یکی از آداب معاشرت، معاشرت صحیح و برخورد خوب با همسایگان است. این صفت پسندیده گویای بارعواطف، انسانی و اسلامی نیز است. اسلام تا ان اندازه به حقوق همسایه اهمیت داده که وی را همردیف خویشاوند شمرده است.
حضرت علی(علیه السلام) در وصیت نامه ارزشمند خویش فرمودند:
«اللَّهَ اللَّهَ فِي جِيرَانِكُمْ فَإِنَّهُمْ وَصِيَّةُ نَبِيِّكُمْ مَا زَالَ يُوصِي بِهِمْ حَتَّى ظَنَنَّا [1] خدا را خدا را در رابطه با همسايگان، كه مورد سفارش پيامبر شمايند، پيوسته به آنان سفارش داشت تا جايى كه گمان برديم ميراث برشان خواهد ساخت!»
همسایگان همچون خویشاوندان ارث نمی برند، اما همسنگ آنهایند.
حسن جوار
یکی از اخلاق زیبا در همسایگی حسن و نیکویی در اخلاق‌مداری و رفتار نیکو داشتن با همسایگان است
حسن الجوار چیست؟
امام کاظم(علیه السلام) در معنای حسن الجوار می فرمایند:
«لَيْسَ حُسْنُ الْجِوَارِ كَفَ الْأَذَى وَ لَكِنَّ حُسْنَ الْجِوَارِ صَبْرُكَ عَلَى الْأَذَى[2] معاشرت خوب با همسایه، تنها به اذیت نکردن وی نیست، بلکه با تحمل مشکلاتی که از سوی همسایه ایجاد می شود، حاصل می گردد.»
امام در این روایت معاشرت خوب را اذیت نکردن همسایه، بیان نمی‌دارند؛ بلکه تحمل مشکلاتی که از جانب همسایگان ایجاد می شود را حسن الجوار می دانند.
لذا باید این را به خاطر داشته باشیم که گاهی اتفاق می افتد که همسایه‌ی ما میهمانی، مجلس روضه، مجلس ختم، تعمیرات و بنایی... و برنامه های دیگر دارد که رفت و آمدها و سر و صداها ما را اذیت می کند، اما طبق روایت مذکور باید آن را تحمل کرد، زیرا در آینده امکان دارد این برنامه‌ها برای ما ایجاد شود و همسایه‌ها آن را تحمل کنند.
ثمره تحمل مشکلات همسایه ها
تحمل مشکلات همسایه ها و معاشرت نیکو با آنها، ایجاد رابطه‌ی صمیمی و رفت و آمد با همسایه ها، چه بسا باعث اخوت و برادری و نزدیکی می‌شود. همانگونه که نداشتن رابطه‌ی صحیح با هم و خبر نداشتن از حال یکدیگر، ممکن است، دوری و عدم ارتباط و بی خبری از حال یکدیگر شود.
آثار حسن الجوار
در روایاتی که از معصومین(علیهم السلام) بما رسیده است، می‌توان آثاری مانند آبادانی شهرها، طولانی شدن عمر را بدست آورد.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در روایتی در آثار حسن جوار(همسایگی خوب) می فرمایند:
«حُسْنُ الْجِوَارِ يَعْمُرُ الدِّيَارَ وَ يُنْسِئُ فِي الْأَعْمَارِ[3] تعامل صحیح بین همسایگان، آبادانی شهرها و طولانی شدن عمر را در پی دارد.»
اسلام خوب همسایگی کردن را دارای آثار معنوی و مادی بسیاری بیان می دارد که از آن جمله می توان به عمران شهرها و طولانی شدن عمرها بیان داشت.
چنانچه همسایگان باهم متحد و پشتیبان یکدیگر باشند، بهتر می توانند در مسائل اقتصادی و اجتماعی و بهداشتی پیشرفت کنند و نتیجه‌ی آن آبادانی شهرها و طولانی شدن عمرها است، اما اگر انها نیروی خود را در اذیت و آزار یکدیگر صرف کنند از هریک از ثمراتی که بیان شده است عقب می مانند.
در نتیجه، می توان از روایاتی که بیان شده است می توان فهمید که اسلام چه مقدار بر صلح و صفا و صمیمیت و دوستی تاکید می ورزد و یکی از نمونه‌های بارز آن را در حسن الجوار، مشاهده کرد که در تفسیری زیبا از امام کاظم(علیه السلام) مصداق این حسن الجوار را می توان در تحمل سختی و مشکلات همسایه مشاهده کرد.
ــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. شريف الرضى، محمد بن حسين، نهج البلاغة (للصبحي صالح)، هجرت، قم، چاپ اول، 1414 ق، ص421.
[2]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي (ط - الإسلامية)، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق، ج2، ص667.
[3]. همان، ج2، ص668 .
