سلوک معنوی استاد انصاریان - سخنرانی مکتوب 12
دوازدهمین جلسه از سری سخنرانی های سلوک معنوی حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۹۶ه. ش (۱۴۳۸ه. ق) می باشد.
مطالب مرتبط و پیشنهادی : ویژه نامه شب و روز دوازدهم ماه مبارک رمضان
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمدلله رب العالمین الصلاة والسلام علی سید الانبیاء والمرسلین حبیب الهنا وطبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه وعلی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین»
کلام خدا و انبیاء الهی و ائمه طاهرین نور است به عقل که بتابد عقل را رشد می دهد و بارور می کند، این کلام عقل را وادار به تفکر و اندیشه می کند، چه در همه کارهایی که انسان می خواهد انجام دهد و هم نسبت به آینده خودش وادار به اندیشه می نماید، ما در قرآن در سوره حشر این آیه را می خوانیم «وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ »[آیه 18 سوره مبارکه حشر]، تنظر در اینجا به معنی دقت و تدبر و اندیشه است و به معنای نگاه با چشم نیست، آیه می فرماید بر هر کسی لازم است نسبت به آینده اش که قیامت است اندیشه کند که چه برای آینده آماده کرده است با چشم که نمی شود آینده را دید، اما با عقل می توان آینده را دید.
پس این کلام یعنی این نور یا به قول امروزی ها این انرژی عقل را تقویت می کند و رشد می دهد، و وقتی وارد قلب شود قلب طبق روایاتمان که همین دیروز می دیدم حدود 50 روایت درباره عرش نقل شده که یک روایت آن می گوید «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ»[بحارالأنوار، ج55، ص39]، دل مومن عرش خداوند مهربان است، عرش به چه معناست؟ عرش در قرآن مجید در موارد متعددی به کار گرفته شده است که باید در آیات قرآن دقت کرد که این عرش در این آیه به کدام یک از معانی اش استعمال شده است. مثلا در سوره نمل سلیمان وقتی از هدهد اوصاف تخت پادشاه صبا را شنید رو به بارگاه نشینان کرد و گفت «أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِها»[آیه 38 سوره مبارکه نمل]، کدام هایتان می توانید تخت پادشاه صبا را در این بارگاه من حاضر کنید اینجا عرش به معنی تخت حکومت است یک چیزی که چهار تا پایه دارد و رویش می نشینند و بر یک مملکتی حکمرانی می کنند اما در آیه ای که می فرماید «وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ»[آیه 255 سوره مبارکه بقره] یا می گوید ذوالعرش خودش را می گوید رفیع الدرجات ذو العرش، اینجا عرش به چه معناست؟ اینجا به معنی تخت نیست، این یک معنای الهی دارد و معنی تخت ندارد.
این روایات دو معنا برای عرش ذکر کردند، خیلی جالب است یک معنی فرمودند عرش یعنی علم پروردگار که فراگیر به همه آفرینش و خلقت است، یک علم بی نهایتی است که کل ظاهر و باطن هستی را در خودش دارد. این یک معنای آن است، یک معنا نیز می گویند عرش نسبت به پروردگار به معنای مقام فرمانروایی حضرت حق و تدبیر او نسبت به کل هستی می باشد، و این که می گوید «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ» همین معنی را می دهد یعنی دل مومن می گوید مومن دیگر مومن یعنی کسی که قلبش مملو از ایمان است و این ایمان است که فرماندهی چشم و گوش و دست و زبان و شکم و شهوت مومن را در اختیار دارد. این ایمان «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ» ایمان نور الهی در قلب است، یعنی تمام دستورات به باطن و ظاهر مومن از این ایمانش صادر می شود فرمانروا در این میان ایمان اوست.
