مجموعه پاسخ به شبهات ایام کرونا (بخش دوم)

 مجموعه پاسخ به شبهات ایام کرونا (بخش دوم)

مجموعه پاسخ به شبهات ایام کرونا که حاصل رصد صدها صدها شبهه توسط توسط محققان مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات است که در این نوشتار تقدیم شما عزیزان می گردد...

بیشتر بخوانید : ویژه نامه کرونا ویروس و اتفاقات پیرامون آن

شبهه 9: ویروس کرونا از قم به همه جای ایران منتشر شد؛ جایی که می گفتند به برکت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) سه در بهشت در آن باز شده است، اما اکنون معلوم شد که نه تنها هیچ امتیازی بر دیگر شهرها ندارد، بلکه مایه بدبختی دیگر شهرها هم شده است. پرسش این است که چرا حضرت فاطمه معصومه بدون داشتن هیچ امتیازی، مقدس خوانده می شود و قدرت شفابخشی به او نسبت داده می شود؟! یکی از دانشمندان مذهب تشیع گفته است که چون ایشان شهامت داشته و حدیث غدیر را روایت کرده، یک شخص مقدس است! نتیجه اینکه در مذهب شیعه برای مقدس شدن کافی است یک روایت را تعریف کنید!

   پاسخ:

   در این شبهه سه مدعا مطرح شده است: حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) هیچ امتیازی ندارد؛ وی قدرت شفابخشی ندارد؛ مقدس بودن وی به جهت روایت حدیث غدیر است. در ادامه این سه مدعا را بررسی می کنیم:

   ۱. آیا حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) هیچ فضیلت و امتیاز معنوی ندارد؟ شیخ محمّد تستری در فضیلت معنوی آن بانو می نویسد: «در میان فرزندان امام موسی کاظم(علیه السلام) با آن همه کثرت شان، بعد از امام رضا(علیه السلام)، کسی هم شأن حضرت معصومه(سلام الله علیها) نیست».[تستری، محمدتقی، تواریخ النبی و آل، محمود الشریفی، چاپ اول، ۱۳۷۵ق، ص ۱۴۹] از باب نمونه به دو روایت در فضائل پرشمار بانو اشاره می شود:

فردی از اصحاب امام صادق(علیه السلام) می گوید: «نزد امام صادق(علیه السلام) رفتم و دیدم آن بزرگوار با کودکی که در گهواره است، سخن می گوید؛ با تعجب از آن حضرت پرسیدم: آیا شما با کودکی که درگهواره است، سخن می گویید؟ آن حضرت فرمود: آری! اگر تو هم مایل هستی نزد او بیا و با او حرف بزن! نزدیک رفته و به کودک سلام کردم. کودک جواب سلام مرا داده و فرمود: نامی که برای دخترت انتخاب کرده ای تغییر ده؛ خداوند آن نام را دوست ندارد! خداوند چند روز پیش به من دختری عطا کرده بود که نام او را حمیرا گذاشته بودم. سخن گفتن نوزاد، اطلاع او از اخبار پنهانی و نهی از منکر او مرا به تعجب واداشته و بهت زده کرده بود!) امام صادق(علیه السلام) به من فرمود: تعجب نکن؛ زیرا این نوزاد، پسرم «موسی» است. خداوند از او دختری به من عنایت خواهد کرد که نامش فاطمه است و در سرزمین قم به خاک سپرده می شود و هر کس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می گردد.»[قرنی گلپایگانی، علی، منهاج الدموع، قم، مؤسسه مطبوعاتی دین و دانش، چاپ سوم، ۱۳۴۴ق، ص ۴۴۱]

در روایت دیگری امام صادق(علیه السلام) فرمود: «برای خداوند حرمی، و آن مکّه است، برای پیامبر(صلی الله علیه وآله) حرمی و آن مدینه است. برای امیرالمؤمنین(علیه السلام) حرمی و آن کوفه است، برای ما اهل بیت حرمی، وآن شهر قم است. به زودی! زنی از فرزندان من به نام فاطمه، درآن شهر مدفون خواهد شد که هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.»[مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق، ج۹۹، ص ۲۶۷]

فاطمه معصومه در خاندان عصمت و طهارت پا به دنیا نهاد و در دامان پدر بزرگ و پدر بزرگوار و در کنار برادرش، که هرسه امام بودند، نشو نما کرده و به مراتب بلند علم و تقوا نائل آمد. پدران، مادران و محیط مساعد معنوی مهم ترین زمینه زشد و تعالی معنوی و اخلاقی است و این امر هرگونه تعجب و انکاری را از میان بر می دارد.

