نماز وحشت یا نماز شب اول قبر (نماز لیلة الدفن)
نماز وحشت که با اسامی دیگری نظیر نماز شب اول قبر، نماز هدیه و نماز شب دفن شناخته می شود از نمازهای مستحبی است. نماز وحشت را برای میت در شب اول قبر می خوانند. در این مقاله نحوه خواندن نماز وحشت، احکام نماز وحشت و احادیثی از نماز وحشت را میخوانید.
نماز وحشت چیست؟
نماز وحشت یا نماز شب اول قبر نمازی است که مستحب است در اولین شبی که مؤمنی از دنیا می رود و خاکسپاری می شود، برای او خوانده شود. اموات در اولین شب وفات با عالم قبر و قیامت انس و آشنایی ندارند و این نماز باعث می شود از وحشت آنها کم شود و اموراتشان با سهولت پیش رود. نام گذاری کلمه "وحشت" نیز به همین دلیل است.
اسامی نماز وحشت
سایر اسامی نماز شب اول قبر، نماز هدیه (صلاة الهدیه)، نماز شب دفن (صلاة لیلة الدفن) و نماز وحشت (صلاة الوحشة) است. به این سبب نماز وحشت نامیده شده که فردی که از دنیا رفته هنوز با عالم قبر آشنایی و انس ندارد و در خود احساس ترس و وحشت دارد و این نماز با فضل الهی وحشت را از او دور می کند. پس در واقع نماز شب اول قبر برای رفع وحشت است نه نماز وحشت.
نماز وحشت را چه زمانی باید بخوانیم؟
زمان خواندن این نماز، گر چه بین مؤمنین مرسوم است که بین نماز مغرب و عشاء خوانده شود، اما ظاهر آن است که در تمام طول شب اول دفن میت (از اول شب تا صبح) می توان آن را اقامه کرد، اگر چه بهتر است، بعد از نماز عشاء خوانده شود. اما اگر بنابر دلایلی دفن مرده به تاخیر افتاد آنگاه نماز باید به زمان دفن فرد موکول گردد.
نحوه خواندن نماز وحشت:
روش اول خواندن نماز وحشت:
این نماز 2 رکعت است. در رکعت اول سوره حمد و آیة الکرسی «از لا اله الا هو تا و هو العلی العظیم» (بدون سوره توحید) و در رکعت دوم سوره حمد و 10 مرتبه سوره قدر «انا انزلناه» خوانده می شود. پس از پایان نماز گفته می شود.
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثَوابَها اِلی قَبْرِ فُلان. (خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و ثواب آن را به قبر فلان بفرست. و بجای فلان نام میت ذکر می شود.)
روش دوم خواندن نماز وحشت:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند: «هیچ ساعتى در نزد میت سخت تر از شب اول قبر نیست، پس بر مردگان خود رحم کنید با صدقه دادن و اگر قدرت صدقه دادن نداشتى 2 رکعت نماز براى میت به این ترتیب بخوان: در ركعت اول یک مرتبه سوره حمد و 2 مرتبه سوره توحید و در ركعت دوم یک مرتبه سوره حمد و 10 مرتبه سوره تکاثر را بخوانید. و بعد از نماز بگویید:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثَوابَها اِلی قَبْرِ ذلِکَ الْمَیِّتِ فُلانِ بْنِ فُلان. (خداوندا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ثواب آن را به قبر فلان میّت برسان.)
روش سوم خواندن نماز وحشت:
در رکعت اول بعد از حمد آیة الکرسى را تا «فِیها خالِدُونَ» بنا بر احتیاط یک بار خوانده و… بنابراین امام راحل رحمه الله نیز به خواندن تا «فِیها خالِدُونَ» فتوی نداده است.
تاثیر نماز وحشت برای فرد از دنیا رفته:
تأثیر نماز وحشت برای فردی که تازه از دنیا رفته است به بیان نورانی رسول خدا (صلی الله علیه وآله) این گونه است: «بر میت ساعتی سخت تر از شب اول قبر نمی گذرد. پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، 2 رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی 1000 فرشته بسوی قبر او می فرستد که با هر فرشته جامه ای و حلّه ای است، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می کند، حسنه عطا می کند و او را 40 درجه بالا می برد.»
