امام علی علیه السلام/ منبر مکتوب4 (استاد انصاریان۹۶)
سخنرانی چهارم استاد حجت الاسلام والمسلمین انصاریان با موضوع امام علی علیه السلام در قم/ حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) / دههٔ دوم رجب / بهار ۱۳۹۶هـ.ش.
مطالب مرتبط : ولـادت امــام علــی علیه السلام - ویژه نامه مولود کعبه
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمدلله رب العالمین الصلاة والسلام علی سید الانبیاء والمرسلین حبیب الهنا وطبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه وعلی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین».
یکی از تعبیرهایی که قرآن کریم دربارهٔ انسان دارد، مَثَل زدن انسان به درخت است. خدا به دو درخت هم انسان را مثل زده است: از یک درخت به شجرهٔ طیبه تعبیر کرده و از درخت دیگر به شجرهٔ خبیثه تعبیر فرموده است. درخت پاک و درخت ناپاک.
درخت پاک طبق فرمودهٔ خداوند تبارک و تعالی، درخت بسیار پر محصولی است و محصولش هم در گرو زمان نیست که سالی یک ماه، دو ماه میوه بدهد؛ بلکه میوه اش دائمی است. درخت ناپاک، نه ریشهٔ قوی ای دارد که ماندگار باشد و نه میوهٔ به دردخوری دارد و میوهٔ درخت ناپاک کم است؛ ولی همان میوهٔ ناپاکش اندک است و قابل استفاده برای مردم نیست.
چه کار باید کرد که درخت وجود انسان که پاک به دنیا آمده، پاک کاشته شده، فطری است، این درخت جلوهٔ قدرت و علم و حکمت و رحمت و ارادهٔ پروردگار است، از ابتدا ناپاک نیست، خبیث نیست و پاک آفریده می شود؛ ولی به دست به قول پیغمبر -اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم- پدر، یا مادر یا معلم یا جریانات اجتماعی ناپاک می شود. ناپاکی خلقتِ خدا نیست و آنچه از وجود مقدس او صادر می شود، نور و پاکی است، «بیده الخیر، وَ مٰا أَصٰابَک مِنْ سَیئَةٍ فَمِنْ نَفْسِک»[بخشی از آیه 79 سوره نساء]، اگر ناپاکی سراغت بیاید، آلودگی سراغت بیاید، کار خودت است و کار پروردگار نیست.
«مٰا أَصٰابَک مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اَللّٰهِ»[النساء، 79]، خیر، پاکی و محصول دادن کار خداست؛ اما شرّ و بدی و میوهٔ تلخ کار خودت است. حالا چه باید کرد که شجرهٔ وجود در این دنیا محصول فراوان پیدا بکند؟ سه کار باید کرد: یکی قلب را باید مرکز ایمان به خدا، عشق به خدا، محبت به خدا و تعلق به خدا قرار داد و این هم با فهم قرآن و روایات و دعاها و مطالعهٔ کتاب هایی میسّر است که دربارهٔ مخلوقات نوشته شده و باید دل را به وجود مقدس او گره زد، دل را باید به صاحب دل داد، خانه را باید به صاحب خانه داد. یک کسی این حدیث را من فکر کنم در 21-22 سال بود که از یک عالم بزرگ تهران شنیدم و یادداشت کردم و بعد دیدم در روایات هست به امیرالمؤمنین -علیه السلام- گفت: «بماذا نلت بهذا»، چه شد که علی شدی؟ خب یک کاری کردی که علی شدی! این راه علی شدنت را به من بگو؛ این جاده ای که طی کردی و علی شدی، به من بگو؛ حتماً دلش می خواست از امیرالمؤمنین -علیه السلام- بشنود که امیرالمؤمنین چگونه علی شد تا برود و به اندازهٔ ظرفیت خودش، گنجایش خودش یک علی بشود. امیرالمؤمنین علی اکبر الهی است و این سؤال کننده دلش می خواست یک علی اصغر الهی هم وزن امیرالمؤمنین -علیه السلام- بشود که نمی توانست بشود و آن گنجایش و ظرفیت را نداشت؛ ولی سؤالش هم سؤال بی خودی نبود و راه می خواست.