   ۲. آیا حضرت معصومه با اذن خداوند، قدرت شفابخشی ندارد؟ حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) از خاندانی است که در خطاب به ایشان آمده است:«عادتکم الاحسان و سجیتکم الکرم[صدوق، محمد بن علی‏، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۸۷ق، ج‏۲، ص ۲۷۷]، از این رو کرامات و عنایات آن بانو بسیار فراوان است. اساسا داشتن کرامت و قدرت معنوی برای انجام برخی از امور خارق عادت به سبب برخورداری فرد از مقامات بلند معنوی است و این امر غریبی نیست. حال اگر کسی خواهان اطلاع تفصیلی از کرامات ثبت شده ایشان است، می تواند به واحد سمعی ـ بصری آستانه حضرت معصومه(سلام الله علیها) مراجعه نماید. اسناد بسیار متقن و معتبری از وقوع کرامات، چه شفایافتن بیماران و چه برآورده شدن برخی از حاجت ها به عنایت آن بانو، در آن واحد گردآوری شده است.

   ۳. آیا فضیلت حضرت معصومه(سلام الله علیها) تنها به سبب روایت حدیث غدیر است؟ این مدعا نادرست است. آری! حضرت معصومه(سلام الله علیها) محدثه بوده و از راوایان احادیث به شمار می آیند. نه تنها حدیث غدیر، بلکه روایات بسیاری از ایشان نقل شده است؛ اما نقل روایت، به تنهایی باعث فضیلت کسی نیست. در کتاب های روایی کم نیستند کسانی که روایات بسیاری را نقل نموده اند؛ اما در نزد خداوند متعال و اؤلیای الهی دارای جایگاهی نبوده اند. فضایل حضرت معصومه در راوی بودن ایشان نیست؛ بلکه در مراتب بلند معنوی و تقوای آن بانو است.

شبهه 10: در دعای امام صادق(علیه السلام) می خوانیم: «و ارحم تلک الخدود التی تقلب علی قبر ابی عبدالله(علیه السلام)»: و این گونه هایی را که بر قبر پدرم ابی عبدالله الحسین(علیه السلام) به خاک مالیده می شود، مشمول رحمت خود فرما! حال اگر چسباندن صورت به قبور ائمه(علیهم السلام) موجب رحمت است، پس چرا اکنون از دست زدن به ضریح و قبور آنان ممانعت می شود؟

   پاسخ:

   ۱. سنت الهی بر این است که در جهان همه چیز مطابق نظم خاص و بر اساس اسباب و مسببات صورت پذیرد. بر این اساس هر چیزی در عالم هستی تأثیر خاص خودش را دارد؛ مثلا اگر کسی سمی بخورد مسموم خواهد شد و اگر در معرض میکروب های کشنده قرار گیرد، آلوده و بیمار می شود. نظام علیّ مستلزم ان است که با وجود تحقق علت، معلول خواهد آمد؛ اگر فلز تیزی با فشار روی بدن کسی کشیده شود، می برد و اگر فلزی آغشته به ویروس کشنده ای شود در صورت تماس با سطح آن فلز، ویروس منتقل می شود و تفاوت نمی کند که آن فلز، ضریح امام باشد یا آهنی که در ساختمانی عادی به کار رفته است. به همین سبب عقل انسان حکم می کند (و دین هم حکم عقل را تأیید کرده است) که می بایست از شرایطی که موجب آسیب واردشدن به جسم و جان ما است، دوری کنیم، مگر آنکه پای مصلحت و منفعتی بزرگ تر از جان در میان باشد (مثل میدان جنگ با دشمن).

   ۲. آنچه در دعای امام صادق(علیه السلام) می خوانیم که «چسباندن صورت به قبور ائمه(علیهم السلام) موجب رحمت است»، این امر در شرایط عادی است و به همین سبب اگر زمانی شرایط خاصی پیش آید که بر اساس حکم عقل از دست زدن به ضریح و قبور آنان ممانعت به عمل آید، با سخن امام در تضاد نیست. حکم استحباب مالیدن چهره بر قبر امام حسین با حکم وجوب پرهیز از سرایت بیماری، هردو حکم دین است و با هم منافات ندارد؛ مضاف بر اینکه اگر منافات هم داشته باشد، حکم وجوب بر استحباب مقدم است. رجوع به اهل خبره و متخصصان در امور مادی و معنوی از احکام عقل و دین است و لازمه این امر وجوب عمل به فرمان آنها است. پیامبر و امامان(علیهم السلام) نیز با وجود برخوداری از علوم الهی، چنین رفتار می کردند و در امور خاصی به متخصصان رجوع کرده اند. فرزندان امام علی(علیه السلام) پس شکاف خوردن فرق مبارکش به دست ابن ملجم (لعنة الله علیه) به دنبال طبیب رفتند و طبق گزارشی طبیب یهودی بر بالین حضرتش حاضر شده و نسخه ای تجویز نمود.

