موارد خمس - پاسخ به 20 سوال اول

خمس - موارد خمس
موارد خمس طبق نظر فقها در هفت چیز خمس واجب مى شود : 1. منفعت و در آمد کسب و کار  2. معدن  3. گنج  4. مال حلال مخلوط به حرام  5. جواهرى که بواسطۀ غواصى یعنى فرو رفتن در دریا به دست مى آید  6. غنیمت جنگ  7. زمینى که کافر ذمّى از مسلمان بخرد.

موارد خمس :

موارد خمس طبق نظر فقها در هفت چیز خمس واجب مى شود : 1. منفعت و در آمد کسب و کار  2. معدن  3. گنج  4. مال حلال مخلوط به حرام  5. جواهرى که بواسطۀ غواصى یعنى فرو رفتن در دریا به دست مى آید  6. غنیمت جنگ  7. زمینى که کافر ذمّى از مسلمان بخرد.

اکنون به سوالاتی که در این زمینه مطرح شده می پردازیم . (منبع موارد ذکر شده از نرم افزار پاسخ 2 می باشد.)

پیشنهاد می کنیم بخوانید: خمس در کتاب و سنت - خمس در آیات و روایات

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 1. پرسش : مشروحاً بیان کنید چه چیزهایی مشمول خمس می شود و نحوه محاسبه و پرداخت آن را شرح دهید؟

پاسخ: منفعت کسب، گنج، غنیمت، مال حلال مخلوط به حرام، معدن، زمینی که کافر ذمی از مسلمان می خرد، لؤلؤ و مرجان که در غواصی دریا به دست می آید. برای روشن شدن مسأله به بحث احکام خمس توضیح المسائل مراجعه کنید.[1]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 2. پرسش:  پولی را که دولت به عنوان پاداش به کارمندان می دهد بر آن خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: بنابر فتوای برخی مراجع جزء درآمد سال وصول است که اگر تا آخر سال صرف در مخارج زندگی بشود خمس ندارد و هر چه از آن باقی بماند پرداخت خمس آن لازم است و بنابر نظر امام (ره) و مقام معظم رهبری خمس ندارد.[2]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 3. پرسش: فردی که حقوقش زیر خط فقر است آیا دادن خمس بر او واجب است؟ اگر عمداً خمس ندهد چه حکمی دارد؟

پاسخ: خمس به کسی واجب می گردد که پس انداز داشته باشد و درآمدش از مخارجش بیشتر باشد و اگر کسی پس اندازی نداشته باشد پرداخت خمس بر او واجب نیست.[3]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 4. پرسش: آیا به سپرده های بانکی به صورت قرض الحسنه که برای دریافت وام نزد بانکها تا پایان اقساط می ماند خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: اگر از پولی باشد که خمس آن داده نشده است باید خمس آن را پرداخت کنید.[4]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 5. پرسش: اگر کسی مقداری پول در بانک داشته باشد و سال خمسی آن فرا برسد و در مقابل نیز مقداری یا بیشتر از آن پول بدهکار است. آیا این پول خمس دارد؟ در صورت تعلق گرفتن خمس به آن کدام مقدم است (دادن بدهکاری یا پرداخت خمس)؟ (مقلد حضرت امام)

پاسخ: اگر قبل از رسیدن سال خمسی بدهکاری را بپردازد به آن پول خمس تعلق نمی گیرد و نیز اگر در همان سال برای مخارج لازم زندگی خرج کرده با شد می تواند از درآمد همان سال کسر نماید. اما اگر بدهی مربوط به سال های گذشته باشد خمس موجودی را باید بپردازد و در صورت تعلق گرفتن خمس پرداخت خمس مقدم است.[5]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 6. پرسش: بنده دانشجوی تربیت معلم هستم ماهانه مبلغی را به عنوان بورسیه بعد از کسر هزینه ها به ما می دهند و بنده به این مبلغ نیاز دارم. آیا خمس دارد و اگر دارد به چه شکل و از چه زمانی باید خمس بدهم؟