چه شد که علی شدی؟ حضرت یک کلمه جواب دادند، یک کلمه! و فرمودند: «بالقعود علی باب قلبی»، از همان اوّل زندگی، خودم دم در دلم نشستم و هیچ دزدی، بیگانه ای، غاصبی، سارقی و خسارت زننده ای را در دلم راه ندادم و علی شدم؛ اینکه درِ دلش به روی هر چهره ای باز است، حسد می تواند در این دلش بیاید و جاخوش بکند، بخل بیاید، حرص بیاید، کبر بیاید، دورویی بیاید، طمع بیاید، بدبینی بیاید؛ اینها می گذارد درخت وجودش میوه دار شود؟ ما نهالی که در بهار در باغچه مان کاشته ایم، اگر اسید پایش بریزیم، شکوفه می کند؟ برگ می کند؟ رشد می کند؟ یک زمینی خدا به نام دل به ما داده که اگر به این زمین، مایهٔ ایمان، مایهٔ توحید، مایهٔ محبت، مایهٔ عشق به خودش و به انبیا داده شود، خب آدم می شود و یک درخت پرمیوه همیشه هم در زمستان، تابستان، بهار و پاییز میوه دارد. مگر ائمهٔ طاهرین -علیهم السلام- و انبیای خدا و اولیای الهی، محصول دهی شان به بشر یک ماه بود؟ دوماه بود و بعد تعطیل بود؟ همین الآن شما ببینید که امیرالمؤمنین -علیه السلام- از طریق نهج البلاغه و روایاتش چقدر دارد به جهان محصول می دهد؛ حالا یک عده ای احمق هستند و نمی آیند میوهٔ این درخت را بگیرند و استفاده بکنند؛ یک عده ای هم با شعورند، آدم های صافی هستند، آدم های عاقلی هستند، آدم های خردمندی هستند و می آیند زندگی خودشان را، زن و بچه شان را، کسبشان را، رفاقتشان را، کارشان را با فرهنگ امیرالمؤمنین -علیه السلام- هماهنگ می کنند این میوه دهی امیرالمؤمنین دائمی است و تعطیل نمی شود، امیرالمؤمنین -علیه السلام- در قیامت هم این میوه دهی را دارد.
شاید بیشتر شما این روایت را نشنیده باشید! یک بزرگواری به حضرت امام صادق علیه السلام گفت: یابن رسول الله! آن عمق «رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً...»[آیه 201 سوره بقره] را برای من بگو! این حسنهٔ در دنیا چیست؟ کلمهٔ «حسنه» هم تنوین ندارد و به قول ما طلبه ها نکره است و «الف» و «لام» ندارد. همین که خدا برای کلمهٔ حسنه «الف» و «لام» نگذاشته است، نشان می دهد که این حسنه، حسنهٔ عظیمی است، بزرگی است و ما نمی توانیم قیمتش را ارزیابی بکنیم. حسنهٔ در دنیا بی «الف» و «لام» است و حسنهٔ در آخرت هم بی «الف» و «لام» است؛ معلوم می شود که حسنهٔ آخرت هم مثل حسنهٔ دنیا عظیم است!
«ربنا آتنا فی الدنیا حسنه»؛ امام صادق -علیه السلام- فرمودند: آن حسنهٔ واقعی خدا در دنیا که به بندگانش عطا کرده یا آنهایی که می گویند به ما عطا کن، این حسنهٔ دنیای خدا امیرالمؤمنین -علیه السلام- است و امیرالمؤمنین را عطا کرده است. برای چه؟ برای اینکه بندگانش مأموم امیرالمؤمنین از کار دربیایند. وقتی مردم، زنشان، مردشان، پیرشان، جوانشان، وزیرشان، وکیلشان و دولتشان پیرو امیرالمؤمنین -علیه السلام- باشند، رنگ علی را می گیرند، بوی علی را می گیرند، پاکی پیدا می کنند و این حسنهٔ دنیاست.
گفت: یابن رسول الله! حسنهٔ آخرت چیست؟ فرمودند: اینکه از قبر دربیایی و خدا دستت را در دست علی بگذارد و هر کجا علی می رود، تو را با خودش ببرد. این حسنهٔ آخرت است؛ یعنی امام صادق -علیه السلام- می خواهند بفرمایند که درخت وجود امیرالمؤمنین، کل میوه های عقلی و قلبی و معنوی و عرشی و ملکوتی و فرشی را دارد و پیرو امیرالمؤمنین به همهٔ این میوه ها در حد خودش می رسد. امیرالمؤمنین -علیه السلام- می فرمایند: جان نکَنید که مثل من بشوید، یقه پاره نکنید که هم وزن من بشوید، «أَلاَ وَ إِنَّكُمْ لاَ تَقْدِرُونَ عَلَى ذَلِكَ»[إرشاد القلوب، جلد۲، صفحه۲۱۴]، شما در دنیا هم تا قیامت زنده بمانید، هم وزن من نمی شوید؛ چون من یک گنجایشی دارم و شما یک گنجایشی دارید؛ من یک ظرفیتی دارم و شما یک ظرفیتی دارید؛ اما یک کاری می توانید بکنید! می توانید تا آخر عمرتان در چهار برنامه یار من باشید، کمک کار من باشید، مددکار من باشید، همسفر من باشید، «وَ لَكِنْ أَعِينُونِي بِوَرَعٍ»[إرشاد القلوب، جلد۲، صفحه۲۱۴]، شما می توانید پاک دامن باشید، سالم از شهوات حرام زندگی بکنید؛ وقتی که پاک دامن باشید، یار علی، همراه علی، همراز علی و همسفر علی می شوید، «و اجتهاد»، من را با زرنگی، با توانمندی، با قدرت، با کوچیدن، با زحمت مثبت کشیدن و خلاصه با دو چیز، عبادت خدا و خدمت به خلق خدا یاری کنید؛ این معنی اجتهاد است. عبادت خدا هم همین نماز جماعت امشب و روزهٔ یک ماه ونیم دیگر ماه رمضان نیست؛ بلکه خدا عبادت بدنی دارد، عبادت مالی دارد، عبادت اخلاقی دارد، عبادت حالی و قلبی دارد. امیرالمؤمنین -علیه السلام- می فرمایند: اجتهاد داشته باشید، یعنی عبادت همه جانبه، کوشش مثبت و همه جانبه؛ این دو.