شبهه 11: اگر دعا جواب می دهد چرا همه شما مذهبی ها فرار کردید؟ اگر دعا جواب می دهد چرا اماکن مذهبی تعطیل شده؟ اگر دعا جواب می دهد چرا به دنبال کشف داروی کرونا هستید؟

   پاسخ:

   ۱. تأکید آموزه های دینی و مذهبی بر دعا و توسل در هنگام سختی ها از جمله بلاها و امراض، اولاً؛ به معنای اعتبار زدایی از اصول بهداشتی و پزشکی نیست، بلکه در آموزه های دینی بر رعایت توصیه های بهداشتی و پزشکی، مراجعه به پزشک تاکید شده و ترک کننده چنین امری از نظر عقل و شرع، محکوم دانسته شده است. بیان خواص گیاهان و میوه ها و امور دیگر در متون دینی، دلیلی دیگری بر اهمیت این امر در نگاه دین است. همان خدایی که درد و بیماری را آفریده، دارو و درمان را نیز آفریده و به دقت، تفکر و مطالعه در مخلوقات فرمان داده است. ثانیاً؛ لزوما چنین نیست که هر دعا و توسلی حتما مستجاب شده و نتیجه خواهد داد، بلکه اجابت دعا و تأثیر توسل، متوقف بر شرایط و مصالحی است که با تحقق آنها، اجابت هم محقق می گردد و به همین دلیل، هیچ یک از علمای دین در طول تاریخ ادعا نکرده اند که اگر کسی هرحاجت یا بیماری ای داشت صرفا باید دعا کند یا به پیامبران و ائمه(علیهم السلام) متوسل شود و صد در صد شفا پیدا می کند و نیازی به تلاش و مراجعه به پزشک ندارد.

نتیجه آنکه استجابت دعا شرایط خاص خود را دارد چنان که تأثیر دارو در درمان یک بیماری متوقف بر شرایط خاصی است.

   ۲. رفتن به مسجد و حرم های مطهر در درجه اول برای عبادت خداوند و انجام واجبات و مستحبات دینی و تقویت معنویت و نورانیت و بالا بردن روحیه و سلامت ایمان دینی است، نه شفایافتن یا بهره های مادی، گرچه در برخی موارد نیز نیازهای مادی زائرانش را برآورده می کنند.

   ۳. بسته شدن موقت مسجد و حرم، به معنای تعطیل شدن عبادت، و بی تأثیری دعا و توسل نیست، بلکه به دلیل شرایط خاصی است که به وجود آمده و لازم است مدتی عبادت، دعا و توسل بدون حضور در مکان های عمومی؛ مانند حرم های امامان و مساجد انجام پذیرد و بدیهی است هیچ گونه ارتباطی بین تعطیلی این اماکن و تأثیر و عدم تأثیر دعا و توسل وجود ندارد.

شبهه 12: اگر این حرم ها شفا می دهد، چرا روحانیان بیمارشده را به حرم نمی برند تا شفا پیدا کنند؛ بلکه در بیمارستان بستری کرده و به پزشکان متوسل می شوند؟!

   پاسخ:

   ۱. جهان بر اساس نظام علی ـ معلولی حاکم بر پدیدها سامان یافته و جریان دارد. در این نظام هیچ پدیده ای به خودی خود به وجود نیامده و به خودی خود از بین نمی رود. هم وجود و هم نابودی و هم دگرگونی پدیده ها به واسطه علت یا علت هایی است که در ذات جهان برای آنها قرار داده شده است. سلامت و بیماری دو وضعیت متضادی است که بر برخی پدیده های مادی عارض می شود و هرکدام علت یا علت های خاص مادی و معنوی دارد. بی اعتنایی به علت های مادی سلامت و بیماری به اندازه بی توجهی به علت های معنوی غیرعقلانی و نامشروع است. بر همین پایه، خداوند برای رفع بیماری، روش ها و ابزارهایی قرار داده است که می بایست بیماران در هنگام نیاز از آن بهره جسته و صحت خود را باز یابند. رجوع به پزشک، خوردن دارو و رعایت پرهیزهای بهداشتی و پزشکی، همه سنت های خداوند در جهان انسانی است و هرکس از این سنت ها اعراض کند در واقع به تدبیر خداوند بی اعتنایی کرده و ناخردورزانه خود را در معرض هلاکت قرار داده است.

   ۲. ربوبیت حکیمانه الهی در گستره هستی مستلزم این است که هرچیزی در جایگاه خود و برای هدف یا اهدافی که خداوند در نظر گرفته است، قرار گیرد. هیچ چیز در آفرینش الهی بیهوده و بی هدف نیست. جریان پیامبری و فروفرستاده شدن کتاب‎های آسمانی نیز از این قاعده مستثنا نیست. در اموری که انسان با غریزه، فطرت، حواس و عقل خود بدان راه می برد، به انبیاء و اؤلیاء الله نیازی نیست و اگر پیامبران و کتاب های آسمانی در آن امور سخنی فرموه باشند، ارشاد به حکم عقل و تأیید آن است؛ بر این اساس فلسفه فرستادن پیامبران و انتصاب امامان(علیهم السلام) چیزی است که انسان بدون وحی و هدایت اؤلیای الهی بدان دسترسی پیدا نمی کند؛ یعنی چیزی که مربوط به سعادت جاودان و جامع بشر در دنیا و آخرت می شود؛ از این رو هر انسان عاقلی، چه روحانی و چه غیرروحانی، می بایست سنت های تکوینی و تشریعی الهی را بشناسد و هماهنگ با آن زندگی کند. سنت تکوینی و تشریعی خداوند مستلزم دوری از عوامل و زمینه های بیماری و جستجو از درمان و درمانگر در هنگام بیماری است.