این کلام الله و کلام انبیاء و کلام ائمه به قلب که بتابد قلب و قلب سلیم، می شود و قلب مومن، می شود درباره عرش الرحمان، یک روایت جالبی هم که به نظرم می آید اصول کافی را که داشتم ترجمه می کردم آن را در اصول کافی دیدم.امام ششم می فرماید القَلْبُ یا قَلبُ المؤمنِ حَرَمُ اللهِ، دل مومن حرم خداست، «فَلا تُسْكِنْ فِي حَرَمِ الله غيَرَ الله»[جامع الاخبار، ص518]، در این حرم غیر از صاحب حرم کسی را ننشانید، غریبه را در این حرم راه ندهید چون غریبه که در این حرم بیاید بت می شود مثل کعبه، که وقتی از دست اهل ایمان گرفته شد چند صد سال بتکده بود تا زمان بعثت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم که تعداد بت ها 360 شدند یعنی هر بیگانه ای را آدم در قلب خود راه بدهد به او تعلق پیدا می کند، یک وقت من با همه امور مادی در ارتباط هستم مغازه و کارخانه و کشاورزی و صنعت دارم، اینها را برای درون خودم حال ابزار به شان دادم حال ابزار به چه معناست؟ فردی به پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله- گفت ما پول درمی آوریم آیا در قیامت ما را بعنوان یک مادی گر و یک آدم پولی گرفتار می کنند؟ پیغمبر اکرم -صلی الله علیه وآله- فرمودند پول درمی آوری پول را برای چه می خواهی از او سوال کرد او جواب داد یا رسول الله معیشت زن و بچه ام را تامین کند، حج بروم، زکات بدهم، و بعد اینها اگر اضافه داشتم مشکلات دیگران چه اقوامم و چه دیگران را حل کنم، فرمود شما را بعنوان آدم آخرتی در قیامت می آورند ، اما یک کسی که پول درمی آورد و پول را راکد می گذارد و بر روی هم می گذارد با توجه به اینکه همیشه سفره کار خیر پهن است در آیه 180 سوره آل عمران می گوید قیامت می آورند و به وزن تمام ثروتی که در دنیا جمع کرده یک گردنبند از فلز گداخته درست می کنند و به گردنش می اندازند می گویند این ثروتی که عاشقش بودی اینجا هم برای خودت این گونه مانده است. وقتی این نور به عقل من بتابد خوب می توانم خودم را ارزیابی کنم چون خود آن نور کل هدایت است من راحت خودم را ارزیابی می کنم بخیل یا سخی و کریم و رقیق و لطیف و حق یا باطل هستم در گروه قارونیان هستم و یا در گروه فرعونیان است، در گروه بلعم باعوراییها هستم اینها را خیلی راحت ارزیابی می کنم چون خود این کلام تمام اش میزان و معیار است، وارد عقل که شود عقل می شود عقل پخته تمیز دهنده، وارد قلب که شود قلب می شود محب الله عاشق خدا، مومن به خدا، مومن به قیامت مومن به حلال و حرام، مومن به انبیاء، مومن به ائمه چگونه باید اینها را وارد در قلب و یا عقل کنم زمانی که پیغمبران و ائمه در دنیا بودند آدم های زرنگ این کلام موسی ابن جعفر -علیهما السلام- است، که مومن کیص است یعنی خیلی باهوش است، با فراصت و زرنگ است، خدمت انبیاء و ائمه می رفتند، گوششان را کلام الهی و کلام نبی و کلام ولی می دادند، قبول می کردند و می پذیرفتند، باور می کردند نور این کلام ها در وجودشان جا می گرفت و ثابت هم می شد و از درون دائماً با عقل و با قلبشان کار می کرد، زرنگ بودند، رشد می کردند، خب آنها وقتی نباشند من می توانم چند سالی درس بخوانم این نوع کلمات را بفهمم.«أَفَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا»{سوره مبارکه محمد، آیه 24} من درباره تدبر در روز بیست و یکم در امیرآباد یک بحث زنده نو و جدیدی را راجع به امیرالمومنین دارم اگر زنده بمانم در سایه همین «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ ۚ»[آیه 82 سوره مبارکه نساء] آنجا باید باز کنم که چه می خواهم بگویم.