پاسخ: اولین حقوقی که دریافت کرده اید اول سال خمسی خود قرار دهید هر سال در همان تاریخ اگر چیزی از درآمد آن سال اضافه داشتید پرداخت خمس آن لازم است و اگر درآمد را صرف هزینه های مورد نیاز نمایید و در آخر سال خمسی چیزی اضافه نداشته باشید خمس بدهکار نیستید. اما اگر پولی که به دانشجویان داده می شود کمک هزینه تحصیلی باشد خمس ندارد.[6]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 7. پرسش: نحوه تعیین سال خمسی برای یک کارمند را بیان کنید؟

پاسخ: شروع سال خمسی حقوق بگیران اعم از کارگران، و کارمندان و... همان روز اولی است که مزد یا حقوق خود را دریافت می کنند و یا می توانند دریافت کنند.[7]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 8. پرسش: آیا به وسائل منزل و از جمله طلای همسر خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: اگر طلا و وسایل منزل به مقدار متعارف و مناسب شأن همسر و خودتان باشد خمس ندارد.[8]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 9. پرسش: تا به حال اموال خود را نزد کسی حساب نکرده و زکات و خمس آنها را نداده ام دلیلش وضع مالی بوده حال با وضعیت ذکر شده... لطفاً مرا راهنمایی نمائید؟

پاسخ: اگر می دانید چیزی از درآمد شما اضافه بر مخارج است به مرجع تقلید خود یا نماینده ایشان مراجعه کنید تا وضعیت خمس شما را روشن نمایند.[9]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 10. پرسش: با توجه به اینکه تازه استخدام شده ام و روز اول استخدام خود را سال خمسی قرار داده ام، هنوز ازدواج نکرده ام و در پی تهیه جهیزیه می باشم آیا به این پس انداز خمس تعلق می گیرد؟ حال اگر من این پول را به وسائل جهیزیه تبدیل کنم ولی هنوز سال خمسی فرا نرسیده است آیا باز هم وسائل خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: اگر تدریجاً جهیزیه خود را با درآمد خود تهیه کنید خمس ندارد ولی چنانچه پول آن باقی بماند خمس آن را بپردازید.[10]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 11. پرسش: من در سال 1376 مقداری سهام خریدم آیا به این سهام خمس تعلق می گیرد؟ به سود آن چطور؟

پاسخ: سهام مذکور حکم سرمایه را دارد و خمس به آن تعلق می گیرد و نسبت به سود آن اگر صرف زندگی کنید خمس ندارد ولکن چنانچه پس انداز نمائید خمس مقدار پس انداز شده را باید بپردازید.[11]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 12. پرسش: شش تخته قالی ما زاد بر نیاز در خانه وجود دارد آیا زکات به آنها تعلق می گیرد؟ چگونه؟

پاسخ: قالی مازاد زکات ندارد، لکن خمس به آن تعلق می گیرد که باید آن را به مرجع تقلید خود بدهید. و خمس عبارت از یک پنجم خود جنس یا قیمت آن می باشد.[12]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 13. پرسش: من مقداری به دانشگاه بدهکار هستم و هر ماه از حقوق من کسر می شود آیا به کسی که قرض دارد خمس تعلق می گیرد یا خیر؟

پاسخ: اگر پس انداز نداشته باشید خمس تعلق نمی گیرد. لکن در صورتی که در آخر سال مالی اضافه بر مخارج خود داشته باشید باید خمس آن را بپردازید و بدهی مذکور مانع وجوب خمس نمی شود. بلی خود وام دانشجویی خمس ندارد.[13]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 14. پرسش: آیا وسائل تزئینی منزل خمس دارد؟ ادویه و زردچوبه و حبوبات و... اگر در آخر سال مصرف نشود خمس دارد؟