   ۳. شک نداریم که در برخی از موارد استثنایی، کراماتی مانند شفای مریض ها و برآورده کردن پاره ای از نیازها به صورت غیرعادی از اؤلیای الهی ظهور یافته و می یابد. این امور اگرچه غیرمعمول و فراتر از راه ها و روش هایی است که با آن انس داریم، اما از چارچوب نظام علی ـ معلولی بیرون نیست، اما نباید فراموش کرد که کرامات اؤلیا در امور مادی عالم، کار ویژه رسالت و وظایف انبیاء و اؤلیاء نیست. پیامبران و امامان اساسا برای هدایت معنوی و ارشاد بندگان خدا به سوی روش درست زندگی آمده اند؛ نه برای اینکه جای اسباب مادی را در زندگی بشر بگیرند. سنت تکوینی خداوند درد و درمان را در وجود انسان و محیط او نهاده و سنت تشریعی او آدمی را به رجوع به متخصصان هدایت کرده است. پیامبران و امامان(علیهم السلام) نه خود چنین ادعایی داشته اند که همه امور زندگی بشر باید به واسطه آنان سامان یابد و نه یاران آنان در زمان حیات شان چنان رفتار کرده اند که گویی پیامبر و امام می بایست همه امور زندگی انسان ها را سامان دهند. در هیچ گزارشی نیامده که یاران پیامبر و امام، همواره برای درمان بیماری های جسمی خود به ایشان مراجعه کرده باشند؛ البته گزارش های معدود و محدودی در این راستا وجود دارد که نشان می دهد این امر (گر چه وجود داشته است، اما) رویه نبوده است. و جالب تر اینکه در چنان مواردی هم توصیه های امامان، انجام برخی از پرهیزهای بهداشتی و استفاده از برخی داروهای گیاهی و غذایی بوده، نه درمان درها با معجره و به صورت غیرعادی!

شبهه 13: قرن ها فقیهان مسلمان به حرمت الکل فتوا می دادند و امروز برای مقابله با کرونا مجبور شدند آن را حلال اعلام کنند! در واقع ویروس کرونا اثبات کرد که: کشف زکریای رازی دانشمند بزرگ ایرانی که منتقد قرآن و اسلام بود، خاصیتش از تمامی پیامبران، امامان، امام زادگان و کتاب های مذهبی بیش تر است!

  پاسخ:

   ۱. این سخن که در رسانه های خبری ملحدان و دین ستیزان مطرح  شده است، نشانه جهل یا تجاهل گویندگان آن است؛ زیرا فتاوای فقیهان مسلمان درباره الکل هیچ تغییری نداشته است. اگر منظور از حلال شدن، نوشیدن الکل است، که از نگاه فقهای شیعه هم چنان حرام است و کسی آن را حلال نکرده است (البته شماری از دشمنان ایران زمین، با تبلیغ این ادعای نادرست که نوشیدن الکل از تأثیر ویروس کرونا جلوگیری می کند، برخی از افراد ساده لوح را به نوشیدن الکل تشویق کرد که متأسفانه مرگ برخی از هموطنانمان را موجب شد)، اما اگر منظور از حلال شدن، فتوا به پاکی و استفاده از آن در امور بهداشتی و پزشکی است، که این حکم جدیدی نیست، بر اساس نظر فقهای شیعه الکل بهداشتی پاک و استفاده از آن در امور درمانی مباح است، البته الکل اگر مست کننده باشد، نجس و نوشیدن آن حرام است. سوای آنکه زیان آور بودن الکل برای بدن از گزاره های قطعی علوم زیستی است، البته فقها گفته اند که اگر در موارد خاصی به تشخیص متخصصان حاذق و امین، درمان در نوشیدن مقداری از الکل منحصر باشد، مصرف به مقدار درمان، از باب اضطرار اشکالی ندارد.

   ۲. تحقیقات تاریخی نشان می دهد که زکریای رازی خداپرست بوده است؛ هرچند برخی از اعتقادات نادرست هم به او نسبت داده شده است. با این وجود کشف الکل توسط او، اگرچه کار بزرگی است و برای ما ایرانیان افتخاری به شمار می رود، اما هرگز به این معنا نیست که همه اعتقادات رازی درست بوده و ما باید در همه امور زندگی پیرو نظرات او باشیم! و به این معنا نیست که کشف الکل، همه مشکلات بشر را حل کرده و سودمندی زکریای رازی از همه دانشمندان جهان بیش تر بوده است؛ چه رسد به سودمندی پیامبران و امامان(علیهم السلام). چنین ادعایی بسیار نابخردانه است!

   ۳. مقایسه زکریای رازی دانشمند بزرگ ایرانی با پیامبران و امامان(علیهم السلام) مقایسه ای نابحا است؛ زیرا فلسفه فروفزستادن پیامبران و انتصاب امامان(علیهم السلام) چیزی است که انسان بدون وحی بدان دسترسی پیدا نمی کند؛ یعنی چیزی که مربوط به سعادت بشر در دنیا و آخرت است و بدون استمداد از وحی برای بشر دست نیافتنی است. امثال رازی نیز برای شناخت حقیقت و راه صحیح زندگی و رسیدن به سعادت جاودان به پیامبران و امامان نیازمندند، هرچند ممکن است به غلط، چنان نیازی را احساس نکنند!