«و عفة»، زبانتان، چشمتان، گوشتان، شکمتان، شهوتتان، دستتان و پایتان را با کمربند نورانی عفت ببندید که اینها به طرف حوزهٔ شیطان فرار نکنند؛ چشمت هرز نشود و گوشَت کنار هر صدای نابابی، هر غیبتی، هر تهمتی، هر دری وری نرود و بنشیند؛ زبانت میدان دار باطل گویی نشود؛ دستت کارخانهٔ تولید شرّ برای مردم نشود؛ قدمت تو را به مراکز گناه نبرد؛ شکمت هم مال حرام قبول نکند؛ این عفت است! علمای بزرگ علم اخلاق می گویند: هر عضوی از هفت عضو وجود، عفت ویژهٔ خودش را دارد. «و السداد»، آدم پابرجایی باشید، آدم استواری باشید، حزب باد نباشید، پابرجای در حقایق و در دین و در توحید و در نبوت و در امامت باشید و از هر طرفی باد می وزد، مثل پشه در امواج باد نیفتید تا هر کجا دلش بخواهد، شما را باد ببرد.
عیبی ندارد در محضر حضرت معصومه -سلام الله علیها-، حرف امیرالمؤمنین را تعبیر بکنم که دارودسته ای و گروه گرا و حزبی نباشید و مستقیم با خدا کار بکنید. آنجایی که به نفع کشور است، قدم بردارید؛ اگر نیست، قدم برندارید! آنچه که خود و خدا به نفع خانواده تان است، انجام بدهید و حرفی را بزنید که سازندهٔ خیر دنیا و آخرتتان است. آدم هایی نباشید که با شتاب در همه چیز قضاوت بکنند. خب شما نمی توانید علی بشوید، چون ظرفیتش را ندارید؛ اما می توانید شیعهٔ علی بشوید! این را نمی توانید بگویید نمی توانیم و اگر کسی بگوید من نمی توانم شیعهٔ واقعی علی باشم، به پروردگار تهمت زده است. پروردگار برای چه امیرالمؤمنین را بعد از پیغمبر بعنوان امام واجب الاطاعه معرفی کرده است؟ برای اینکه ملت مأموم بشوند؛ امام برای صیرورت جامعه است، برای گشتن جامعه است که با وجود امام مردم از شیاطین برگردند و همه روی وجودشان را به امام قرار بدهند، این صیرورت است.