پاسخ: بطور کلی چیزهایی تزئینی زائد بر شأن خمس دارد ضمناً مواد غذایی که در خانه باقی می ماند در اول سال مالی مشمول خمس می شود.[14]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 15. پرسش: آیا به هدیه و عیدی خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: بلی، به نظر بسیاری از فقها پرداخت خمس هدیه بنابر احتیاط واجب است. اما به نظر مرحوم امام ـ ره ـ و مقام معظم رهبری پرداخت خمس هدیه لازم نیست.[15]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 16. پرسش: کسانی که در قرعه کشی مسابقه ای برنده می شوند آیا به آنها زکات و خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: اگر جایزه باشد زکات ندارد اما اگر حلال باشد جزء درآمد همان سال شخصاً می شود که اگر تا یک سال مصرف نکرد بنابر فتوای برخی مراجع باید خمس آن را بپردازد ولی بنابر فتوای امام و رهبری خمس ندارد.[16]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 17. پرسش: اگر برای فرزندمان دفترچه پس انداز در بانک باز کنیم آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟ در صورتی که یک سال از پس انداز بگذرد و هر ماه مبلغی بر آن اضافه کنیم؟ (مقلد آیت الله فاضل)

پاسخ: بنابر احتیاط واجب پرداخت خمس چیزی که به شخص بخشیده می شود اگر از مخارج سال زیاد بیاید لازم است و بر ولی بچه لازم است که خمس مربوط به اموال او را بپردازد.[17]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 18. پرسش: کسی که پدرش خمس مال را نداده آیا فرزند می تواند در خانه او که واقعاً غیر از آن خانه، جایی را ندارد، نماز بخواند؟

پاسخ: خانه مسکونی اگر به تدریج از درآمد بین سال ساخته و تهیه شده، مشمول خمس نمی شود، مگر بعد از آن که فروخته شود بلی اگر بدانید چیزی متعلق خمس است و پدر خمس را نپرداخته است نسبت به اجازه تصرف در آن می توانید از مرجع تقلید خود اجازه بگیرید.[18]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 19. پرسش: صندوق فرهنگیان ماهانه مبلغی را از حقوق کسر کرده و مبلغی هم خودش اضافه نموده و بعد از بازنشستگی به ما پرداخت می کند آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟

پاسخ: پولی که از حقوق شما کسر می شود متعلق خمس است اما سهمی که دولت به حساب کارمند واریز می نماید اگر قابل دریافت نباشد جزء درآمدهای سال وصول محسوب می گردد.[19]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس

موارد خمس 20. پرسش: آیا زنی که کارمند است و حقوقش را برای مخارج خانه صرف می کند یا به شوهرش می دهد که او خرج کند باید خمس تمام مالش را بدهد؟

پاسخ: اگر در آخر سال خمسی چیزی برای او به عنوان پس انداز باقی نمی ماند خمس ندارد. و هر مقدار از حقوق هر یک از زن و شوهر از مخارج سال زیاد بیاید باید خمس آن را بپردازند.[20]

موارد خمس - پرسش و پاسخ خمس
پی نوشت:
[1] (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، م1751 )
[2] (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص409، س191 ـ توضیح المسائل مراجع، ج2، ص70، س869).
[3] (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س969).
[4] (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س955).
[5] (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص351 و ص402، س168 و ص384، س121).
[6] (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س9 و س975).
[7] (ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س995).
[8] (ر.ک: ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س901 و 904).
[9]  (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص416، س215).
[10] (ر.ک: ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س899 و س909).
[11] (ر.ک: ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س943).
[12] (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص360، س50).
[13] (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2 ، ص33، م1787).
[14] (ر.ک: ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س904 و 906 و 912).
[15]  (ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2 ، م1753 ـ ترجمه اجوبه الاستفتائات مقام معظم رهبری، چاپ وزیری، س851).
[16] (توضیح المسائل دوازده مرجع، م1753 و ترجمه اجوبه، س851).
[17]  (جامع المسائل آیت الله فاضل لنکرانی، ج1، س662 و 872).
[18] (ر.ک استفتائات امام(ره) ج1، ص56 و 65 و س212).
[19] ( ر.ک استفتائات امام(ره)، ج1، س130 و ترجمه اجوبه الاستفتائات چاپ وزیری، س872).
[20] (ر.ک: استفتائات امام (ره)، ج1، س127).
Share