شبهه 14: کرونا آغاز رنسانس دینی و فرهنگی در ایران است؛ همان گونه که طاعون، رنسانس غرب را موجب شد! تا چند ماه پیش عوام در ایران مقبره های امامان و امام زادگان را شفابخش دانسته و بیماران صعب العلاج خود را در مقابر آنان زنجیر می کردند تا بیمارشان شفا یابد و متولیان نیز جهت ترویج خرافات، مکان خاصی در مقابر امامان را به این امر اختصاص داده بودند؛ اما با شیوع کرونا در ایران، حکومت دینی ناچار شد جهت جلوگیری از شیوع ویروس، صحن و ضریح مقابر امامان و امام زادگان را ضدعفونی و ویروس زدایی کرده و چون این کار هم مانع گسترش بیماری نشد، درهای مقابر امامان و امام زادگان را بسته و زیارت را به بعد از کنترل بیماری (توسط علم و پزشکان) موکول نمایند. پس از فروکش کردن کرونا، مردم خواهند پرسید پس این امامان و امام زادگان چه کاره اند و چه کمکی به ما کرده و می کنند!

پاسخ:

   ۱. در خصوص رنسانس باید گفت این جریان، آغاز زایش علمی و فرهنگی غرب پس از قرون وسطی است. جهان غرب پس از بیش از هزار سال حاکمیت خرافه پرستان به نام خدا، در دانش و عقلانیت تحول یافت و خود را از سلطه جزم اندیشی کلیسانشینان رها کرد. رنسانس در کنار سودمندی هایش برای بشر غربی، زیان‎های بزرگی هم پدید آورد. فیلسوفان رهاشده از سلطه و ستم کلیسا به ناحق همه چیز را از چشم خدا دیدند و گمان کردند که لازمه آزادی و پیشرفت مادی و علمی، نادیده گرفتن خدا از معادلات جهان است. غرب اگرچه در علم و صنعت به پیش رفت، اما در معنویت، اخلاق و انسانیت گرفتار عقب ماندگی شد. مسلمانان نه تاریخی مانند غربیان دارند و نه سنت اسلامی مانند مسیحیت، آمیخته با خرافات است. بنابر این انتظار رنسانی غربی در جهان اسلام، انتظاری است که هرگز به وقوع نخواهد پیوست. آری! یک رنسانس بزرگ و تحول آفرین در جهان اسلام، به ویژه ایران رخ خواهد داد و آن شناخت عمیق و جامعی از جهان غرب است که خودباوری و عزت نفس ایرانیان را چنان افزایش خواهد داد که هرگز غرب و مظاهر مادی و علمی اش آنان را فریب ندهد و با اتکا به ایمان و تلاش خود، تمدن نوین اسلامی ـ ایرانی را پدید آورده و برترین قدرت سیاسی، علمی و اقتصادی جهان با محوریت دین و اخلاق شوند!

   ۲. کثرت شفایافتگان از بیماری های بسیار سخت، مادرزادی و غیره، درون و بیرون حرم های مطهر امامان و برخی از امام زادگان، در طول تاریخ، آن چنان است که انکارش، امری نامعقول و غیرعلمی است. گزارش بسیاری از این کرامات در کتاب های معتبر ذکر شده و مواردی نیز در سالیان اخیر به صورت سمعی و بصری ضبط و بر اساس اسناد معتبر و متقن نگهداری شده است.

   ۳. امامان، امام زادگان و عالمان دینی، همواره مردم را به مراجعه به درمان و درمان گر توصیه کرده اند و در کنار عمل به سفارش  به امور پزشکی و رعایت بهداشت، به دعا و فریادخواهی از درگاه الهی و توسل به بزرگان دین نیز ازشاد نموده اند. کسی که آشنانیی مختصری با معارف و آموزه های دینی داشته باشد، از نظام فکری جامع نگر اسلام بی خبر نخواهد بود.

   ۴. رفتن به حرم های مطهر اؤلیای الهی، نخست برای دعا، عبادت، توسل، کسب معرفت و نورانیت معنوی است؛ آری! در کنار اینها درخواست های دنیایی نیز مطرح می شود و از افرادی هم دستگیری واقع می شود. اگر در طول تاریخ مؤمنان از حرم های ائمه بهره مند نمی شدند، این همه شور و شیدایی در زیارت و توسل وجود نمی داشت! چرا در مناسبت اربعین حسینی بیش از بیست میلیون نفر با زحمت و پای پیاده و یا سواره، خسته، تشنه و گرسنه به سوی کربلا می روند؟! چرا هرساله چند میلیون زائر فقط برای مقطع تحویل سال به حرم امام هشتم و دیگر امامان و امام زادگان مشرف می شوند؟! و... اگر این افراد نفعی (چه مادی، چه معنوی) نمی بردند، آیا عاقلانه بود که ده ها و صدها بار آن کارها را تکرار کنند؟!

