| دانلود فایل | اندازه |
|---|---|
 نزهةالمجالس، نمونه‌ای از ایرانیت قفقاز | 31.28 مگابایت |
نزهةالمجالس، نمونه‌ای از ایرانیت قفقاز
کتاب «نزهةالمجالس» مجموعه ای از حدود 4 هزار رباعی پارسی است که در قرن هفتم هجری گردآوری شده است. این کتاب تا چند دهه پیش ناشناخته بود. نخستینبار انتشارات زوار در سال ۱۳۶۶ و بار دوم انتشارات علمی در سال ۱۳۷۵ با تصحیح و تحقیق و مقدمه ای مفصل از دکتر محمدامین ریاحی آن را منتشر کردند. دکتر محمدامین ریاحی، نویسنده، پژوهشگر، مصحح، عضو فرهنگستان و سرپرست بنیاد شاهنامه فردوسی بود که چندین مقام فرهنگی چون رایزن فرهنگی ایران در ترکیه و قائم مقام وزیر فرهنگ را تجربه کرده و نیز آثار تألیفی و تصحیحی فراوان از خود به جای گذاشته است. در شهر خوی از توابع آذربایجان غربی و در سال ۱۳۰۲ به دنیا آمده و در سال ۱۳۸۸ درگذشته است.
«نزهةالمجالس» را جمال‌الدین خلیل شروانی در سال ۶۴۸ تا ۶۵۹ قمری گردآوری کرده است. این دوره هم زمان با روزگار فرمانروایی فریبرز شروانشاه از سلسله شروانشاهان است. خلیل شروانی خود شاعر، محقق، پژوهشگر و ادیب پارسی‌گو و اهل و ساکن منطقه قفقاز و مشخصاً شهر شروان است. چنین به نظر می رسد که از «نزهة المجالس» فقط یک نسخه وجود داشته که آن هم در کتابخانه سلیمانیه شهر استانبول نگهداری می شده و بر پایه آنچه در مقدمه تصحیح دکتر ریاحی آمده، در ۲۵ شوال ۷۳۱ یک بار به وسیله فردی به نام اسماعیل بن اسفندیار ابهری از روی نسخه اصلی خود رونویسی شده است.
«نزهةالمجالس» را نخستینبار هلموت ریتر، خاورشناس آلمانی، شناسایی و در سال ۱۹۳۳م. به محافل ادبی معرفی کرده است. در ایران هم نخستینبار محمدعلی فروغی در زمانی که رباعیات خیام را جمع آوری و تدوین کرد از آن نام برده است. سعید نفیسی نیز در تعلیقات لباب‌‌الالباب چاپ ۱۳۳۵ از «نزهةالمجالس» نام برده و در کتاب تاریخ نظم و نثر فارسی در ایران از مطالب آن استفاده کرده است. همچنین محمدتقی دانش‌پژوه در مجله راهنمای کتاب، مجله ای در حوزه کتاب و معرفی تازه‌های نشر، آن را در سال ۱۳۵۱ معرفی کرده است.
دکتر محمدامین ریاحی درباره انگیزه خود از تصحیح و انتشار این کتاب در مقدمه آن می نویسد: «در نخستین روزهایی که در سال‌های دهه ۴۰ «نزهةالمجالس» را در استانبول دیدم، مترصد فرصتی بودم برای تصحیح و انتشار آن. هربار، کار به تاخیر می افتاد تا آنکه در تابستان ۱۳۶۱ در روزنامه ها اظهاراتی را از حیدر علی‌اف که در آن زمان معاون اول رئیس شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی و از رهبران و بلندپایگان حزب کمونیست بود شنیدم که بوی دشمنی با ایران و آزمندی های روسیه تزاری و تحریکات ضد ایرانی می‌داد و به قصد ایجاد تزلزل در همبستگی ملت ایران و دامن زدن به پندارهای تنوع قومیت‌ها در ایران بیان شده بود. آن روز احساس کردم که هر ایرانی باید در برابر آن گونه فتنه انگیزی ها، به قدر توانایی خود، قدمی بردارد.
جهت اطلاع از مجموعه تحلیلها و یادداشتها در خصوص مسائل آذربایجان و قفقاز کلیک کنید.
مطالب مرتبط
