دارالفنون اولین دانشگاه ایرانی به سبک نوین بود که در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار و به همّت و پشتکار میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظمِ با درایتِ ناصرالدین شاه دایر شد. هدف از ایجاد این مدرسه، دستیابی به صنایع و علوم جدید در آن عصر بود. فعالیت علمی مدرسه ی دارالفنون، در آغاز در رشته های پیاده نظام، سواره نظام و سایر رشته های نظامی، طبّ و جراحی، معدن شناسی و داروسازی بود. مدرسه ی دارالفنون در ابتدا با هفت نفر معلم اتریشی و عده ای مترجم، کار خود را آغاز کرد. امیرکبیر تأکید زیادی بر عدم به کارگیری اساتید از روسیه و انگلستان داشت. امّا متأسفانه چنین نشد. شاگردانی که در آن پذیرفته می شدند از خانواده های اعیان و اشراف بودند و چهارده تا شانزده سال داشتند. این مدرسه طی فعالیت خود، 12 دوره فارغ التحصیل داشت که بسیاری از آنان به مقام های بالایى در کشور دست یافتند. دارالفنون با معلمین اروپایىِ آن، عامل بسیار مؤثری در شناساندنِ تمدن اروپا و فرهنگ جدید مغرب زمین بود. فارغ التحصیلان آن که ظرف چهل سال از 1100 نفر تجاوز کردند و اغلب از خانواده های مهم و متنفّذ بودند، در نشر این فرهنگ کوشیدند و مطالبی که در آن مدرسه فرا گرفته بودند، در جامعه ی خود انتشار دادند. بعدها با تفکیک رشته های نظامی و طب در دارالفنون و تجدید نظر در نظام آموزشی ایران، این مرکز علمی از قالب یک دانشگاه خارج و به مدرسه مبدل شد. تاسیس این مدرسه، نقطه ی عطفی در تاریخ آموزش در ایران به شمار می رود. این مدرسه در حالی افتتاح می شد که بانی اصلی آن یعنی میرزا تقی خان امیرکبیر دوران تبعید در کاشان را سپری می کرد.