   ۵. هیچ کس از خود امامان و نیز عالمان دین ادعا نکرده و اصلاً چنین چیزی معقول نیست که هرکس به حرمی از حرم های بزرگان دین وارد شد و هرحاجتی که داشت، حتما برآورده می شود! اگر چنین چیزی ادعا شود، لازمه آن این است که حاجت های بسیاری که حتی با هم متضاد و گاهی متناقض است، برآورده شود و این ممکن نیست.

   ۶. مکان های مقدسی مثل مساجد و حرم های متبرک، خصوصا هنگام نماز جماعت و جمعه یا ایام تحویل سال یا زمان مراسم مذهبی از جمعیت های متراکم و زیاد لبریز است؛ گاهی ده ها و صدها هزار و حتی میلیون ها نفر در محیط های محدود متراکمی گرد هم می آیند که احتمال سرایت بیماری های واگیر بالا می رود و چنین کارهایی در این روزها خلاف عقل، علم و دین است؛ از این رو هم عالمان دینی و هم پزشکان و هم مردم عاقل دنیا از این تجمعات پرهیز می کنند. در چنین شرایطی احتمال سرایت بیماری بالا است، و عقل پذیرش چنین خطری را مردود و احمقانه می شمارد؛ هیچ کسی شرعاً و اخلاقاً حق ندارد زمینه بیماری خود را ایجاد کند و چنین کاری شرعاً حرام و اخلاقاً ناروا است و حرام تر آنکه زمینه بیماری دیگری را ایجاد کند. ساحت ادیان آسمانی از تأیید کارهای جاهلانۀ پیراسته است. بستن درب مسجد و حرم برای پرهیز از تجمع افراد و سرایت بیماری است، نه به دلیل بی فایده بودن دعا و توسل در آن! در شرایط کنونی همه کلاس های درس در مدرسه ها و دانشگاه ها و نیز سایرمحل های تجمع دیگر تعطیل و ممنوع شده است؛ آیا هیچ عاقلی می گوید که کرونا اثبات کرد آموزش، کار، ادارات، کارخانه ها، ورزشگاه ها و... هیچ فایده ای ندارد؟! آیا می توان گفت کرونا نشان داد سفر، دید و بازدید و ملاقات بستگان، دوستان و همکاران، هیچ کمکی به سلامتی، نشاط و افزایش روحیۀ مردم نمی کند؟!

شبهه 15: با آمدن ویروس کرونا و به حاشیه رفتن مسائل دینی و پررنگ شدن توصیه ها و راهبردهای پزشکی و بهداشتی این پرسش مطرح می شود که اگر با دارو و بهداشت به دواء می رسیم چه نیازی به توصیه های معنوی دین وجود دارد؟ وقتی علم گره گشایی می کند، به دین چه نیازی است؟!

   پاسخ:

   ۱. در شناخت نقش دین و علم در زندگی انسان، توجه به رسالت هر کدام ضروری است. دین به گستره و عمق بسی فراخ تر جهان و روابط کلی و نامحسوس پدیده ها اشراف و اهتمام دارد، امّا علم تجربی تنها به پدیده ها و روابط جزئی و محسوس میان آن می نگرد و بیش از این هم توان ندارد. جهان تنها در ماده و مادیات منحصر نیست و هستی وسیع تر و عمیق تر از جهان مادی و محسوس ما است، شناخت آن حقایق و هماهنگ شدن با آن نیز مسأله مهمی است که در بهزیستی دنیایی و سعادت ابدی ما تأثیر قطعی دارد. به همین سبب برای زندگی سعادت مندانه، هم نیازمند به علم هستیم هم به دین.

   ۲. با توجه به نکته اول، علم پزشکی به زمینه ها و عوامل مادی بیماری می پردازد و برای آن نسخه درمانی متناسب با یافته های خود ارائه می کند، اما دین علاوه بر تأیید علم پزشکی و ارائه برخی از توصیه های پیش گیرانه بهداشتی و طبی، به توصیف و تبیین زمینه ها و عوامل معنوی و فرامادی بیماری ها اهتمام دارد و برای درمان آن نسخه های متناسبی توصیه کرده است و از نگاه کسانی که به فراتر از ماده اعتقاد دارند، بهره جستن از علم، لازم است، ولی کافی نیست.

   هنر دین در ایجاد و بالارفتن آرامش و تقویت روحیه بیماران مذهبی و حتی غیرمذهبی و در نتیجه بهبود سیستم ایمنی بدن آنها، قابل انکار نیست. مضاف بر اینکه بر اساس اعتقادات ما، دین در ضمن دعا و توسل و... بر بهبود بیماران تأثیر مستقیم و بی واسطه هم دارد.

   آموزه های دینی در این گونه موارد از جهاتی لازم و مفید هستند. گاهی از حیث علمی و مادی به داروها و علل یک پدیده اشاره می کنند، در برخی موارد نیز به حقیقت و باطن حوادث، سختی ها و بلاها و فراز و نشیب زندگی دنیا و عبرت های آن، توجه می دهند؛ از سوی دیگر نیز با آموزهایی از قبیل توبه، دعا و نیایش و یاد خداوند مهربان، برادری و مواسات، انفاق و ایثار و غیر اینها به ساماندهی مشکلات جامعه کمک می کنند؛ لذا در هیچ زمان و شرایطی، افراد و جوامع بشری بی نیاز از خدا، دین و آموزه های وحیانی نیستند.

