای اجتماعی، نوعی ارزش و احترام دارد و انسان حتی اگر گناه كار باشد، حق ندارد حریم جامعه را با گناه علنی آلوده سازد. آلوده سازی حریم اجتماع، خود جرم دیگری است كه مجازات مستقل برای آن در نظر گرفته شده است. تجاهر به فسق، یعنی آشكارا، علنی و در منظر دیگران گناه كردن، مذموم شمرده شده و جرم گناه را افزایش می دهد.

امام باقر علیه السلام می فرماید:
ثَلاثَةٌ لَیستَ لَهُم حُرمَةٌ؛ صاحِبُ هَوی مُبتَدِعٌ، والإمامُ الجائِر، وَالفاسِقُ المُعلِنُ الفسقِ؛[1]
سه كس آبروی شان محترم نیست: هواپرست بدعت گذار، پیشوای ستمگر و فاسقی كه آشكارا مرتكب فسق شود.

امام صادق علیه السلام فرمود:
إذا جاهَرَ الفاسقُ بِفِسقِه فَلا حُرمَةَ له وَلا غیبةَ؛[2]
هرگاه گنه كاری علنی گناه كند، حرمت ندارد و غیبتش جایز است.

امام رضا علیه السلام می فرماید:
مَن أَلقی جَلبابَ الحَیاءِ فَلا غیبةَ له؛[3]
كسی كه لباس حیا را بیفكند، غیبتش جایز است.

پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود:
أَترعوونَ عَن ذِكرِ الفاجِرِ حَتّی یعرِفُه النّاسُ؟ فَاذكُروا الفاجرَ بِما فیه یحذَره النّاسُ؛[4]
آیا مراعات حال فاجران را می كنید كه مردم آنان را نشناسند؟ آنان را به آن چه مرتكب می شوند یاد كنید، تا مردم از آنان پرهیز كنند (و در امان مانند).

حضرت علی علیه السلام فرمود:
أَیهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لاَ یعَذِّبُ الْعَامَّةَ بِذَنْبِ الْخَاصَّةِ إِذَا عَمِلَتِ الْخَاصَّةُ بِالْمُنْكرِ سِرّاً مِنْ غَیرِ أَنْ تَعْلَمَ الْعَامَّةُ فَإِذَا عَمِلَتِ الْخَاصَّةُ بِالْمُنْكرِ جِهَاراً فَلَمْ یعَیرْ ذَلِك الْعَامَّةُ اسْتَوْجَبَ الْفَرِیقَانِ الْعُقُوبَةَ مِنَ اللَّهِ تَعَالَی؛[5]
ای مردم! خدای متعال توده مردم را به گناه خواص عذاب نكند، اگر در پنهانی و بدون این كه مردم آگاه شوند مرتكب گناه شوند؛ اما اگر آن جماعت عمل زشت را آشكارا انجام دهند، و توده مردم بر ایشان عیب نگیرند و آنان را سرزنش نكنند، هر دو دسته از جانب خدای متعال مستحقّ عقوبت شوند.

امر به معروف و نهی از منكر، دو هدف را به صورت طولی دنبال می كند. در مرحله اول، هدفِ امر به معروف و نهی از منكر تربیت انسان ها و تحول درونی آنان است. اگر انسان بتواند با انجام این فریضه بر دیگران تأثیر مثبت بگذارد و آنان را به كار خوب انگیزه مند سازد، به هدف اعلا و غایت اصلی امر به معروف رسیده است؛ اما حتی اگر این هدف محقق نگردد، هم چنان لازم است با هدف جلوگیری از بروز علنی فسق در جامعه، امر به معروف و نهی از منكر شود. گویا مكتب اسلام خواسته كه كار پلید در میان جامعه، عادی تلقی نشود و عرف نگردد؛ یعنی داوری عرفی دست ناخورده و سالم باقی بماند و از سلامت اظهار نظر فطری مردم پاسداری شود.

 

[1] قرب الاسناد، ص 82.

[2] الأمالی، شیخ صدوق، ص 39.

[3] بحارالانوار، ج 72، ص 260.

[4] همان، ج 72، ص 232.

[5] ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 262.

Share