خب یک راه پرمیوه شدن این درخت، ایمان است، باور است و این باور هم یا آدم باید سراغ یک استاد برود تا به او انتقال بدهد؛ با آیات قرآن، با روایات، با دعاها، با بیان مسائل آفرینش، با بیان مسائل وجود خودش، ایمان را انتقال بدهد. این حرف ها را بزند و بعد به او بگوید خدا این است که گفتم؛ خدا وجود مقدسی است که از دو گاز آتشین، دوتا اکسیژن و یک هیدروژن که اگر اینها هیدروژن و اکسیژن را جُدا جُدا در شیشه بکنند، یکی شان می سوزاند که آتش است و یکی شان هم می سوزد! کپسول های بزرگ را در انبارهای آهن فروش ها دیده اید؟ کپسول اکسیژن، سر شلنگ را می آید و آن پیچش را کم می کند که خروجی اکسیژن تنگ بشود، یک شعلهٔ آبی پرقدرتی از سر شلنگ بیرون می آید و آهن 24 را می بُرَد؛ این اکسیژن است و هیدروژن هم می سوزد. این دوتا را خدا با هم قاطی کرده و آب خنک شده است؛ اگر خدا این دوتا را قاطی نکرده، پس چه کسی قاطی کرده است؟ پیدا کردن خدا که کاری ندارد و خیلی ساده است! امیرالمؤمنین -علیه السلام- می فرمایند: خدا کسی است که با یک ذره گوشت و نه همه اش، با یک ذره گوشتِ نوک زبان، به شما صحبت کردن و سخن گفتن داده به هر زبانی که دلتان می خواهد؛ انگلیسی، فرانسه، عربی، ایتالیایی، آفریقایی، فارسی، با یک ذره گوشت نوک زبان! چه کسی این کار را کرده است؟ و با دو-سه تا استخوان که داخل گوش است، کاری کرده که شما هر جور صدایی رامی شنوید. با دو-سه تا تکه استخوان، استخوان های داخلی! چون گوش سه قسمت است: خارجی، میانی، داخلی که خارجی همین لالهٔ گوش است؛ اگر نداشتیم صداها به گوش ما تنظیم نمی شد و نوسان های عجیبی داشت و یک جوری هم ساخته که نه استخوان است و نه گوشت نرم است؛ بلکه غضروف است که اگر شب روی متکا، روی فرش، روی سنگ خوابیدی و ده دفعه کله ات غلتید، نشکند؛ اگر استخوان نازک بود که با یک غلت می شکست و دور می افتاد، اما شما صد دفعه تا صبح غلت بزن، گوش تو نمی افتد. کار کیست؟
آن که می گوید این عالَم خدا ندارد، بگو: باشد، خدا ندارد! تو آدرس آن که این گوش و نوک زبان را ساخته، به من بده که کیست! اصلاً جوابی ندارد که بدهد، جز اینکه بگوید یک عالِم، یک قادر، یک توانمند که خدا همان است. یا با مطالعه در قرآن یا فهم روایات توحیدیه، مثل روایات جلد اوّل اصول کافی یا دعاها، آدم خیلی راحتْ خدا را می فهمد و می یابد. حال خود آدم نتوانست، به یک معلم دلسوز می گوید: آقا، خدا را به من القا کن. این ایمان که بیاید، دوتا کار می کند؛ این ایمانی که قرآن می گوید: یک کار آن ایمان، مثل موتور یک کارخانه است که آدم را به عبادت و خدمت وادار می کند؛ یک کار این ایمان هم ترمز است که آدم تا با گناهان بدنی و مالی و اجتماعی و اخلاقی برخورد می کند، آن ایمان ترمز آدم را می کِشَد که آدم در دردسر عذاب قیامت نیفتد؛ هم موتور است و هم ترمز است.
حالا ایمان امیرالمؤمنین -علیه السلام- چه ایمانی بود؟ من یک گوشه اش را دیشب برایتان عرض کردم، واقعاً ایمان امیرالمؤمنین اعجاب انگیز بود! این یک مایهٔ پرثمرشدن درخت وجود است، مایهٔ دیگرش هجرت است، مایهٔ دیگرش هم جهاد است؛ ولی من می خواهم این ایمان را بیشتر توضیح بدهم، اگر خدا بخواهد! با یک نکتهٔ بسیار مهم دربارهٔ ایمان امیرالمؤمنین -علیه السلام- عرض می کنم.
خدایا! از ایمان امیرالمؤمنین به همهٔ ما بچشان
خدایا! از هجرت باطنی امیرالمؤمنین به ما بچشان
خدایا! از جهاد امیرالمؤمنین به ما بچشان
خدایا! ما و زن و بچه ها و نسل ما را تا قیامت از شرّ هر شیطان و گناهی حفظ فرما
دین ما، کشور ما، این ملت بزرگوار و با آبروی ما، مرجعیت ما، رهبری ما، محراب و منبر ما، محرّم و ماه رمضان ما را از حوادث حفظ فرما
به حقیقت حضرت معصومه، امام زمان علیه السلام را در همه لحظات زندگیمان، دعاگوی ما و زن و بچه ها و نسل ما قرار بده
شرّ کفر را از سر ملت اسلام ریشه کن کن
عاقبت همهٔ ما را عاقبت امیرالمؤمنین قرار بده
<آمین یا رب العالمین>
مطالب مرتبط:
امـام علـی علیـه الـسلام/ منبر مکتوب۱ (استاد انصاریان۹۶)
امـام علـی علیـه الـسلام/ منبر مکتوب۲ (استاد انصاریان۹۶)
امـام علـی علیـه الـسلام/ منبر مکتوب۳ (استاد انصاریان۹۶)
نکته: تمامی متونی که با رنگ بنفش مشخص شده اند در متن سخنرانی نبوده اند و توسط مصحح اضافه شده اند که بخاطر ذکر منابع روایی و همچنین در برخی موارد برای احترام قید شده اند.
مطالب مرتبط
