وجه تسمیه و تاریخ استان ایلام | فصل دوم از کتاب گویا جلوه‌های ایران – جلد یازدهم

شناخت نام و پیشینه تاریخی ایلام | فصل دوم کتاب گویا جلوه‌های ایران

در فصل دوم کتاب گویا «جلوه‌های ایران – استان ایلام»، با نگاهی به وجه تسمیه و بخش تاریخی این استان، به سرزمینی سفر می‌کنیم که نامش با تمدن‌های کهن گره خورده است. این فصل، روایت‌گر دیاری است که از دل تاریخ، فرهنگ و آیین‌های دیرینه، هویتی ماندگار ساخته است.

فصل دوم: وجه تسمیه و بخش تاریخی استان ایلام | کتاب گویا جلوه‌های ایران – جلد یازدهم

ایلام، نامی کهن و ریشه‌دار، برگرفته از تمدن ایلامیان است؛ یکی از نخستین تمدن‌های بشری که در هزاره سوم پیش از میلاد در این منطقه شکل گرفت. واژه «ایلام» در متون باستانی به‌معنای «سرزمین بلند» یا «کشور کوهستانی» آمده و نشان از جایگاه جغرافیایی آن در دل زاگرس دارد.

وجه تسمیه ایلام

• در متون سومری و اکدی، این سرزمین با نام «ایلام» یا «هَلتَمتی» شناخته می‌شد.

• «هَلتَمتی» به‌معنای سرزمین مقدس یا سرزمین خداوندی است؛ نامی که بیانگر جایگاه معنوی و آیینی این خطه در باورهای باستانی است.

• در طول تاریخ، این نام در زبان‌های گوناگون تغییر یافته، اما همواره به‌عنوان نماد تمدن و فرهنگ کهن ایران باقی مانده است.

بخش تاریخی استان ایلام

ایلام، یکی از قدیمی‌ترین مراکز تمدنی جهان، با پیشینه‌ای بیش از ۴ هزار سال، در دل خود آثار و نشانه‌هایی از دوران‌های مختلف تاریخی دارد:

• تمدن ایلامیان: با مرکزیت شهرهای باستانی چون شوش و هَلتَمتی، یکی از نخستین دولت‌های سازمان‌یافته در تاریخ ایران.

• دوران هخامنشی و ساسانی: ایلام بخشی از قلمرو شاهنشاهی ایران بود و آثار معماری و آیینی آن در نقاط مختلف استان باقی مانده است.

• دوران اسلامی: با ورود اسلام، ایلام به یکی از مراکز فرهنگی و مذهبی غرب ایران تبدیل شد و مساجد و بناهای تاریخی متعددی در آن ساخته شد.

• دوران معاصر: ایلام، به‌عنوان استانی مرزی، در تاریخ معاصر ایران نقشی مهم در دفاع و مقاومت ایفا کرده است.

میراث فرهنگی و تاریخی

ایلام، با آثار باستانی چون قلعه والی، سنگ‌نوشته‌های تاریخی، و آیین‌های محلی، بخشی از حافظه تاریخی ایران است. سنت‌های دیرینه مردم این استان، همچون موسیقی محلی، آیین‌های مذهبی و جشن‌های قومی، بازتابی از پیوند عمیق آنان با گذشته است.

این فصل، دعوتی است به شناخت نام و تاریخ ایلام؛ سرزمینی که در آن، کوه و دشت، فرهنگ و ایمان، در کنار هم، هویتی یگانه ساخته‌اند.