یکی از راههای تشخیص مال حلال و حرام، نوع مصرف آن است، برخی درآمد خود را صرف نیازهای واقعی خود می کنند؛ همچون تأمین زندگی، تفریح سالم، سفرهای زیارتی و تشکیل جلسات مذهبی، انفاق، قرض و بخشش به نیازمندان برخی هم در آمد خود را صرف عیش و نوش و شراب و قمار و فحشا و جشنهای آن چنانی و سفر به کشورهای غربی به منظور عیاشی و... می کنند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
إِذَا رَأَیْتَ الرَّجُلَ یُخْرِجُ مِنْ مَالِهِ فِی طَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَاعْلَمْ أَنَّهُ أَصَابَهُ مِنْ حَلَالٍ وَ إِذَا أَخْرَجَهُ فِی مَعْصِیَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَاعْلَمْ أَنَّهُ أَصَابَهُ مِنْ حَرَامٍ.[1]
«اگر دیدی مردی مالش را در مسیر طاعت خدای عزوجل خرج می کند، بدان که از راه حلال به دست آورده است و اگر دیدی در مسیر معصیت و نافرمانی خداوند خرج می کند، بدان که از راه حرام به دست آورده است.»
اصولاً کسی که از راه حرام مالی را به دست آورد، نمی تواند مخلصانه کارهای خیر انجام دهد و اگر هم به ظاهر موفق شود، در باطن با انگیزه های شیطانی و نفسانی انجام می دهد مانند افراد کلاهبرداری که برای جلب اعتماد مردم گاه کار پسندیده ای را انجام می دهند و همواره توقع دارند کارشان مورد تقدیر و تحسین قرار گیرد و به نحوی موقعیتی کسب کنند.
این تذکر لازم است که عوامل دیگری نیز برای خرج نکردن مال در مسیر حلال و صرف آن در مسیر حرام وجود دارد؛ همچون: عدم اعتقاد به قیامت قرآن می فرماید: آن کس که قیامت را تکذیب می کند، یتیم را از خود می راند.[2] متقابلاً کسی که به معاد عقیه دارد به راحتی انفاق می کند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
مَن أیقَنَ بالخَلَفِ جادَ بالعَطیَّةِ.؛[3]
«کسی که به قیامت عقیده دارد خوب انفاق می کند».
عدم آگاهی و نادانی نیز یکی دیگر از عوامل خرج نکردن ثروت در مسیر حلال است.
منبع : معیارهای زندگی نویسنده : محمود اکبری
-----------------------------------------
پی نوشت:
[1] کافی، ج 5، ص 311.
[2] ماعون، 1.
[3] من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 62.
