علامه محمد اقبال لاهوری شاعر، سیاست مدار و متفکر برجسته پاکستانی در نهم نوامبر ۱۸۷۲م در ایالت پنجاب پاکستان و در یک خانواده مسلمان و معتقد به دنیا آمد. اقبال پس از طی تحصیلات مقدماتی راهی لاهور شد و در آن جا به فراگیری فلسفه و علوم انسانی پرداخت. ذوق لطیف و طبع روان اقبال، در انجمن های اسلامی و ادبی که به اهل دانش مجال اظهارنظر می داد شکوفا شد و از آن پس، به سرودن اشعار فارسی علاقه مند گردید. اقبال در سال ۱۹۰۵م به تشویق اساتید خود به لندن رفت و در انگلستان و آلمان به تحصیل ادامه داد. وی هم چنین در آن جا به مطالعات گسترده درباره تاریخ ادبیات ایران و متون اصیل فارسی و عربی همت گماشت و با وقوف به رموز ادبیات و عرفان ایرانی، در زبان فارسی به کمال رسید. اقبال لاهوری پس از بازگشت از اروپا به سرعت در زمره پیشروان و اصلاح طلبان عمده مسلمان شبه قاره هند و در شمار بانیان تأسیس کشور مستقل پاکستان قرار گرفت. وی به عنوان رهبر جامعه مسلمانان هند، سال ها قبل از محمدعلی جناح، رهبر استقلال پاکستان، از فکر تشکیل پاکستان حمایت کرد و گام های بلندی در جهت نجات مسلمانان هند برداشت. بعضی از نویسندگان پاکستانی، اقبال لاهوری را معمار و بنیان گذار اصلی پاکستان می دانند و معتقدند عوامل اصلی تشکیل دهنده شخصیت اقبال که در برخی آثارش ذکر شده اند، همان هایى هستند که شخصیت فرهنگی و سیاسی پاکستان را می سازند. پایه و اساس پیام اقبال لاهوری، توجه به اسرار خودی است. معنای خودی از دید وی، ایجاد ارزش ها و ایده آل ها و کوشش در راه تحقق بخشیدن آن هاست و رمز بزرگ توحید نیز در وحدت خودی ها می باشد. اقبال هم چنین در کتاب رموز بی خودی، جامعه ای ایده آل براساس نبوت و تعالیم اسلامی بنا می نهد و به تربیت افرادی با جهان بینی صحیح می پردازد، هرچند که تصریح می کند دنیا به مهدی (عج) برحق احتیاج دارد. اقبال، بسیاری از اشعارش را در خدمت اهداف سیاسی خود قرار داده بود تا مطالب و مقصود خود را عرضه نماید. درواقع، هدف اقبال اتحاد دنیای اسلام بود و برای بشریت، پیام محبت به همراه داشت. آثار اقبال در مجموعه هایی به نام «پیام مشرق»، «اسرار خودی و رموز بی خودی»، «ارمغان حجاز»، «جاویدنامه» و... مکرراً به چاپ رسیده است. علامه محمد اقبال لاهوری، سرانجام در تاریخ بیست و یکم آوریل سال ۱۹۳۸ میلادی در سن شصت و شش سالگی درگذشت.
مطالب مرتبط
