نماز آخرین جمعه ماه رمضان برای جبران نمازهای قضا (؟!)
سوالی که در برخی شبکه های اجتماعی وپیام رسان در آخرین جمعه های ماه مبارک رمضان دست به دست می شود، آیا نماز آخرین جمعه ماه رمضان واقعیت دارد؟ و آیا با چهار رکعت نماز (دو نماز دو رکعتی) میشود نماز قضای 200 تا 600 سال خود و والدین و حتی اقربا را جبران کنیم؟! برای روشن شدن قضیه با ما همراه باشید.
در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان نمازی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است که می تواند ثواب چند صد سال نماز قضا را داشته باشد. ولی واقعاً آیا ثواب چند سال را دارد یا کفایت کننده نماز قضای چند صد ساله را خواهد داشت؟!
⮜ شرح نماز آخرین جمعه ماه رمضان
سید محمدتقی مقدم در کتاب معراج المؤمن به نقل از کتاب سرورالعارفین نوشته است: از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلّم روایت است که: «هرکس نماز قضا بر ذمه اش باشد قبل از ظهر جمعه آخر ماه رمضان 4 رکعت نماز (بصورت 2 نماز دو رکعتی) بخواند و در هر رکعت بعد از سوره حمد یک مرتبه آیه الکرسی و 15 مرتبه سوره کوثر را بخواند ثواب 200 سال نماز قضا را کفایت می کند.»
در روایت دیگری ثواب این نماز را برابر 400 سال نماز قضا ذکر کرده اند و در روایتی از امام علی علیه السلام ثواب آن را برابر 600 سال نماز قضا دانسته اند. از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلّم پرسیدند که در آخرالزمان کسی بیش از 100 سال عمر نمی کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم پاسخ داد: نماز قضاهای پدر و مادر و نزدیکان او را کفایت می کند. (یعنی بالاخره باید این زمان به هر نحوی پر شود؟!)
بعد از این که این نماز را خواندید دعای زیر را بخوانید:
بسم الله الرحمن الرحیم
یاسابقَ الفوتِ یا سامعَ الغیُوبِ (یا سامِعَ الصَّوتِ یا جامِعَ الفوَتْ)
یا مُحیَ العِظامِ بَعدَ المَوتِ
صلِّ علی محمد و آل محمد
وَ اجعل لی فرجاً و مخرجاً مِمّا اَنا فیه
اِنّک تَعلمُ و لا اَعلَمُ
و انت مُقدِّرُ و لا اُقدّرُ و انت علاّمُ الغیُوب یا واهبَ العطایا
یا غافرَ الخطایا، یا سُبّوحُ یا قدوسُ، یا ربَّ الملائکة و الرّوح
ربِّ اغفر و ارحَم و تَجاوَز (عَمّا تَعَلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ العَلِیُّ الَاعْظَمْ) فانّک انتَ الاعزّ الاجلّ الاکرم.
(یا ساتِرَ الْغُیوُب یا کاشِفَ الکُروُب یا غافِرَ الذَنُوبَ یا ذَالْجَلالِ وَ الِاکْرام)
⮜ آیا نماز آخرین جمعه ماه رمضان برای جبران نماز قضا صحت دارد؟
طبق جست وجویی که در منابع معتبر روایی شیعه داشتیم این روایت به هیچ وجه یافت نشد. و اما بر فرض وجود چنین روایتی مفاد آن با سایر روایات قطعی و معتبر در تعارض است. چرا که، روایات متعددی دلالت بر «وجوب قضاء ما فات کما فات» دارد{شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت، سال 1409 هـ.ق، ج8، ص 268.}؛ یعنی قضای نمازی که فوت شده و از دست رفته، باید همانگونه که از دست رفته باشد؛ مثلاً اگر 2 رکعت بود 2 رکعت، اگر شکسته بوده شکسته و.. بنابراین هیچ چیزی جز بجا آوردن نمازهای قضا شده نمی تواند جایگزین آن شود.
و حتی بر فرض صحت سند، منظور این است که ثواب نمازهای قضا را دارد، نه این که جای آن را پُر کند. مثل اینکه درباره برخی کارها گفته شده ثواب حج را دارد. معنای آن این نیست که اگر مستطیع هست، نیازی به حج رفتن نیست. (لذا در این قبیل روایت ها بسیار بسیار دقت کنیم..)
⮜ پرسش و پاسخ درباره نماز آخرین جمعه ماه رمضان
سوال: از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم حدیثی را دیدم که در آن نمازی روایت شده بود که زمان آن نماز، جمعه آخر ماه رمضان بود و نوشته شده بود که اگر هر کس آن را بجا بیاورد تمام نمازهای قضایش اگر چه نماز قضای والدین باشد جبران می شود. آیا این حدیث صحت دارد و آیا انجام آن به جای نمازهای قضا کفایت می کند؟!
پاسخ:
✓ از نظر حکم شرعی و فتوای فقهای اسلام نماز قضا تنها با خواندن و به جا آوردنش از ذمّه انسان ساقط می گردد و هیچ راه و وسیله دیگری برای اسقاط این تکلیف وجود ندارد و روایات صحیح فراوانی بر این امر دلالت دارد.
✓ اگر روایتی بر خلاف این حکم مسلّم و قطعی وجود داشته باشد در تعارض با این روایات متعدد و صحیح است و در برابر آنها نمی تواند ایستادگی کند و به اصطلاح علمای علم اصول ساقط می گردد و قابل اعتنا و توجه نیست.
✓ در این گونه موارد باید روایت مخالف را کنار گذاشت و یا به گونه ای که با اصول و ملاک های شناخته شده دینی هماهنگ باشد توجیه کرد.
⮋ مطالب پیشنهادی ⮋
⮜ ماه مبارک رمضان - ویژه نامه ضیافت الله
⮜ ویژه نامه احکام روزه و روزه داری
مطالب مرتبط