البته خواندن این نماز غیر از تاثیراتی که بر امورات میت می گذارد برای کسی که آن را می خواند نیز ثواب دارد. در روایات متعددی به ثواب خواندن نماز وحشت، شرکت در تشییع جنازه و نماز میت اشاره شده است.
احادیث درباره نماز وحشت:
پیامبر اعظم (صلی الله علیه وآله): هیچ لحظه اى سخت تر از شب اوّل دفن براى میّت نیست، پس با صدقه دادن نسبت به مردگانتان مهربانى کنید؛ و اگر نتوانستید، 2 رکعت نماز بخوانید.
امام صادق (علیه السلام) هر شب برای فرزندش و در هر روز برای پدر و مادر خود 2 رکعت نماز می گزارد، در رکعت اول سوره قدر و در رکعت دوم سوره کوثر می خواندند.
حکایتی درباره تاثیر نماز شب اول قبر:
محدث نوری رحمت الله علیه از مرحوم حاج ملا فتحعلی سلطان آبادی نقل کرده که فرمود: عادت و طریقه من بر این بود که هر کس از دوستان اهل بیت (علیهم السلام) از دنیا می رفت و خبر فوت او را می شنیدم دو رکعت نماز در شب دفن او می خواندم خواه آن میت را بشناسم یا نشناسم، هیچ کس از کار من مطلع نبود تا آنکه یکی از دوستان مرا در راهی ملاقات کرد و گفت: دیشب فلان شخص را که در این ایام وفات یافته است، خواب دیدم پرسیدم بعد از مرگ بر تو چه گذشت، گفت: در سختی و بلا بودم تا آنکه آن 2 رکعت نمازی که ملافتحعلی سلطان آبادی خواند، مرا از عذاب نجات داد. خدا رحمت کند پدرش را با این احسانی که از او به من رسید.
مرحوم حاج ملا فتحعلی نقل می کند: آنگاه آن شخص از من پرسید آن نماز چه نمازی است؟ گفتم؛ نماز لیله الدفن برای محبان اهل بیت علیهم السلام که از دنیا می روند.
احکام نماز وحشت :
1- آیا میتوان یک نماز وحشت را برای چند میت خواند؟
طبق نظر مراجع تقلیدی، همچون آیت الله خامنه ای حفظه الله و آیت الله مکارم شیرازی مدظله العالی باید برای هر کدام از اموات یک نماز وحشت جداگانه خوانده شود و نمی توان یک نماز را به نیت چند نفر خواند.
2- آیا میتوان نماز وحشت را به جماعت بخوانیم؟
نماز وحشت را نمی توان به جماعت خواند.
3- آیا یک شخص می تواند چند نماز وحشت را برای یک میت بخواند؟
می شود یک نفر چند مرتبه این نماز را به قصد اهداء ثواب بجا آورد.
4- آیا اجیر گرفتن برای نماز وحشت جایز است؟
اجیر کردن و اجرت گرفتن برای خواندن نماز وحشت جایز است و احتیاط آن است که بعنوان بخشش و احسان به نمازگزار بذل نمایند و او هم نمازش را بدون در نظر گرفتن وجه مالی بخواند.
5- آیا فقط یک نفر باید نماز وحشت را بخوانند؟
نماز وحشت واجبی کفایی نیست تا بگوییم که با خواندن یک نفر ساقط می شود. نماز مستحبی است که هر فردی می تواند آن را خوانده و ثوابش را به میت هدیه کند.
6- هر گاه شخص نماز شب اول قبر (نماز وحشت) را سهواً به غیر کیفیتی که ذکر شد بجا آورد باید اعاده کند؛ اگر چه یک آیه از سوره قدر یا یک آیه از آیةالکرسی را از روی فراموشی ترک کرده باشد.
7- نماز وحشت را در هر موقع از شب اول قبر (از اول شب تا صبح) می شود خواند، ولی بهتر است در اول شب بعداز نماز عشاء خوانده شود.
8- اگر شخص، نماز شب اول قبر (نماز لیلة الدفن) را به هر دو کیفیت بخواند، بهتر است.
9- خواندن یک نماز برای یک میت کفایت می کند و خواندن نماز شب اول قبر از 40 نفر بهتر است نه به قصد ورود.
10- اگر بخواهند میت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگر دفن او تاخیر بیفتد، باید نماز وحشت را تا شب اول قبر او تاخیر بیندازند.