اگر بتواند خودش درس بخواند مایه علمی که پیدا کرد تدبر می کند نور به طرف عقل و قلب حرکت می نماید، و اگر نتوانست که اکثر مردم فرصت خواندن معارف الهیه را ندارند قرآن می گوید «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ»{سوره مبارکه النحل، آیه 43} «أَمَّا الْحَوادِثُ الْواقِعَةُ فَارْجِعوُا فیها إِلی رُواةِ حَدیثِنا»[كمال الدين، ج2، ص484، ح10 ; الغيبة، شيخ طوسى، ص291، ح247 ; احتجاج، ج2، ص284 ; إعلام الورى، ج2، ص271 ; كشف الغمة، ج3، ص338 ; الخرائج و الجرائح، ج3، ص1114 ; بحارالأنوار، ج53، ص181، ح10 ; و وسائل الشيعة، ج27، ص140، ح33424] و بعد ائمه می گویند سراغ عالمی بروید که نه فقط راوی حدیث شود که برود در یک کتاب یک حدیث فارسی عربی ببیند بیاید برایتان بگوید آن به درد شما نمی خورد بلکه به سراغ یک عالم فهمیده ربانی بروید که به مراتب فرهنگ ما آشنایی دارد، عرف منازلنا ما را فهمیده، درجات ما را متوجه شده است ، حرفهای ما را فهمیده، از طریق آنها نور را از راهش که گوش است وارد عقل و قلب کنید دو نمونه را برایتان بگویم خیلی عالی است. یکی از سوره مائده، آیات را می خوانم سه آیه است بعد خودتان در اوائل سوره مائده می توانید ببینید مائده یعنی سفره، یعنی سفره الهی «أَنْزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ»{سوره مبارکه المائدة، آیه 114} آیه در همین سوره است.
«تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا»[آیه 114 سوره مبارکه مائده] نمی دانم عددشان چند تاست مختلف نوشتند فکر کنید ده نفرند، ده تا مسیحی مقیم مدینه یا اطراف مدینه باشند پروردگار عالم در سه آیه پی در پی در تعریف اینها و ارزش گذاری به این هفت هشت ده تا مسیحی غوغا کرده است پروردگار، اینها آمدند پیش پیغمبر هر ده تایشان، به ریاست یکیشان، همه هم با هم وحدت فکری داشتند، وحدت قلبی داشتند با همدیگر صحبت کردند که برویم پیش پیغمبر ببینیم چه می گوید چه هدفی دارد. ما باید در مسیحیت مان بمانیم یا نه تغییر فکر و اعتقاد بدهیم برویم سراغ این دینی که او آورده، آمدند در جلسه اول دلباخته قرآن شدند در جلسه اول، این یک نتیجه رقت قلب است من وقتی سنگدل باشم هم با زن و بچه ام بسیار بد معامله می کنم هم با پدر و مادرم هم با مردم از همه بدتر با خودم وقتی سنگدل باشم رقم جهنم رفتن خودم را خودم امضا می کنم، یعنی به خودم هم رحم ندارم، اما وقتی دل نرمی داشته باشم، بس است در یک جلسه به آنجایی که باید برسم می رسم در یک جلسه، حالا نگاه پروردگار مهربان عالم را به این چند تا مسیحی ببینید از ابتدای ملاقات با پیغمبر تا کجا؟ تا بهشت، این مطلبی که می گویم طرح آیه است، سه تا آیه نگاه خدا را از جلسه اول با پیغمبر ببینید درباره این ده تا مسیحی، آیه دست شما را می گیرد شما را بدرقه می کند که تا کجا اینها را در جنات ببینید.