   ۳. بر این اساس، روشن می شود که نه تنها با آمدن ویروس کرونا، دین به حاشیه رانده نشد، بلکه دین با توجه به توصیه هایی که در زمینه های پزشکی و بهداشتی دارد در کنار توصیه ها و راهبردهای پزشکی و بهداشتی موجب تشویق مردم در این زمینه خواهد شد، ما در صورتی می توانیم ادعا کنیم که با درمان توسط دارو و بهداشت نیازی به توصیه های معنوی دین وجود ندارد که اولاً توصیه های بهداشتی دین تأثیری در رعایت امور بهداشتی مردم نداشته باشد، ثانیاً رسالت دین را در این امر جزئی مانند درمان کرونا خلاصه کنیم. پس مسائل و توصیه های دینی با توجه به پشتوانه های الهی ای که دارند، در کنار توصیه های پزشکی و بهداشتی، اگر تأثیرگذارتر و راهبردی تر نباشند، قطعاً ضعیف تر از آن نخواهند بود، بنابراین علم و دین در کنار هم گره گشایی می کنند و به هر دو نیازمندیم.

شبهه 16: اکنون کرونا تمام جهان را درمی نوردد و از هیچ کس حتی خدا هم کاری ساخته نیست! همه تشکیلات مربوط به خدا اعم از مساجد، حرم های امامان و امام زاده ها و همۀ مراسم های مذهبی تعطیل شد و آب هم از آب تکان نخورد! خب اگر خدا قدرت دارد جلوی این ویروس را بگیرد!

پاسخ:

۱. حوادث و اتفاقات عالم بخشی از نظام آفرینش است که با علم و قدرت الهی محقق شده و در جریان است. اگر کسی انتظار داشته باشد که خدا یا امام با قدرت ماورایی خود مانع تحقق این حوادث و اتفاقات شود، در واقع خواستار تغییر و در هم ریختن نظام آفرینش می باشد و واضح است که این انتظار نابجا است. مساجد، حرم های امامان وامام زادگان و مراسم های مذهبی تشکیلات خدایی خدا نیستند. اینها مکان ها و مناسکی هستند که مؤمنان از طریق آن ها با خدا ارتباط برقرار می کنند و البته تنها جلوه های بندگی خدا هم نیست. تعطیلی مساجد و حرم های اؤلیای الهی اولاً برای حفظ جان انسان ها است که در نگاه دین بسیار محترم است و ثانیاً تعطیلی این مکان ها و برخی از مراسم های مذهبی به معنای تعطیلی دین، دینداری و بندگی خدا نیست. انسان مؤمن می تواند در همه امور زندگی و در هرحال و هرمکانی به یاد خدا و برای خدا باشد. گستره هستی ملک خدا و همه موجودات جهان، از بزرگ ترین کهکشان تا کوچک ترین ذره، مخلوقات خدا و زیر تدبیر و به فرمان او است. سخنانی از این دست ناشی از خداناشناسی و نادانی است. خداوند خالق و مربی انسان ها است و همان گونه که با عبادت و نیایش آنان را تربیت می کند، بیماری، بلا و مصیبت هم هدفی جز تربیت و تنبیه انسان ندارد.[«وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ»؛ بقره: ۱۵۵] هرچند ممکن است در بسیاری از موارد خود انسان عامل و زمینه ساز بلا و مصیبت باشد!

۲. خداوند جهان را آفریده و خواسته است تا انسان از دل طبیعت برخاسته و در بستر حوادث زندگی رشد یافته و کامل شود. وظیفه نوع انسان ، آبادی زمین و استخراج ظرفیت ها و استعدادهای طبیعت و وجود خویش است و این امر جز با پنجه علم، عقلانیت، تلاش و مبارزه با نیروهایی است که در برابر او قرار می گیرد. فیلسوفان گفته اند که جهان بر پایه تضاد نیروها سامان یافته و اگر تضاد نبود، فیض خداوند از جهان قطع می شد. اگر بنا باشد خداوند به طریقی غیر از نظام کنونی جهان یا امام با قدرت و توانایی خود مانع بروز حوادث شده یا در صورت بروز، آن ها را بدون اسباب طبیعی و اراده و تلاش انسان ها حل کند، یعنی باید اعتقاد داشت که امام معصوم، به جای یاری عقل و علم، مانعی بر سر راه توسعه علم و دانشی باشد که بشر می تواند و باید بدست آورد؛ زیرا همواره از دل حوادثی چون سیل، زلزله، بیماری فراگیر و... توانایی های پزشکی، صنعتی، ساختمانی و... در بشر رشد یافته و شکوفا شده است. انتظار اینکه امام یا پیامبر با قدرت های ماورایی همه امور عالم را تغییر دهد، به معنای بیهوده بودن عقل، هوش، علم، تلاش و استعدادهای بشری، دست کم در میان شیعیان است و بطلان چنین اعتقادی چون روز آشکار است! پیامبر و امام برای تقویت و یاری عقل ، هوش، علم و استعدادهای انسان آمده اند نه تعطیل آن ها! امام علی(علیه السلام) در خطبه اول نهج البلاغه هدف از فرستادن پیامبران را مطالبه عمل به پیمان فطرت، یادآوری نعمت های فراموش شده خدا و برانگیختن ظرفیت های عقلی دفن شده بشر در زیر غبار غرائزش معرفی فرموده است.[نهج البلاغه: خطبۀ اول]

