معرفی قلعه پشتاب (پشتو قالاسی) هوراند

گردشگری قره داغ؛
قلعه پشتاب

قلعه پشتاب (قلعه پیشتو، پشتو و پیشتاب) یکی از دژهای کهن در شهر هوراند (از توابع شهرستان اهر) استان آذربایجان شرقی می باشد یا بعبارت دقیق تر این دژ بر روی یک از کوه های بلند به نام هشته سر در ۱۲ کیلومتری هوراند و ۵۰ کیلومتری شمال شرقی اهر در ارتفاع 3000 متری واقع شده که یکی ازباارزش ترین و جالب ترین آثار تاریخی کشورمان می باشد، قلعه پشتاب که با نام های (پیشتو، پشتو و پیشتاب ) نامیده می شود در روستای پیشتاب از توابع بخش هوراند در ارتفاع ۳۰۰۰ متری ساخته شده است و متعلق به دوره اورارتوها می باشد و این قلعه تنها یک راه باریک برای ورود دارد معبری از سمت شمال با ۲۲۰ پله سنگی و در سه سمت دیگر آن پرتگاه های مخوفی دیده می شود که قلعه را نفوذ ناپذیر ساخته است. در ساخت دیوارهای قلعه پشتو از سنگ های لاشه ای، ملات گل رس، ساروج و تعدادی آجر استفاده شده است دیرینگی آن به دوره های اشکانی و ساسانی می رسد که در برخی منابع چنین ذکر شده؛ «آثار به دست آمده از درون قلعه که سفالهای بدون نقش و نگار قدیمی است، نشان می دهد که این قلعه در اوایل ورود اسلام بر منطقه ارسباران و قره داغ ساخته شده است.» و امروزه آثاری چون پلکان و اتاقک های کنده شده بر سنگ از بقایای آن است و حصارهای آن بسیار مرتفع و صخره ای بوده و دور تا دورش را پرتگاه های عمیق احاطه کرده است.

Qaleaeh-Peshtab003.jpg

این قلعه دارای آب انبار های متعددی است که بیشتر آنها در سمت شمال و درون صخره ها کنده کاری شده است. این قلعه در زمان کاربری از امنیت بالایی برخوردار بوده چون به غیر از پلکان، صعود از دیگر نقاط قلعه امکان پذیر نیست.

از محل این دژ، قلعه قهقهه و درهٔ رود قره سو که از پای آن می گذرد دیده می شود. غالب دژهای منطقه ارسباران از یک دیگر قابل رویت هستند و احتمالاً این دژها در ادواری و از جمله دوره جنبش خرمدینان (بابک خرمدین) آذربایجان که به احتمال قوی در تصرف آنان بوده اند به واسطهٔ علایم آتش های شبانه با همدیگر ارتباط پیدا می کردند.

Qaleaeh-Peshtab004..jpg

در اطراف این قلعه طبیعت بسیار زیبا و نابی رو می توان مشاهده کرد جنگل های پراکنده با گیاهان متعدد که طبیعت این منطقه رو دوچندان می کنند همچنین در دامنه قلعه حیوانات وحشی نیز زندگی می کنند بخصوص خرس قهوه ای (آیی) و هر از گاهی هم از دامنه کوه پایین آمده و سری به روستاها هم می زنند بخصوص روستای جابان!!

قلعه پشتاب یا همان قلعه پیشتو در آذرماه سال 1387 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

Qaleaeh-Peshtab004.jpg

این قلعه دارای آب انبار های متعددی است که بیشتر آنها در سمت شمال و درون صخره ها کنده کاری شده است. این قلعه در زمان کاربری از امنیت بالایی برخوردار بوده چون به غیر از پلکان، صعود از دیگر نقاط قلعه امکان پذیر نیست.

Qaleaeh-Peshtab002.jpg

موقعیت ممتاز جغرافیایی و آثار معماری باقی مانده در آن نشان از اهمیت در دوران کاربری اش دارد.
در مورد سفالینه های یافت شده در قلعه پشتاب می توان گفت، پراکندگی سفالینه های هزاره اول قبل از میلاد در این قلعه کمتر از آثار دوران اشکانی و ساسانی و قرون میانه اسلامی است.
سفالینه های اشکانی و ساسانی این قلعه عمدتا دارای خمیره نخودی و قرمز و تزییناتی با کنده کاری هندسی است و سفالینه های قرون میانه اسلامی در دو نوع ساده و لعابدار با خمیرمایه مواد کانی است.
این قلعه در آذرماه سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ثبت شد.

Qaleaeh-Peshtab012.jpg

مسیر دسترسی قلعه پشتاب - قلعه پیشتو هوراند:

فاصله اهر تا شهر هوراند 55 کیلومتر بوده که از گردنه سامبران در 20 کیلومتری شهرستان اهر به سمت راست متمایل می شود. دو نقطه تا شهر هوراند، ایستگاهی مهم به حساب می آیند؛ یکی روستای بزرگ «مجیدآباد» است و دیگری کافه اینجار که ورودی جاده روستای اینجار و روستای کوجان و پشتو همان جاست و تمایل دره «علی آباد» به سمت شرق تا به رود «قره سو» بپیوندد. بلافاصله بعد از مجیدآباد راه روستای «چیناب» به چشم می خورد و بعد، راه خاکی بسیار پر پیچ و خم و طولانی روستاهای «نیق»، «محمدآباد»، و «تازه کند» و البته راه قله «هشته سر». 
این اسامی معرف بخش اعظم قابلیت های گردشگری در جنوب «هوراند» است. جاده روستای چیناب، آسفالت بوده و در ارتفاعات ضلع شرقی جاده اهر ـ هوراند واقع شده است. این روستا را که به سمت شمال و شمال شرق ادامه می دهیم تا به دره ی گسترده ای می رسیم که نشن دهنده آثار تاریخی مهم آنجا است. گورستان تاریخی قوبول دره سی و میدان هوشنگ شاه و تپه باستانی اژدهاداشی و در دامنه های شمالی همین دره، غارهای چیناب قرار دارند.
گرچه زیاد عمیق نیستند ولی دارای زیبایی خاصی هستند و در مقابل شان قارچ سنگی است که نظر هر گردشگری به خود جلب می کنند. اگر از پشت سر غار به سمت شمال حرکت کنیم، جنگل چیناب پیش روی ما خواهد بود و به ستیغ رشته کوه که وارد شویم، چشم انداز عالی در سمت شرقی خودمان با زیبایی هرچه تمام تری جلوه گری می کند. قلعه ی قهقهه از قلاع قره داغ که اکنون در محدوده استحفاظی شهرستان مشکین شهر قرار دارد، به چشم می خورد و رود عظیم قره سو که به سوی ارس جاری است.
ادامه راه در خط الرأس کوه ها ما را به صخره ی بلند «فرهاد داشی» می رساند که صعب العبور ولیکن زیباست و فرود از آن ما را به قلعه ی پشتاب می رساند.  اما پشتاب یا پشتو جاده آسفالت (تا نیمه) از راه اهر ـ هوراند دارد. در نزدیکی قلعه چشمه ای وجود دارد که کنارش بنایی با عنوان کمپ گردشگری هم ایجاد شده است. از همین مسیر تا پای قلعه را می توان با خودرو پیمود و پای دره ای که به قله فرهادداشی می رود. در این دره روستای کوجان واقع شده که درختان گردو و زغال دارند. این دره و پای قلعه، مکان مهمی برای ایجاد تأسیسات گردشگری است. در آن سوی قلعه ی پشتو و دامنه شرقی، روستای پشتو واقع است.

Qaleaeh-Peshtab001.jpg

Share