باید به خودمان بگوئیم مبادا در قیامت این ده تن مسیحی را به رخت بکشند بگویند که همه عمرت یک روز این ده تا نبود بدبخت بیچاره، یک وقت اینها را مقابل چشم شما علم نکنند، این شرمندگی قیامت که این مسیحی ببین با این کلام نور به کجا رسید و تو مسلمان 70 سال در هوای نفس و لجن شهوات دست و پا زدی، فکر این نوع برخورد قیامت هم همیشه پیشمان باشد، سخت است یا الله من فقط یک دلخوشی به قیامتم دارم یک دانه دلخوشی، خودش هم می داند، هیچ وقت خودم را ارزیابی نکردم نماز و روزه ام هم ارزیابی نکردم و بنای ارزیابی کردن هم ندارم چون در مقابل عظمت خدا که بی نهایت است مگر 4 رکعت نماز ما یا گرسنگی ظهر چه هست که قابل حرف باشد، اما یک دلخوشی شدید دارم سرد نمی شوم این دلخوشی آن است که خدا ستار العیوب می باشد همین، بالاخره اگر پرده به روی هیچکس نکشد پس ستار العیوبی چه می شود معطل و بیکار است، خدا را می شود گفت معطل کفر است در روایات ما آمده معطله کافرند یعنی آنهایی که اوصاف خدا را معطل می دانند کلام برای امام باقر علیه السلام یا برای زین العابدین است نمی دانم برای کدام هایشان است همین پریروز دیدم که راوی به حضرت می گوید وضع قیامتم چه می شود، فرمود شیطان گولت نزند که قیامت هیچ چیزی نداری، نگاه به تو نمی کنند این شیطانی است گولت نزنند، وقتی پروردگار عالم بهشتی هایی که شایسته بهشت بودند به بهشت برد، «فأين عتقاء الله من النّار»[بحارالانوار، ج6، ص5، باب19، ح5]، پس آنهایی که باید از جهنم با غفاریت، با ستار العیوبی آزاد بشوند کجا هستند؟ همین یک عده ای را در بهشت می برد و بقیه را هم می گوید سرتان را بیندازید پایین چشمتان کور بروید جهنم فکر بد، گولت نزند همین امید من فقط همین است.
ای امید نا امیدان ای کریم، ای دوای دردمندان ای رحیم، اینها در خدا که معطل نمی ماند، کار می کند، حالا بیایید از شروع جلسه با پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم با کمک قرآن دنبال این چند تا مسیحی برویم ببینیم تا کجا اینها را خدا می برد، «وَإِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ»[آیه 83 سوره مبارکه مائده]، هنگامی که آنچه بر پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نازل شده قرآن این را می شنوند یعنی نور را می دهند به گوش نور وقتی وارد گوش می شود حبس نمی شود چون گوش زندان نیست نور را رد می کند طرف دل، طرف قلب، نور را که وارد گوش می کنند.
«وَإِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ»{سوره مبارکه المائدة، آیه 83} حالا بعد از شنیدن تکان خوردن دل را ببینید، به پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم می گوید تری یعنی می بینی شان «تَرَىٰ أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ»[آیه 83 سوره مبارکه مائده] مثل دو تا چشمه آب با شنیدن قرآن از چشمشان اشک می ریزد، فیضان اشک، فوران اشک، چقدر دل رقیق بوده در این ده تا چقدر، دل رقیق، دل رقیق عرش رحمان است، بیت الله و حرم الله است، «تَرَىٰ أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ» گاهی قرآن را با ترجمه های خوب مثل ائمه بخوانید، اینهایی که در مدینه سقا بودند برای خانه ها آب می بردند بعضی ها مسیرشان از در خانه امام زین العابدین علیه السلام بود گاهی می آمدند صدای قرآن خواندنش را از پنجره رو به بیرون می شنیدند آیات عذاب را که می خواند مانند مادر بچه مرده گریه می کند. این سقاها مشک ها را می گذاشتند زمین آنها هم می نشستند به گریه کردن، اگر قرآن را آدم بشنود اثر رویش نگذارد چه فایده دارد این شبها دیگر وقت این نوع آیات است. «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ»[آیه 53 سوره مبارکه زمر] شماهایی که خیلی گناه کردید کم هم نه اسراف در گناه کردید، طبیعی نبوده گناهانتان، «لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ُ»{سوره مبارکه الزمر، آیه 53} وقتی شان آیات را که می شنوند دو چشمشان اشک می ریزد، چرا؟ «مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ ۖ»[آیه 83 سوره مبارکه مائده]، چون از طریق این آیات قرآن حق را شناختند، حق را شناختند خدا حق است و قیامت حق است، نبوت و امامت حق است، ولایت و مرگ و زنده شدن بعد از مرگ حق است «مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ ۖ»، شناختند.