 ۳. هرپدیده ای در جهان ویژگی های تکوینی خاصی دارد. جسم انسان نیز ویژگی های فیزیولوژیک و شیمیایی خاصی دارد که موجب آسیب پذیری در برابر برخی از باکتری ها و ویروس ها است. اعتقاد و ایمان معنوی مربوط به روح انسان است و موجب تغییر در ساختمان بدنی انسان نمی شود؛ سپ اینکه ویروس در انسان های دیندار اثر نکند یا دینداران بتوانند به روش هایی غیر از روش های درمانی دیگر انسان ها درمان شوند، انتظار نابجایی است. بدن انسان مسلمان و کافر تفاوتی ندارد، تفاوت آن ها در فکر، صفات روحی، جهت گیری های عاطفی و رفتارها است نه در جسم و ویژگی های جسمی. بیمارشدن مسلمان و سالم ماندن کافر از بیماری، دلیلی بر باطل بودن ایمان و اعتبار کفر نیست. نظام علیّ ـ معلولی در سرتاسر عالم یکسان است؛ اگر قرار است ویروس یا میکروبی با دارویی ترکیب شده از برخی مواد شیمیایی از بین رود، تفاوتی ندارد که مسلمان آن را استفاده کند یا غیرمسلمان؛ همان گونه که آثار و پیامدهای ویروس در بدن مؤمن و غیرمؤمن یکسان است، روش درمان دارویی مسلمان و غیرمسلمان نیز مشابه است؛ بنابراین ادعای اینکه مسلمانان باید به شیوه ای متفاوت از کافران درمان شوند تا درستی اعتقادات شان اثبات شود، سخن نامعقولی است. ایمان و اعتقاد دینی مبانی و دلائل خاص فکری خود را دارد و به ساختمان بدنی افراد ارتباطی ندارد، البته ما معتقدیم که همه ذرات عالم به فرمان خدا است و خداوند هرگونه بخواهد می تواند در جهان تصرف کند؛ اما خواست خدا این است که معمولا امور جهان به طور طبیعی و بر اساس اسباب مادی به پیش رود، ولی خرق عادات طبیعی هم ممکن است و هم وقوع یافته است. مضاف بر اینکه جریان ذرات عالم و تأثیر اسباب مادی هم، به اراده و مشیت خدا است و از این رو دعا و خواستن از خدا برای رفع مشکلات مادی و درمان بیماری ها نه تنها با استفاده از دارو و درمان منافاتی ندارد؛ بلکه کامل کننده آن است.

۴. برخلاف نگاه محدود و وارونه شبهه کنندگان، وجود و شیوع برخی بلاهای ناتوان کننده بشر مثل بیماری کرونا، نه تنها دلیلی بر عدم وجود خدا نیست، بلکه ثابت می کند که نیرویی بالاتر از نیروی بشر وجود دارد که عمق قدرت و دانش او فهم ناشدنی است و می تواند با موجودی بسیار کوچک همه ادعاهای انسان های متکبر را در هم فرو ریزد. ویروس کرونا یک پدیده مثل همه پدیده های موجود در جهان است و هرپدیده ای به علت هستی بخش نیازمند است. ویروس کرونا به همان اندازه بر وجود خداوند قادر و دانا دلالت می کند که بزرگ ترین کهکشان ها!

   امروز بشر با همه پیشرفت های خیره کننده و ادعاهای بزرگی که دارد، همچنان در مواجهه با پدیده ای که با چشم غیرمسلح دیده نمی شود، ضعیف و درمانده است؛ وجود بیماری کرونا ثابت کرد تمام زندگی بشری که مدعی تسخیر آسمان و اعماق دریا، ساخت انواع وسایل پزشکی و درمانی، انواع سخت افزارها و نرم افزارهای جنگی و تسلیحاتی و... است با موجودی که در ذات خود ناتوان و ناچیز است به یک باره به هم می ریزد.

۵. مساجد و حرم ها را انسان ها برپا می کنند تا با خدای خود مناجات کرده و به او نزدیک شوند؛ اگر خداوند برپایی مساجد را دوست دارد و به آن امر کرده است، به بشر عقل هم داده و وحی هم به او آموخته که حفظ جان خود و دیگری واجب است و اگر حفظ جان مستلزم تعطیلی موقت مسجد باشد، تعطیلی آن واجب است. در نگرش توحیدی، استحباب یا وجوب ساخت و عمارت مسجد با وجوب تعطیلی موقت آن برای حفظ جان انسان ها هیچ تضادی ندارد، بلکه عین توحید ناب است!