یک پرانتز خیلی زیبا کنار این «مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ ۖ» باز کنم، اول ازتان بپرسم حسین حق است یا باطل است، جوابتان چیست؟ معلوم است همه وجود حسین حق است. «تَرَى أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا»[آیه 83 سوره مبارکه مائده] که هنوز به ابی عبدالله بر نخورده بودند ولی آیه بعد از زمان پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم به این شکل می آید سراغ ما «مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ ۖ» می بینی اشکشان می ریزد به خاطر حقی که شناختند درست شد؟ خوش شد دلتان؟ امیرالمومنین هر وقت در خانه بیرون، مسجد هر جا ابی عبدالله را می دید می گفت یا ابرة کل مومن، حسین من تو گریه هر مومنی را درمی آوری، پس ما هم جزو این آیه هستیم حتما که هستیم چرا نباشیم حسین حق است، ما با شنیدن اسمش گریه می کنیم، یقولون اینها با همه وجود می گویند «رَبَّنا آمَنَّا» ما به این آیاتی که شنیدیم و به محتویات این آیات به کل ایمان آوردیم «آمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ»{سوره مبارکه المائدة، آیه 83} خدایا ما ده تا مسیحی را که ایمان آوردیم قرآن را فهمیدیم حق را فهمیدیم در زمره کسانی که شهادت به حقانیت این کتاب دادند بنویس. که قیامت آن شاهدها بیایند در دادگاه بگویند این ده تا مسیحی قرآن را باور کردند «فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ». حالا اگر برویم بیرون مسیحی های دیگر ما را ببینند، زن و بچه مان ما را ببینند بگویند برای چی رفتید به قرآن مومن شدید نبوت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم را قبول کردید ما جواب می دهیم «وَ مٰا لَنٰا»؟ سراغ چه کسی بروم؟ به چه دلیل سراغ خدا نرویم؟ «وَ ما جاءَنا مِنَ الْحَقِّ»[آیه 84 سوره مبارکه مائده] به چه دلیل سراغ قرآنی که خدا برای ما فرستاده نرویم، «ونَطْمَعُ أَن يُدْخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ الْقَوْمِ الصَّالِحِينَ» {سوره مبارکه مائده، آیه 84} به چه دلیل به خدا دل نبندیم که قیامت ما را کنار انبیا قرار بدهد، چرا دل نبندیم؟ «فَأَثابَهُمُ اللَّهُ بِما قالُوا»[آیه 85 سوره مبارکه مائده] با این اقرارشان با این اعترافشان، حبیب من برایشان پاداش حتمی کردم. چه هست؟
«جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْمُحْسِنِينَ»{سوره مبارکه المائدة، آیه 85} تمام بهشت ها را برایشان رقم زدم هر بهشتی که دلشان می خواهد بروند بگردند بهشت اول دوم ششم هشتم، «جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ» قرآن این ده تا را بدرقه می کند تا هشت بهشت «ذَٰلِكَ جَزَاءُ الْمُحْسِنِينَ» این هشت بهشت پاداش نیکوکاران است، نیکوکار یعنی چی؟ یعنی آنی که مومن به قرآن است، مومن به توحید است، مومن به پیغمبر است، محسن است، یعنی آمده در زمره انبیاء و در زمره ائمه و زمره اولیاء،«ذَٰلِكَ جَزَاءُ الْمُحْسِنِينَ».
یک کلمه هم ما به خدا بگوییم، من از «لا تَقْنَطُوا» تشویش دارم، به من امید بده گنه از برگ و باران بیش دارم، چو فردا نامه خوانان نامه خوانند، مو در کف نامه سر در پیش دارم، از حالا تا قیامت ازت خجالت زده هستم، اما امام حسین علیه السلام که از تو بالاتر نیست، امام حسین -علیه السلام- مخلوق تو بود و به بدترین گنهکار گفت «ارفع راسک»، تو می گذاری من سرم پیش تو پایین باشد؟ نه، نمی گذاری.
برای دسترسی به سایر جلسات سخنرانی های «سلـوک معنـوی» اینجا کلیک کنید
منبع : دارالعرفان، سلوک معنوی - شب دوازدهم چهارشنبه (17-3-1396ه. ش) - رمضان ۱۴۳۸ - حسینیه همدانی ها.
مطالب مرتبط
